موزه‌ها یادگار گنج‌های فراموش شده
نمایشگاه ترتیب یافته از سکه‌های تاریخی تبریز را می‌توان اولین گام در ایجاد موزه در تبریز دانست، این نمایشگاه که از سکه‌های مکشوفه شهرتبریز ترتیب یافته بود در خلال سال‌های ۱۳۰۶ و ۱۳۰۷ در محل کتابخانه تربیت تبریز برگزار شد.
به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛به نقل از روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان آذربایجان شرقی گسترش موزه‌های دنیا وهمکاری همه جانبه علمی و فرهنگی بین آنها، برای دستیابی به اهداف فرهنگی از طریق هماهنگ ساختن اقدامات بین‌المللی زمانی مؤثر است که دارای خطوط اساسی همکاری مشترک و دو جانبه بین مردم و موزه‌ها در سطح جهانی باشد.
بر اساس همین عقیده، در قطعنامه شماره پنج دوازدهمین مجمع عمومی کمیته بین‌المللی موزه‌ها ایکوم (ICOM) که در ۱۸ می ۱۹۷۷ میلادی در مسکو برپاشد، روز ۱۸ می‌برابر با ۲۸ اردیبهشت به عنوان «روز جهانی موزه ها» اعلام شد و از آن سال در روز یاد شده درهمه کشور‌های عضو، مراسمی به مورد اجرا گذاشته می‌شود.
در کشور ما نیز در روز ۲۸ اردیبهشت به‌مناسبت روز جهانی موزه و آغاز هفته میراث فرهنگی، برنامه‌هایی متنوعی اجرا می‌گردد.
ریشه واژه موزه از لغت یونانى «موزین» (Mousein) به معناى مقر زندگى «موز» (Mouse) الهه هنر و صنایع در اساطیر یونان باستان اقتباس شده است و در زبان انگلیسى تلفظ میوزیم (Museu) و در زبان فرانسه موزه (Musee) رابه خود گرفته است. درحوالی دهه ۱۲۹۰ ﻫ.. ق. تلفظ فرانسه «موزه» به زبان فارسى نیز راه یافت.
ایکوم، شوراى بین‌المللى وابسته به سازمان فرهنگى، علمى و تربیتى سازمان ملل متحد «یونسکو» در بند‌های ۳ و ۴ اساسنامه خود که جامع‌ترین تعریف از موزه است، چنین مى‌گوید:«موزه موسسه‌اى است دائمى و بدون هدف مادى که درهاى آن به روى همگان گشوده است که در خدمت جامعه و پیشرفت آن فعالیت مى کند. هدف موزه‌ها تحقیق درآثار و شواهد برجاى مانده انسان و محیط زیست او، گردآورى، حفظ و بهره‌ورى معنوى و ایجاد ارتباط بین این آثار به ویژه به نمایش گذاردن آنها به منظور بررسى و بهره‌ورى معنوى است».
تشکیل اولین موزه در ایران به حدود ۱۵۰ سال قبل مربوط می‌شود. ناصرالدین شاه قاجار در سال ۱۲۹۰ ه. ش. و پس از اولین سفر خویش به اروپا، برای نخستین بار به ایجاد یک موزه خصوصی در محل ارگ سلطنتی (مجموعه تاریخی و فرهنگی کاخ گلستان) اقدام کرد.
در سال ۱۲۹۵ ه. ش. موزه ملی یا موزه معارف در شمال مدرسه دارالفنون واقع در ضلع غربی خیابان ناصر خسرو تهران تاسیس گردید و چندی بعد این مجموعه به عمارت مسعودیه انتقال یافت.
در سال ۱۳۱۳ عملیات احداث ساختمان موزه ملی ایران در بخشی از اراضی میدان مشق تهران بر اساس طرح باستان شناس معروف فرانسوی، آندره گدار و توسط حاج عباسعلی معمار و استاد مراد تبریزی آغاز گردید و نهایتاً در سال ۱۳۱۶ موزه ملی ایران افتتاح گردید.
نمایشگاه ترتیب یافته از سکه‌های تاریخی تبریز را می‌توان اولین گام در ایجاد موزه در تبریز دانست این نمایشگاه که از سکه‌های مکشوفه شهرتبریز ترتیب یافته بود در خلال سال‌های ۱۳۰۶ و ۱۳۰۷ در محل کتابخانه تربیت تبریز برگزار شد.
۲۰ سال پس از برگزاری این نمایشگاه، در تیرماه سال ۱۳۲۸ موزه دانشگاه ادبیات دانشگاه تبریز تشکیل و افتتاح گردید، این موزه با اینکه در زمان گشایش با نام موزه آذربایجان افتتاح گردید، این مجموعه ارزشمند مجموعه‌ای جداگانه بوده و ارتباطی به موزه آذربایجان فعلی ندارد لیکن نخستین موزه تبریز و اولین موزه دانشگاهی ایران محسوب می‌شود.
اولین اقدام در راستای شکل گیری موزه آذربایجان با دریافت ۲۰۲ قطعه آثار تاریخی از موزه ایران باستان و نمایش آنها در تالار فوقانی کتابخانه ملی تبریز در مرداد ماه سال ۱۳۳۶ صورت گرفت. پس از دریافت بخش دیگری از آثار تاریخی از هیات‌های باستان‌شناسی از اقصی نقاط کشور و نیز هدایایی از طبقات مختلف مردم تبریز، در فروردین ماه سال ۱۳۳۸ موزه آذربایجان در محل هنرستان دختران تبریز رسماً افتتاح گردید.
همزمان و در راستای ایجاد ساختمانی مناسب برای موزه، قطعه زمینی در ضلع غربی مسجد کبود تبریز در نظر گرفته شد و ساختمان موزه براساس نقشه تنظیمی باستان‌شناس فرانسوی آندره گدار و ترسیم اسماعیل دیباج احداث و در نهایت موزه آذربایجان در سال ۱۳۴۱ در محل فعلی خود افتتاح گردید.
موزه آذربایجان از جمله مهم‌ترین موزه‌های ایران است که در آن آثار مربوط به هزاره‌های پیشین تا دوره اسلامی به معرض نمایش در آمده است. این موزه به‌لحاظ قدمت و غنای آثار موجود در آن یکی از مهم‌ترین موزه‌های کشور محسوب می‌شود که بیش از نیم قرن سابقه دارد.
این موزه در کنار اهمیت علمی- پژوهشی برای محققان و پژوهشگران، همواره مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی بوده و همه ساله پذیرای جمع کثیری از علاقمندان است.
موزه آذربایجان به‌عنوان موزه «مادر» در استان مطرح است، چرا که با تأمین اموال فرهنگی مورد نیاز نقش مهمی در شکل‌گیری سایر موزه‌های استان داشته است.
ساختمان موزه از بخش‌های مختلف از جمله چهار تالار نمایش اشیاء تاریخی، بخش‌های اداری و فنی (آزمایشگاه و مخازن) و کتابخانه تخصصی تشکیل یافته است و اینک موزه آذربایجان با گذشت بیش از ۶ دهه از تاسیس آن همچنان به عنوان یکی از مهم‌ترین موزه‌های کشور و یکی از جاذبه‌های گردشگری استان آذربایجان‌شرقی مطرح است.
هم اینک ۱۲ موزه تحت پوشش و سه موزه مشارکتی و یک موزه خصوصی در استان و یک موزه دانشگاهی با کسب مجوز از سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور در استان فعالیت می‌کنند و تقریباً به همین تعداد مجموعه‌هایی هستند که تحت عنوان موزه توسط سایر دستگاه‌ها ایجاد شده‌اند و امید است دستگاه‌های مسوول آنها به‌لحاظ قانونی و نیز هدفمندی و استانداردسازی مجموعه‌های خود سریعاً نسبت به کسب مجوز‌های لازم اقدام کنند.
انتهای پیام/ش
موزه تبریز اولین موزه دانشگاهی ایران محسوب می‌شود
