این روز‌ها در منوی رستوران‌های لاکچری پایتخت و جزیره‌های خلیج فارس، نام تازه‌ای میان غذا‌های دریایی دیده می‌شود: گوشت بچه‌کوسه! یا به زبان محلی" کولی" غذایی که با تبلیغات گمراه‌کننده در فضای مجازی به‌عنوان ماده‌ای مفید برای پوست و ضد سرطان معرفی می‌شود، اما در واقع زنگ خطری جدی برای سلامت انسان و محیط زیست دریایی است.

بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که محموله‌های متعدد کوسه‌های صید شده در بنادر جنوبی کشور، به‌ویژه چابهار، و همچنین کشفیات صورت گرفته از سردخانه رستوران‌های پایتخت، از تجارت پنهان و صید بی‌رویه کوسه‌ها حکایت دارد؛ تجارتی غیرقانونی که نه‌تنها خلاف قانون بلکه تهدیدی بزرگ برای تعادل اکوسیستم دریایی محسوب می‌شود.

کوسه‌ها؛ نگهبانان تعادل اکوسیستم دریا

*حبیب مسیحی تازیانی، مدیرکل حفاظت محیط زیست هرمزگان می‌گوید:کوسه‌ها از اجزای کلیدی زنجیره غذایی دریا هستند و حذف آنها می‌تواند به فروپاشی تعادل زیستی منجر شود. آنها با شکار گونه‌های بیمار و بیش‌ازحد تکثیر شده، از رشد بی‌رویه جمعیت ماهیان جلوگیری می‌کنند و سلامت صخره‌های مرجانی و بستر‌های دریایی را حفظ می‌کند.

او افزود:نبود کوسه‌ها سبب افزایش جمعیت ماهیان کوچک و به هم خوردن نظم تغذیه‌ای دریا می‌شود که در نهایت به کاهش تنوع زیستی و حتی فروپاشی زیستگاه‌های حساس منجر خواهد شد.

۵۰ گونه کوسه در آب‌های جنوبی ایران

در آب‌های خلیج فارس و دریای عمان تاکنون حدود ۵۰ گونه کوسه‌ماهی شناسایی شده است که بسیاری از آنها در فهرست گونه‌های در معرض خطر انقراض قرار دارند. از جمله این گونه‌ها می‌توان به کوسه سرچکشی، کوسه خاکستری صخره‌ای، کوسه باله‌سیاه مرجانی و کوسه‌نهنگ اشاره کرد.

تهدید‌های بزرگ برای کوسه‌ها

صید بی‌رویه، تجارت غیرقانونی باله، آلودگی‌های دریایی، تخریب زیستگاه‌ها و تغییرات اقلیمی از مهم‌ترین تهدید‌های بقا برای این موجودات هستند.

در جهان سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون کوسه صید می‌شوند. متأسفانه بسیاری از آنها تنها برای جدا کردن باله و فروش آن به کشور‌های شرق آسیا شکار می‌شوند و بدن‌شان دور ریخته می‌شود.»

در ایران نیز زیستگاه‌های حساس مانند خور آبکوهی در معرض تخریب ناشی از ساخت‌وساز، آلودگی نفتی و صید بی‌رویه قرار دارند.

صید غیرمجاز در جنوب ایران

صید غیرمجاز کوسه‌ها در برخی مناطق ساحلی ایران، به‌ویژه شرق استان، همچنان چالشی جدی است.

با وجود ممنوعیت رسمی صید و صادرات کوسه‌ماهیان، گزارش‌هایی از فعالیت زیرزمینی قاچاق و فروش پنهان آنها وجود دارد.

خلأ آماری و ضعف نظارتی

اکنون آمار دقیقی از جمعیت کوسه‌ها در اختیار نداریم، زیرا بسیاری از صید‌ها و معاملات به‌صورت غیررسمی و پنهانی انجام می‌شود. این موضوع مانع از برنامه‌ریزی مؤثر برای حفاظت از گونه‌های در معرض خطر شده است.

اقدامات حفاظتی و آموزشی

اداره کل حفاظت محیط زیست هرمزگان طی سال‌های اخیر با همکاری پژوهشکده‌های دریایی اقدام به اجرای پروژه‌های تحقیقاتی و پایشی کرده است.

برگزاری دوره‌های آموزشی برای صیادان، پایش میدانی زیستگاه‌ها و مطالعات تهدید‌های منطقه‌ای از جمله گام‌های مؤثر در راستای صید پایدار و حفظ تنوع زیستی است.

اما ظاهرا به‌دلیل هزینه بالا، کمبود تجهیزات و نبود تیم‌های تخصصی، پلاک‌گذاری ماهواره‌ای برای کوسه‌ها در حال حاضر در ایران امکان‌پذیر نیست.»

مقصد نهایی: کشور‌های جنوب شرق آسیا

به‌رغم نبود آمار رسمی، بررسی‌ها نشان می‌دهد بخش قابل‌توجهی از کوسه‌های صیدشده به‌صورت قاچاق به کشور‌های جنوب شرق آسیا منتقل می‌شوند.

کارشناسان اقتصادی برآورد می‌کنند که قاچاق گونه‌های دریایی از ایران به کشور‌های همسایه سالانه میلیون‌ها دلار زیان به منابع ملی وارد می‌کند.

جمع‌بندی

فروش غیرقانونی گوشت و باله کوسه در رستوران‌ها، نه تنها تهدیدی علیه سلامت مصرف‌کنندگان به‌دلیل تجمع فلزات سنگین است، بلکه ضربه‌ای جبران‌ناپذیر به اکوسیستم خلیج فارس وارد می‌کند.

کوسه‌ها نگهبانان خاموش دریا هستند و حذف آنها، به معنای از بین رفتن توازن طبیعی یکی از غنی‌ترین زیستگاه‌های آبی جهان است.

منبع: قدس آنلاین