سیمای قم در آینه شعر فارسی معاصر

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان ازقم،در سیصدو نودو هشتمین جلسه بنیاد قم پژوهی که  روز سه شنبه با حضور جمعی از اعضای این بنیاد و کارشناسان در موسسه طلوع مهر برگزارشد سیمای قم در شعر فارسی معاصر موضوعی بود که برای نخستین بار از سوی محمد حسین حیدری فرد،کارشناس تاریخ و مدیرروابط عمومی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قم در این جلسه مطرح و بررسی شد.

او با اشاره به سابقه تاریخی شهر قم گفت: با روی کار آمدن مشروطه و پررنگ شدن نقش روحانیت، قم از جایگاه ویژه‌ای در تاریخ سیاسی ایران برخوردار می‌شود.

حیدری فرد تصریح کرد: پیش از مشروطه شهر‌های مانند تبریز و شیراز واصفهان در تاریخ این سرزمین خود نمایی می‌کنند، اما از دوران مشروطه ما شاهد مطرح شدن قم به عنوان شهری تاثیر گذار در پیشبرد آرمان‌های سیاسی هستیم.

این کارشناس تاریخ تصریح کرد: در این پژوهش، دیوان اشعار هفتاد شاعر مشهور از مشروطه به بعد مورد بررسی قرار گرفته است که از این میان حدود بیست شاعر به صورت مستقیم و یا به صورت ایهام و کنایه از قم یاد کرده اند. برای نمونه در وجه تسمیه قم اگرچه معروف‌ترین نظریه این است که قم معرب کومه است، اما برخی نیز آن را واژه عربی از فعل امر قم به معنی برخیز می‌گیرند که شاعرانی چند مانند شهریار معنی اخیر از قم در شعر خود استفاده کرده اند و از آن قافیه ساخته اند.

حیدری فرد افزود: قافیه به همراه عنصر وزن و تخیل از عناصر اصلی شعر در نزد پیشینان بوده است با این وجود محدودیت شعر کلاسیک در زمینه وزن و قافیه باعث می‌شد اندیشه فدای رعایت قالب شود از این رو همواره شاعرانی بوده اند که در تنگنای وزن و قافیه، معنی را فدای قافیه کرده اند که اشاره برخی از شاعران به قم نیز از این قاعده مستثناء نیست.

او تصریح کرد: «نسیم شمال» نیز بهار قم را اینگونه توصیف کرده است: دل می‌برد طراوت فصل بهار قم / بوی بهشت می‌وزد از لاله زار قم، اما دراین بین توصیف «نادرپور» که به ظاهر در سال ۱۳۳۸ آنرا سروده است تامل برانگیز است چرا که توصیفی او شباهت عجیبی با نوشته صادق هدایت درباره قم: چندین هزار زن / چندین هزار مرد/ زنها، لچک بسر/ مردان، عبا بدوش.

این کارشناس تاریخ تاکید کرد:«ملک الشعرای بهار» در قالب ترکیب بند «آینه عبرت» که منظومه‌ای است تاریخی در چند مورد به قم اشاراتی دارد.

حیدری فرد در ادامه افزود: «نسیم شمال» از دیگر شاعران معاصر است که در اشعار خود به قم اشاراتی دارد این شاعردر بخشی از اشعارش به سوغات قم نظر دارد.

او  همچنین از دیگر شاعران به نام که در اشعارش به قم پرداخته است از ایرج میرزا نام برد و بیان کرد: او نیز یکی از وقایع سیاسی و مهاجرت علما به قم را به نظم کشیده است که از قضا خود ایرج میرزا نیز در این سفر آنان را همراهی می‌کرده است.

مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قم اظهار کرد: برخی دیگر از شاعران در آثار خود بیشتر به بیان خاطره‌های شخصی از قم پرداخته اند، اما شهریار در بارگاه سعدی ضمن شکایت از روزگار و سختی‌های آن، گوشه چشمی به سوغات قم دارد.

حیدری فرد به سروده خانم طاهره صفارزاده شاعر و مترجم معاصر به نام «سروش قم» اشاره کرد و گفت: او را می‌توان آغازگر شعر انقلاب اسلامی دانست که حتی پیش از انقلاب نیز مضامین انقلابی در شعر او به وضوح یافت می‌شود چنانکه در شعر «کودک قرن» که در نخستین مجموعه شعری خود «رهگذر مهتاب» به چاپ رساند اعتراض فرح پهلوی را برانگیخت و ممنوع الانتشار شد چرا که صفارزاده وضعیت تیره آن زمان را بیان می‌کند.

کارشناس تاریخ اظهار کرد: صفار زاده در دیگر آثار خود مانند «طنین دلتا» روح کاملا ضد استعماری خود را بروز می‌دهد و در دهه ۵۰ شعر او بیشتر از گذشته مذهبی می‌شود و در سال‌های مقارن با انقلاب کاملا همسو با جریان انقلاب به پیش می‌رود به طوری که در سال ۵۵ مژده انقلاب را می‌دهد و طاغوت را محکوم به فنا می‌داند.

حیدری فرد گفت: این بانوی شاعر در زمان تبعید امام خمینی (ره) در پاریس شعری به نام «سروش قم» می‌سراید که با توجه به نزدیک شدن زمان ورود امام به ایران روزنامه آیندگان این شعر را منتشر کرد و معروف است که این شعر به صورت یک نامه سرگشاده در کشور توزیع شده بود.

او تصریح کرد: در شعر «سروش قم» چنانکه در تمام ادبیات پایداری، جدال حق و باطل و غلبه نهایی حق منعکس شده است.

انتهای پیام/ش