پاسخ سوال های شرعی از حکم گرانفروشی کالا در اسلام تا شرایط پرداخت خمس

به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، با توجه به درخواست مکرر شما مخاطبان عزیز، از شما خواسته بودیم تا سوال‌های متداول خود را در زمینه احکام شرعی با ما در میان بگذارید تا پاسخ آن‌ها را از کارشناسان امور دینی جویا شویم و شما با ما در میان بگذاریم.

به همین منظور با گذشت یک هفته طبق وعده، امروز جمعه (بیست و دوم آذر) پاسخ سوال‌ها منتشر شده است.

احکام خرید و فروش امور مالی

حکم اسلام درمورد گرانی چیست؟

گرانی تا وقتی که به حدّ اجحاف نرسیده و بر خلاف مقرّرات دولت نباشد، اشکال ندارد، ولی افضل بلکه مستحب آن است که فروشنده به آن مقدار سودی که هزینه هایش را تأمین می‌کند، اکتفا کند تا گرانی ایجاد نشود.

من مغازه دارم و در بازار، جنس روز به روز گران‌تر می‌شود. مثلا من جنسی را ۱۰ هزار تومان خریدم و قیمت فروش آن ۱۲ هزار تومان هست، تا اینجا مشکلی نیست؛ ولی وقتی دفعه بعد می‌خواهم همان جنس را خریداری کنم، باید ۱۴ هزار تومان بخرم و ۱۶ هزار تومان بفروشم. این وسط من سود که نکردم هیچ، تازه ۲ هزار تومان هم باید از جیبم بگذارم تا همان جنس را به مغازه بیاورم. سوال اینجاست که اگر آن جنسی که به قیمت قبلی خریدم به قیمت جدید بفروشم آیا از نظر شرعی حرام است؟ اگر حرام هست، پس چرا آن کسی که مثلا سال ۸۰ ماشین خریده، ۱۰ میلیون تومان از آن استفاده کرده است. می‌تواند سال ۹۸ همان ماشین را به قیمت روز محاسبه کند و بفروشد؟ یا خیلی اجناس دیگر...

از نظر شرعی فروش با تعرفه یا قیمت جدید اشکالی ندارد، اما اگر از نظر قانونی تخلف محسوب می‌شود، حرام است و باید در قیمت فروش تجدید نظر شود.

حکم فردی که بابت رفع مشکل بسیار ضروری مالی هیچ چاره‌ای جز قرض کردن پول با کارمزد ندارد، چیست و چرا بانک برای دریافت اقساط کارمزد می‌گیرد، از نظر شرعی چه حکمی دارد؟

اگر صندوق قرض الحسنه باشد، کارمزد به عنوان مخارج صندوق، گرفته مى‌شود؛ از این رو مسئولان صندوق باید طورى محاسبه کنند که کارمزد به مقدار هزینه‌هاى جارى صندوق مانند آب و برق و حقوق کارمندان و امثال آن باشد. حالا اگر این محاسبه صورت گرفت و احیاناً مبلغى اضافه آمد، مصرف آن بستگى به نظر مسئولان صندوق دارد.

۵۲ سال دارم و تا حالا خمس مالم را نداده‌ام، حالا چه تکلیف شرعی دارم؟ لطفا راهنمایی کنید.

تأخیر پرداخت خمس از سال خمسی به سال دیگر جایز نیست، هرچند در هر وقت باشد آن را بپردازد ادای بدهی حاصل می‏ شود.

کسانی که پایان نامه یا مقاله برای شخصی می‌نویسند و پول می‌گیرند (چه متخصص در آن موضوع پژوهشی باشند و چه نباشند) حکمش چیست؟ آیا این مساله باید توسط اساتید و اعضای هیات علمی و وزارت علوم حل شود یا اینکه بحث مشترک حوزه و دانشگاه است؟

طبق فتوای رهبر انقلاب، تابع قوانین و مقررات مربوطه است و در صورتی که خلاف قوانین و مقررات دانشگاه باشد، جایز نیست. اخذ پول در مقابل عملی که مخالف قوانین و مقررات است و باعث معرفی غیر صالح به جای صالح می‌شود، جایز نیست. (راهنمایی دانشجویان خوب است، ولی بجای آن‌ها نوشتن جایز نیست).

دختری دارم که بزرگ شده و اگر در این سال‌ها خواستگاری بیاید و برای جهیزیه و خرج ازدواج مبالغ زیادی باید خرج کنم. آیا در این سال‌ها تمام مبالغی که برای من شامل خمس می‌شود را می‌توانم پس انداز کنم و خمس آن را ندهم تا هر زمانی که برای این ازدواج دخترم خرج شود؟

پس‌انداز درآمد سال اگر براى هزینه ضرورى ازدواج در چند روز آینده باشد، خمس ندارد.

احکام ازدواج

دختری که به سن ۳۱ سالگی رسیده (مجرد) می تواند با پسری که قصد ازدواج دارد، در چند مدت بدون اذن پدر صیغه محرمیت بخواند؟ حکمش چیست؟

این کار بدون کسب اجازه ولىّ دختر جایز نیست.این شرط جنبه وضعی دارد.

آیا باید همه ازدواج کنند؟ بعضی‌ها که دوست ندارند ازدواج کنند، چه حکمی دارد؟

از نظر فقهی ازدواج امری مستحب است، مگر درصورتی که خوف از گناه وجود داشته باشد. البته تجربه نشان داده، کسانی که ازدواج نکرده‌اند یا به گناه آلوده شده و یا دچار انحرافات اخلاقی شده‌اند.

حکم پرداخت مهریه همسر با پولی که سال‌ها پس انداز کرده، چیست؟

بیشتر فقها این مال پس‌انداز شده را مشمول پرداخت خمس می‌دانند، ولی برخی از آن‌ها معتقدند در صورتی که همسر، مهرش را مطالبه کرده و تهیه آن از راه دیگری (غیر از پس‌انداز) امکان‌پذیر نباشد، این مال، مشمول خمس نخواهد شد.

به عنوان نمونه، اگر یک سفر تفریحی و یا زیارتی به عنوان مهریه زن قرار گرفته باشد که آماده‌سازی مقدمات آن، نیازمند پس‌اندازی تدریجی است که امکان دارد بیش از یک سال به طول بیانجامد.البته بنا به نظر مقام معظم رهبری مبلغ پس‌انداز شده اگر از درآمد کسب باشد و تا سر سال خمسی باقی مانده باشد و مصرف نشود، سر سال خمسی باید خمس آن را بپردازید.

احکام ویژه مردان و زنان

حکم عطر و ادکلن زدن خانم‌ها در اماکن عمومی چیست؟ آقایان می‌توانند خوشبو باشند؛ خانم‌ها چه طور؟

برای بانوان اگر موجب جلب توجه نامحرم نشود، مشکلی ندارد، البته به شرطی که دچار مفسده نشود. اما به طور کلی ﺍﺳﺘﺸﻤﺎﻡ ﺑﻮﯼ ﻋﻄﺮ ﻧﺎﻣﺤﺮﻡ ﯾﺎ ﺑﻮﯼ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺪﻥ ﯾﺎ ﺑﻮﯼ ﻟﺒﺎس‌های ﻧﺎﻣﺤﺮﻡ (ﺍﻋﻢّ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﮐﻪ ﺍﺳﺘﺸﻤﺎﻡ ﮐﻨﻨﺪه ﺯﻥ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﻣﺮﺩ) ﺍﮔﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﻮﻑ ﺍﺭﺗﮑﺎﺏ ﮔﻨﺎه ﯾﺎ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﻣﻔﺴﺪه ﺷﻮﺩ، ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ.

وضوی زنانی که ابروهایشان را تاتو می‌کنند، چیست؟ آیا باطل است یا خیر؟

این کار در صورتى که آرایش تند محسوب نشود و منشأ فساد نشود، جایز است و در هر حال براى غسل اشکالى ندارد، زیرا چیزى نیست که روى پوست را بپوشاند و اگر روى پوست باشد باید در صورت امکان به هنگام غسل برطرف شود.

حکم خوانندگی زن چیست؟

اگر آواز زنان به گونه‌اى باشد که مهیج شهوت گردد و یا گوش دادن به آن موجب ترتب مفاسد باشد، جایز نیست گوش کند. البته آواز خواندن زن برای شوهر اشکال ندارد مگر اینکه غناء یا همراه با موسیقی حرام باشد.

من ۳روز به نوزاد چندروزه شیر دادم و یک روز کامل تنها شیر من را خورده است، آیا این دختر با همسر و فرزندانم محرم است با بقیه خویشاوندان فرزندانم پدری و مادری؟ آیا این محرمیت به معنای واقعی است؟

اگر زنى بچه‏ هایی را با شرایطى که در مساله گفته خواهد شد، شیر دهد، آن بچه به این افراد محرم مى‏ شود. خود زن را مادر رضاعى مى ‏گویند. شوهر زن که شیر مال اوست  را پدر رضاعى مى‏ گویند. پدر و مادر آن زن هر چه بالا روند، اگر چه پدر و مادر رضاعى او باشند. بچه‏ هایى که از آن زن به دنیا آمده ‏اند، یا به دنیا مى ‏آیند.بچه ‏هاى اولاد آن زن هر چه پایین روند، چه از اولاد او به دنیا آمده، یا اولاد او آن بچه‏ ها را شیر داده باشند. خواهر و برادر آن زن اگر چه رضاعى باشند. یعنى به واسطه شیر خوردن، با آن زن خواهر و برادر شده باشند.عمو و عمه آن زن اگر چه رضاعى باشند. دایى و خاله آن زن اگر چه رضاعى باشند. اولاد شوهر آن زن که شیر مال آن شوهر است، هر چه پایین روند، اگر چه اولاد رضاعى او باشند. پدر و مادر شوهر آن زن که شیر مال آن شوهر است، هر چه بالا روند.  خواهر و برادر شوهرى که شیر مال او است اگر چه خواهر و برادر رضاعى او باشند. عمو و عمه و دایى و خاله شوهرى که شیر مال اوست هر چه بالا روند، اگر چه رضاعى باشند؛ و نیز عده دیگرى هم که در مسائل بعد گفته مى‏ شود، به واسطه شیر دادن محرم مى ‏شوند.

مقدار شیردادنی که سبب محرمیت می‌شود، آن است که یا ۱۵ مرتبه به بچه شیر بدهد، طوری که بچه سیر شود. بین ۱۵ مرتبه، شیر کس دیگری را نخورد یا یک شبانه روز کامل شیر به بچه بدهد که در بین یک شبانه روز غذا یا شیر کس دیگری را نخورد. یا مقداری شیر به بچه بدهد که بگویند از آن شیر استخوان بچه محکم شده و گوشت در بدنش روییده است.

اگر یکی از این مقدار سه گانه در شیر دادن خواهر شما نسبت به بچه شما موجود شود و سایر شرایطی که در رساله بیان شده است، موجود باشد، محرمیت بین فرزند شیرخوار شما و فرزندان شما حاصل می‌شود. اگر به مقداری که بیان شد، شیر نداده باشد، محرمیت در بین حاصل نمی‌شود.

احکام نماز و روزه

سجده سهو مستقل چگونه است؟ مثلاً در نماز‌های قبلی باید سجده سهوی به جا می‌آوردم، ولی این امر اتفاق نیفتاده است. حالا چگونه باید سجده سهو به جا آورم؟ تعداد سجده‌های سهو فراموش شده را نیز نمی‌دانم. در سجده سهو می‌ توان ذکر نگفت؟ من تا حالا این ذکر را می‌گفتم: «بِسْمِ اللهِ و بالله، اللهم صل علی محمد و آل محمد»

 بعد از سلام نماز، فوراً نیت سجده سهو کنید و پیشانى را بر چیزى که سجده بر آن صحیح است، بگذارید. مستحب است بگویید: «بِسْمِ اللهِ و بالله، السلامُ عَلیکَ ایّها النَّبى وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرکاتُه» و بعد بنشینید و دوباره به سجده بروید و ذکر مذکور را بگویید و بنشینید و بعد از خواندن تشهد، سلام بدهید.

 تأخیر در انجام سجده سهو اگر عمداً باشد، جایز نیست. اگر شخصى عمداً سجده سهو را انجام ندهد، معصیت کرده ولى نمازش باطل نمى‌شود و باید سجده سهو را انجام دهد.

اگر کسی روزه نگیرد، ولی پس از مدتی توبه کند، اما  توانایی روزه گرفتن را نداشته باشد، تکلیف روزه‌های نگرفته چیست؟

قضاى روزه‏ هاى فوت شده در هیچ صورتى ساقط نمى ‏شود، ولى نسبت به کفّاره افطاره عمدى روزه ماه رمضان، چنانچه قدرت بر روزه دو ماه و یا اطعام شصت مسکین براى هر روز نداشته باشد، باید به هر تعداد فقیر که قادر است غذا بدهد و احتیاط آن است که استغفار نیز بکند و اگر به هیچ وجه قادر به دادن غذا به فقرا نیست فقط کافى است که استغفار کند یعنى با دل و زبان خود بگوید: «استغفرالله (از خداوند بخشایش مى‏طلبم)»

اگر در نماز شک کنیم که سرمان را بعد از تمام کردن نماز برگرداندیم یا قبل از آن،نماز ما باطل است؟

مانع ندارد ولى استحباب آن ثابت نیست.

وقتی وضو می‌گیریم بعد از شستن صورت و دست با چقدر فاصله زمانی می‌توانیم بعد از آن مس سر و پا را بکشیم تا وضو باطل نشود؟ مثلا در حد یک دقیقه ایراد دارد؟

فاصله زمانى (عدم موالات) در غسل اشکال ندارد. ولى در وضو اگر فاصله به مقدارى باشد که اعضاى قبلى خشک شوند، وضو باطل است.

من الان مجرد هستم، ولی برای خرید منزل در زمان ازدواجم می‌خواهم پول پس انداز کنم، آیا خمس به پس اندازم تعلق می گیرد؟

اگر براى تهیه هزینه هاى ازدواج درآینده نزدیک (مثلاً تا سه ماه پس از سال خمسى) پس انداز شده باشد و با پرداخت خمس آن، نتواند آن‌ها را تهیه کند، خمس ندارد.

اگر عین پولی را که بابت حقوق ماهیانه می‏‌گیرید، پس انداز می‏‌کنید، باید سر سال، خمس آن پرداخت شود مگر آن‌که با فرا رسیدن سال خمسی در آستانه‌ خرید لوازم ضروری ازدواج باشید و زودتر از آن امکان خرید آن را نداشتید و با پرداخت خمس آن نتوانید لوازم مورد نیاز را تهیه کنید.

حکم کسی که برای خرید مسکن مدت‌ها پس انداز کرده چیست و آیا می‌تواند با آن پول خانه بخرد و مهریه همسر خود را پرداخت کند یا خیر؟

طبق نظر رهبری در هر دو صورت خمس تعلق می‌گیرد. چون با پول باقی مانده می توان زندگی کرد و بناست در سالهای بعد خانه خریداری یا مهریه پرداخت شود، به آن خمس تعلق می‌گیرد.

با سلام فردی از من صد میلیون درخواست کرده تا برای کارکردن در زمینه خرید و فروش مسکن در اختیارش بگذارم و در مدت شش ماه صدو بیست میلیون به من برمی‌گرداند (بدون هیچ شرطی) حکم این معامله چیست؟

مضاربه برای صحت شرایط خاصی دارد و صرف اینکه این پول دست شما برای کار کردن است مصداق مضاربه نیست و باید تحت یکی از عقود اسلامی مضاربه و شرکت و ... قرار بگیرد و در غیر این صورت مازاد را مالک نمی شود. مادامی که تحت یکی از عقود اسلامی مضاربه و شرکت و ... مندرج نشده باشد مبلغ بیشتر، مصداق کل مال به باطل است و پول بیشتر را مالک نشده است.

ما در طبقه دوم ساختمانی تجاری در شهر همدان مغازه‌ای داشتیم که به علت ریزش دیوار‌های کنار پنجره، مجبور شدیم به جای دیوار مابین دو پنجره، بدون اطلاع به شهرداری، یک پنجره سرتاسری بگذاریم. بعد از مدتی به دلیل بیماری پدرم، مجبور شدیم این مغازه را بفروشیم. هنگام فروش این مورد را هم به خریدار به صورت زبانی گفتیم و داخل قول نامه قید کردیم که تمام عوارض مربوط به شهرداری و مالیاتی و... را باید خریدار بپردازد. بعد از چند ماه پدرم فوت کردند. الان خریدار مغازه به شهرداری رفته است و شهرداری به او گفته که باید ۱۰ میلیون تومان بابت عوارض مغازه به دلیل گذاشتن پنجره بزرگ بپردازد. حالا خریدار آمده و می‌گوید من فکر نمیکردم هزینه عوارض تا این اندازه باشد، یا باید نصف این مبلغ را شما بپردازید، یا من پدر شما را حلال نمی‌کنم و من چند روزی هست که ذهنم درگیراین موضوع شده است. از لحاظ شرعی باید چه کاری باید انجام داد؟

مسئله، اختلافی است. دو نظر در اینجا وجود دارد. نظر اول، چون مقدار عوارض بیشتر از آن حد متضرر و متعارف بوده لذا بر آن شرطی نشده که خریدار پرداخت کند و نظر دوم همین که خریدار کل عوارض را برعهده گرفته است، پس باید پرداخت کند.

اگر شخصی به صورت غیر مستقیم امانتی به شخصی برساند و از او بخواهد امانت را به دست شخص دیگری برساند، قولی در ازای عمل به شخص بدهد که انجام شود و تاریخ مدنظر برسد اما آن کار انجام نشود، دسترسی به شخصی که امانت را به او رسانده نباشد و وضعیت امانت چه می‌شود، آیا امانت‌دار مالک آن می‌شود یا...

اگر از پیدا کردن مالک مأیوس هستید، می‌توانید مقدار مبلغ کالا (به قیمت روز) را به فقیر (کسی که درآمدش از خرجش کمتر است) بدهید.

مسئولی که با یک اقدام نسنجیده یا تعمدی باعث خسارت به جان و مال مردم شود ،حکمش چیست و چه کسی باید جبران کند؟
در جایی که خطای مسئول محرز شود و حقی از شخص یا اشخاص ضایع کرده باشد، این فرد (مسئول) از نظر شرعی، دینی و قانونی مسئول است و باید جبران کند.

برخی اوقات از گفتنش ترس دارم و حس بدبینی به دین پیدا می‌کنم. مثلاً چرا ارث یک زن به عنوان مادر که تمام زندگی و جوانی اش را می‌گذارد باید یک هشتم باشد؟ تازه اگر مرد هم نداشته باشد باید برای امورات خانه چه کار کند؟ چرا دختر نصف پسر ارث می‌برد؟ در حالیکه در بعضی خانواده‌ها، دختر‌ها باید از پسر‌ها مراقبت کنند و آن‌ها را تأمین کنند، چون شرایط کار کردن را ندارند. لطفا به گونه‌ای پاسخ دهید تا سوال‌های ذهن برطرف شود نه فقط در یک خط و آن هم با اصطلاح‌هایی که برای مردم غیر طلبه کم مفهموم یا نامفهوم است.

مرحوم شهید مطهری در یکی از گفتار‌ها به خوبی پاسخ دادند. ما برای اینکه به چرایی تفاوت بین زن و مرد برسیم باید به اختلاف طبیعتی که در وجود زن و مرد است رجوع کنیم و همچنین به چیدمان صحیح تشکیل زندگی بین زن و مرد بنگریم. از آن جایی که اسلام بنا دارد به نحوی مرد و زن را به تشکیل خانواده و ایجاد زندگی سوق بدهد. از این رو  وظایفی را بر دوش مرد گذاشته و از دوش زن برداشته است تا تعادل در زندگی پدید بیاید.

در زندگی از نظر فقهی و حقوقی فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی بر عهده مرد نهاده شده و مرد با انجام این فعالیت‌ها بایستی مایحتاج زن را فراهم کند و زن وظیفه تامین زندگی و شوهرش را ندارد. با این چیدمانی که اسلام قرار داده است مرد باید پول بیشتری در اختیارش قرار بگیرد حال اگر جامعه ما به سمت نابودی و کمرنگ شدن تشکیل خانواده و رشد تَجَرُد می‌رود، این دلیل بر تغییر احکام نمی‌شود، و باید این وظایف باشد تا تعادل و توازن بین خانواده‌ها شکل بگیرد.

احکام شرعی درباره گوشت جگر و آداب همسایه داری

آیا گوشت جگر ماهی حلال است؟

اگر فلس‌دار باشد حلال است، هر چند پس از صید، فلس خود را از دست بدهد، و تشخیص فلس‌دار بودن با خود مکلّف است و اطمینان از گفته کارشناس نیز کفایت مى‌کند.

اگر در آپارتمان شاهد رفتار‌های خلاف شرع و عرف از سمت بعضی از ساکنان بودیم، چه کاری باید انجام بدهیم؟

اگر احتمال تاثیرپذیری وجود دارد، امر به معروف و نهی از منکر واجب است، البته باید با مشاوران مربوطه نیز مشورت بگیرید.

انتهای پیام/