رضا فریدی روانشناس بالینی و فعال آسیب های اجتماعی در گفتوگو با خبرنگار حوزه ازدواج و خانواده گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره علت گرایش جوانان و نوجوانان برای جذب لایک و فالوئر، اظهار کرد: کمتر کسی است که این روزها در شبکههای مجازی، صفحهای نداشته باشد و ساعاتی را در آن نگذراند.
این روانشناس بیان کرد: بیشتر هنرمندان، ورزشکاران و حتی سیاستمداران به دنیای هزار رنگ و جذاب مجازی پیوستهاند و در آن با طرفدارانشان در ارتباطند؛ دنیایی که بازتاب اتفاقات و پدیدههای جامعه را میتوان در آن دید و گاهی حتی میتوان در آن جامعه را بیشتر و بهتر شناخت. گاهی اوقات اتفاقاتی در این فضا رخ میدهد که جالب توجه است؛ یکی از این پدیدههای تقریبا نوظهور در اینستاگرام درج لایک و فالو شدن توسط بازیگران، خوانندهها یا ورزشکاران در صفحههای شخصی افراد است، پدیدهای که این روزها در بین نوجوانان و جوانان مد شده و حسابی طرفدار پیدا کرده است.
وی تصریح کرد: حال سوال اینجاست که چرا لایکها را دوست داریم؟ چه دلایلی برای این موضوع میتواند وجود داشته باشد؟ طبق نظریه اریک برن یکی از روان درمانگران برجسته و مبدع تئوری تحلیل رفتار متقابل، انسانها در تمام زندگی به «نوازش» نیاز دارند. اریک برن، نوازش را «قرار گرفتن در حیطه آگاهی انسانی دیگر» تعریف میکند، بنابراین وقتی به کسی لبخند میزنیم، صحبت میکنیم، سر تکان میدهیم و حتی دعوا میکنیم، به او نشان میدهیم که از حضور او آگاه هستیم و نیاز روانی وی را تامین میکنیم.
فریدی با بیان اینکه بر این اساس، همه ما در همه عمر از مورد توجه قرار گرفتن احساس خوشایندی پیدا میکنیم، بیان کرد: این «دیدن» و «آگاهی از حضور دیگری» در رسانههای اجتماعی با نمادهای خاص این فضاها مثل «لایک» کردن بیان میشود بنابراین بدیهی است وقتی دیگران پست ما را لایک و به حضورمان اعتراف و نوازشمان میکنند، احساس خوبی پیدا میکنیم.
این روانشناس گفت: به نظر میرسد این مورد توجه گرفتن از طرف دیگران برای بعضی افراد اهمیتی حیاتی دارد. در ارتباط چهره به چهره نیز افرادی را میبینیم که به هر روشی متوسل میشوند تا بیشتر دیده شوند. این روشها از طرز پوشش و آراستگی ظاهری گرفته تا نمایش اموال، رفتارهای خاص، ابراز ناراحتی و توقعات بیش از حد و… است و همه آنها یک پیام پنهان دارد: «لطفا مرا ببینید!»
وی در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه آیا میل به لایکگیری، اختلال است؟، اظهار کرد: مانند هر ویژگی انسانی، این رفتار نیز یک طیف طبیعی دارد که اکثر افراد جامعه، کم یا زیاد در این طیف قرار میگیرند و افرادی که در دو سر خیلی کم و خیلی زیاد طیف قرار میگیرند، رفتار غیرطبیعی دارند. اگر این ویژگی را به زبان رسانه اجتماعی ترجمه کنیم، افرادی که بهصورت غیرطبیعی برای جلب لایکهای بیشتر تلاش میکنند و حتی از سایر جنبههای زندگی مثل ارتباطات خانوادگی و دوستی، کار، تحصیل، آرامش و… برای افزایش این لایکها هزینه و نیازی بیش از حد طبیعی به آنها احساس میکنند، میتوان غیرطبیعی دانست و یافتن دلایل این نیاز را ارزیابی کرد.
فریدی با بیان اینکه یکی از دلایل مهم این «توجهطلبی»، اعتماد بهنفس ناکافی است،گفت: وقتی افراد در پسزمینه ذهنی خود و اغلب ناخودآگاه، خود را کافی نمیدانند، دچار اضطراب میشوند. اضطراب حس ناخوشایندی است که همیشه انسانها در پی کاهش آن هستند. تایید شدن بهوسیله دیگران، اضطراب ناشی از ناکافی دانستن خود را کاهش میدهد، اما از آنجا که این راهحل ناشی از شرایط بیرونی است و شرایط بیرونی دائم و بدون کنترل ما در حال تغییر است، ماندگاری ندارد. پس لازم است برای بازنگشتن اضطراب این توجه و تایید بیرونی، تجدید و تکرار شود.
این روانشناس افزود: اینگونه افراد که بهعنوان افرادی نمایشی یا خودشیفته شناخته میشوند، دائم در حال مقایسه خود با دیگران و در تلاش برای جلبتوجه و در رسانههای اجتماعی «جلب لایک» هستند. در نوجوانان به جز نیاز به تایید همسالان که لازمه رشد و تکاملشان است، اضطراب طرد شدن و تنها ماندن هم نقش موثری در تلاش برای افزایش لایکها و نظرات دیگران درباره آشکارسازی افکار و تجربههای ذهنی دارد. به عبارت دیگر، نوجوان با دیدن پست دوستش که لایک زیادی دارد، دچار این نگرانی میشود که اگر پستهای من زیاد لایک نگیرند (افراد کمتری توجه و تایید نشان دهند)، تنها میمانم و طرد میشوم. البته با رشد و تکامل او، این نگرانی باید کمتر شود.
وی ادامه داد: در واقع، نوجوان ارزش و موفقیت خود را بر اساس پذیرفته شدن از سوی دیگران میسنجد و لایک کمتر برای او معنای پذیرفتهنشدن و شکست است که تهدیدی برای اعتماد بهنفس او محسوب میشود. از آنجا که لایک و کامنت گرفتن احساس خوشایندی در افراد ایجاد میکند، از نظر علوم رفتاری «پاداش» محسوب میشود و میدانیم که پاداش باعث تقویت انجام یک رفتار میشود.
فریدی خاطرنشان کرد: پاداشهایی که بهصورت متناوب و گهگاه (یعنی با فاصله غیرقابلپیشبینی) داده میشوند، بیشترین افزایش را در احتمال رخداد مجدد رفتار به دنبال دارند. پس از این منظر، لایکهای دوستان که غیرقابلپیش بینی داده میشوند، باعث تداوم رفتارهای لایکگیرنده میشوند.
بیشتر بخوانید
انتهای پیام/