سایر زبان ها

صفحه نخست

سیاسی

بین‌الملل

ورزشی

اجتماعی

اقتصادی

فرهنگی هنری

علمی پزشکی

فیلم و صوت

عکس

استان ها

شهروند خبرنگار

وب‌گردی

سایر بخش‌ها

همای سعادت اسطوره یا واقعیت؟!

گذشتگان ما باور داشتند اگر هما تکه‌ای از استخوان کسی را با خود ببرد، آن فرد در جهان دیگر رستگار خواهد بود؛ و به این ترتیب این باور اساطیری در ادبیات ما نیز شکل گرفت که اگر سایه هما بر سر کسی افتاد نشان از سعادت و رستگاری دارد.

در روز‌های اخیر تصاویری از پرنده‌ای به نام هما در ارتفاعات البرز منتشر شد که بسیار خبرساز شد؛ بسیاری از کاربران مشاهده این پرنده را اتفاقی خوش‌یمن و نشانه‌ای از آمدن روز‌های بهتر در سال جدید دانسته و با نام "همای سعادت" تصاویر و مطالبی از آن را به اشتراک گذاشته‌اند. این پرنده که تصاویر آن هم به شکل گسترده در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی مختلف منتشر شد یک نوع کرکس یا مرغ استخوان‌خوار یا کرکس ریش‌دار است. این پرنده را در زبان فارسی با نام "هما" می‌شناسند.

هما نوعی کرکس بومی ایران است

اولین نکته‌ای که بعد از خواندن این اخبار، تعجب همه را برانگیخت این بود که همای افسانه‌ای ایران یک نوع کرکس (لاشخور) است؟ در واقع از نظر جانورشناسی هما از گونه کرکس‌ها به شمار می‌رود، اما چیزی که او را متمایز می‌کند تغذیه هما است. هما بر عکس سایر کرکس‌ها از لاشه حیوان یا انسان تغذیه نمی‌کند، بلکه غذایش مغز استخوان جانور است. از این نظر او تنها کرکس استخوان‌خوار به شمار می‌رود.

این پرنده که در ارتفاعات بسیار بلند کوه‌ها زندگی می‌کند و بر خلاف سایر گونه‌های کرکس مثل دال سیاه، دال معمولی و کرکس کوچک که همگی گونه‌های مهاجر هستند، هما بومی ایران است و از دیرباز در رشته کوه‌های البرز و زاگرس زندگی می‌کرده است. تعداد این پرنده برعکس باور عمومی چندان کم نیست، اما به علت محل زندگیش که در کوه‌های بسیار بلند است، دیدنش توسط انسان‌ها نوعی اقبال می‌طلبد. به همین خاطر است که در افسانه‌های ایرانی دیدن هما را نشانه سعادت می‌دانستند و به باور آن‌ها کسی که سایه همای سعادت رویش بیفتد رستگار می‌شود.

اما اگر در دل این افسانه‌های تاریخی و اساطیری برویم، علت واقعی و البته جالب این باور را پیدا می‌کنیم.

در ایران باستان، یعنی زمانی که مردمان به دین زرتشت باور داشتند تدفین مردگان به شکل امروزی انجام نمی‌شد. در این آیین اجساد مردگان به مکانی به نام برج خاموشان منتقل می‌شدند. برج خاموشان جایی بود بدون سقف و بدون در که شخصی به نام نساسالار در آنجا مسئول تحویل گرفتن اجساد و بردن آن‌ها به مرکز برج بود. اجساد در مرکز برج می‌ماندند تا پرندگان و لاشخور‌ها به سراغش بیایند و گوشت جسد خورده شود، سپس باقی مانده استخوان جنازه درون حفره‌هایی به نام استودان دفن می‌شد.

نقش هما از تاریخ تا ادبیات

حالا فرض کنید جنازه‌ای به میان برج خاموشان آورده شده و کرکس‌ها و لاشخور‌ها بر سر لاشه آمده‌اند و مشغول سیر کردن خودشان هستند. اما در این میان یک پرنده با نام "هما" با ظاهری متفاوت و پر‌هایی حنایی رنگ دور از سایر کرکس‌ها بر بلندی می‌نشیند و نظاره‌گر اتفاقات است. تا پایان نزاع کرکس‌ها بر سر جنازه این پرنده نزدیک هم نمی‌شود. وقتی کار همه آن لاشخور‌ها و کرکس‌ها با جنازه تمام شد، این پرنده با شکوه خاصی به سراغ جسد می‌آید و یک تکه از استخوان را به منقار می‌گیرد و به سمت کوهستان پرواز می‌کند. اتفاقی که در نوع خودش تقریبا نادر است.

به همین علت گذشتگان ما باور داشتند اگر هما تکه‌ای از استخوان کسی را با خود ببرد، آن فرد در جهان دیگر رستگار خواهد بود؛ و به این ترتیب این باور اساطیری در ادبیات ما نیز شکل گرفت که اگر سایه هما بر سر کسی افتاد نشان از سعادت و رستگاری دارد.

چنان که اهلی شیرازی می‌گوید: هزار شکر که عالم به کام ماست دگر/ می‌مراد حریفان به جام ماست دگر/ شهان به سایه دیوار ما پناه آرند/ بلی همای سعادت به دام ماست دگر

منبع: ایرنا

برچسب ها: پرنده ، هما ، اسطوره
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
نظرات کاربران
انتشار یافته: ۲۴
در انتظار بررسی: ۰
ناشناس
۱۶:۱۵ ۱۰ اسفند ۱۴۰۲
این پرنده چون هیچ موجود زنده ای رو نمیکشه و ازارش ب هیچکس نمیرسه و فقط استخوان میخوره مورد احترامه
و بسیار زیباس
عمار .
۰۹:۵۶ ۱۰ اسفند ۱۴۰۲
به نام خداوند جان و خرد : عقاب ققنوس همای سعادت ایرانیان هم اسطوره است هم واقعیت است به خوبی ازش حفظ حراست نگهداری کنید این عقاب ققنوس همای سعادت ایرانیان حضورش باعث خیرات براکات فراوانی از آسمان زمین است و نماد قدرت اقتدار ثروتمندی عزتمندی اراده پولادین تیزبینی خردورزی پرواز بر اوج قله های آرمانهای ارزشی والای حقوق بشرانه ایرانی اسلامی است و حضورش شگون دارد و بسیاری از مشکلات معضلات اجتماعی طبیعت محیط زیست ایرانیان را حل فصل می کند عقاب ققنوس همای سعادت ایرانیان از باستان تا کنون برای ایرانیان با شگون بوده هست خواهد بود
ناشناس
۰۹:۵۹ ۱۱ اسفند ۱۴۰۲
همای سعادت عقاب نیست و از خانواده لاشخور هاست
برای همین هم مورد احترامه
ناشناس
۰۱:۰۷ ۱۰ اسفند ۱۴۰۲
این همه اراجیف از کجا اینا میارن همش حاشیه وای خدای من
ناشناس
۲۳:۳۲ ۰۹ اسفند ۱۴۰۲
این همای سعادت امد بشانه مسولان نظام بنشیند سعادت بمسئولان بدبختی برای ملت ایران
ناشناس
۲۲:۴۴ ۰۹ اسفند ۱۴۰۲
اگر یک روز پیدا کردم میدهم دندان عقلم را بخو رد باعث سعادت خوشبختی که این همای سعادت راببینید از دیدار آشنای باشما خوشبختم.؟؟.؟!!!!
حسنک دبیر
۲۲:۱۱ ۰۹ اسفند ۱۴۰۲
با ستم و جفا خوشم گرچه درون آتشم،

چونکه تو سایه افکنی بر سرم ای همای من!
ناشناس
۲۲:۰۳ ۰۹ اسفند ۱۴۰۲
ایرانیان در دوران کهن جزء معدود تمدنهایی بودند که در باورهای خود از خرافه پرستی به دور بودند و قبل از ورود دین اسلام هم یکتا پرست و خدا باور بودند و نمادها و آیین های خود را بر مبنای راستی و درستی قرار می دادند و قطعا بیهوده نیست که این حیوان بسیار زیبا نماد سعادت و خوشبختی در ایران باستان نامیده شده و تندیس های آن بر سر ستون ها و دیوار های کاخ عظیم تخت جمشید نقش بسته .به عنوان یک ایرانی معتقدم اگر بعد از سالها دوباره دیده شده قطعا خداوند متعال می خواهد اتفاقات خوبی را برای کشورم و مردمم رقم بزنه انشاءالله.
عارف
۲۱:۵۱ ۰۹ اسفند ۱۴۰۲
کار ما از هما گذشته
جاسم داغری
۲۱:۵۱ ۰۹ اسفند ۱۴۰۲
باید سازمان محیط زیست این گونه نادر را با چنگ و دندان از آن حمایت ویژه نمایند تا منتقرض نشود!!!
ناشناس
۲۱:۱۱ ۰۹ اسفند ۱۴۰۲
امیدوارم به یمن حضور این پرنده سعادت به خاک ایران برگرده
ث
۲۰:۳۴ ۰۹ اسفند ۱۴۰۲
استخوان رو نمیبره بخوره از ارتفاع بالا در حین پرواز پرت می‌کنه رو سنگ ها تکه تکه بشه بعد قورت میده خود ایران مستند دوبله کرده در این مورد تو آرشیو شبکه ۴ هستش ببینید بد نیست.
ناشناس
۱۹:۴۴ ۰۹ اسفند ۱۴۰۲
دقیقا داره ماجرای یوزها تکرار میشه. اگرم همای سعادت باشه آدمای معلوم الحال رو حساس کردید برا شکارش...
ناشناس
۱۸:۳۱ ۰۹ اسفند ۱۴۰۲
باید بشدت تکثیر بشن و بعنوان پرنده زینتی نگهداری و صادر بشه
ناشناس
۱۸:۱۲ ۰۹ اسفند ۱۴۰۲
همه چیز ما که با همه جای دنیا فرق میکنه حیوونامون هم با همه جا فرق میکنن مثلا مارامون به جای اینکه برن تو لونه پرنده ها پرنده ها رو گول مبزنن و از آسمون میکشن پایین و لاشخورامون برعکس همه لاشخورای دنیا که زشت و ایکبیری اند ملکه جمالن
ناشناس
۱۸:۰۶ ۰۹ اسفند ۱۴۰۲
شما میگید این پرنده ایرانی اصل است و یه جورایی مردم میگن سعادت و همراه خودش میاره اگه سعادت داشت ایران رو ترک نمیکرد این فقط اومده عید دیدنی و بره
ناشناس
۱۸:۰۰ ۰۹ اسفند ۱۴۰۲
از یه خبر هم میترسید.....
ناشناس
۱۸:۱۹ ۰۹ اسفند ۱۴۰۲
باید حتما تکذیب کنن نیرو ها ترس نیفته دلشون
ناشناس
۱۹:۴۱ ۰۹ اسفند ۱۴۰۲
چرا شر و ور میگی
ناشناس
۱۹:۴۸ ۰۹ اسفند ۱۴۰۲
نمی فهمم یعنی چه چرا باید بترسن دیونه اید
ناشناس
۱۷:۴۴ ۰۹ اسفند ۱۴۰۲
هما سعادت که زن نقی بود؟!خخخخ
ناشناس
۱۷:۳۳ ۰۹ اسفند ۱۴۰۲
هر چی باشد این هموطن ایرانی الاصل وباستانی ماست که باید گرامی داشتش
ناشناس
۱۷:۳۲ ۰۹ اسفند ۱۴۰۲
قدیما یکی از زیستگاه هاش ارتفاعات مازندران بود که با شکار یا خوردن لاشه های مسموم به سم از بین رفت در زبان مازندرانی به هما اله می گویند
ناشناس
۱۷:۳۰ ۰۹ اسفند ۱۴۰۲
عقاب رو محترم میشمارن و لاشخور حقیر
اما عقاب موجودات زنده رو شکار میکنه ولی لاشخور فقط اجساد تغذیه میکنه و هیچ موجودی اسیب نمیرسونه
هما لاشخور نیست ولی از اون خانواده س و فقط استخوان میخوره و ازارش ب هیچکی نمیرسه برای همین مورد احترامه
و از نظر ظاهری بسیار زیباس
پرنده ای ب این زیبایی ندیده بودم تا حالا