باشگاه خبرنگاران جوان؛ رضوان پاک منش - در دل کوه‌های سر به فلک کشیده‌ی زاگرس، جایی که رود‌ها از دل صخره‌ها می‌جوشند و خاک از برکت چشمه‌سار‌ها جان می‌گیرد، درختانی روییده‌اند که ثمرشان سرخ‌تر از آفتاب غروب خرم‌آباد است.
استان لرستان با اقلیم متنوع خود از کوهستان‌های سرد شمالی تا دشت‌های نسبتاً گرم جنوبی زیستگاه گونه‌های گوناگون گیاهی و باغی است. در میان این تنوع، انار از جایگاهی خاص برخوردار است. مناطق کوهدشت، نورآباد، پلدختر، چگنی و دورود از مراکز مهم تولید انار در لرستان به شمار می‌روند.
خاک آهکی و غنی، آب فراوان و تابش آفتاب معتدل، موجب شده انار‌های لرستان پوستی نازک، دانه‌هایی آبدار و طعمی متوازن میان ترشی و شیرینی داشته باشند. همین ویژگی‌ها سبب شده‌اند که کارشناسان کشاورزی، انار لرستان را در ردیف یکی از کیفی‌ترین ارقام انار کشور بدانند.
۳۵۰۰هکتار از اراضی لرستان زیر کشت انار
نامدار صیادی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی لرستان در حاشیه بازدید ازمحل برگزاری جشنواره انار با اشاره به گستردگی باغات این محصول در استان گفت: «در حال حاضر حدود ۳۵۰۰هکتار از اراضی لرستان زیر کشت انار قرار دارد و سالانه بیش از ۷۵ هزار تن محصول از این باغات برداشت می‌شود. از این میزان، نزدیک به ۱۸۰۰ هکتار در شهرستان کوهدشت و حدود ۱۲۰۰ هکتار آن در منطقه سیاب واقع شده است که سهم چشمگیری از تولید استان را به خود اختصاص داده است.
انار لرستان؛ یاقوت سرخ زاگرس
در لرستان چندین رقم بومی انار وجود دارد که هر یک نامی محلی دارند. انار سیاه پلدختر با رنگ دانه تیره و مزه‌ای شیرین و معطر، انار دانه‌سفید کوهدشت که پوستی نازک و دانه‌هایی نرم دارد، انار ترش چگنی مناسب برای رب و آب‌انار خانگی.
این تنوع، محصول قرن‌ها سازگاری کشاورزان با شرایط اقلیمی و خاکی منطقه است.
انار یکی از محصولات اصلی باغداران لرستانی است و در کنار گردو، زردآلو و زیتون، نقش مهمی در معیشت خانوار‌های روستایی دارد. هر سال در فصل پاییز، کارگاه‌های کوچک تولید رب انار، لواشک، شیره و آب‌انار طبیعی در روستا‌ها فعال می‌شوند و فضایی سرشار از رنگ و بو پدید می‌آورند.
با این حال، نبود صنایع فرآوری پیشرفته، ضعف در بسته‌بندی و بازاریابی و محدودیت‌های صادراتی باعث شده سهم واقعی لرستان از بازار انار ایران چندان چشمگیر نباشد. ایجاد برند «انار لرستان» با نشان جغرافیایی می‌تواند گامی بزرگ در توسعه پایدار کشاورزی منطقه باشد.
انار دانه‌هایی سرخین درفرهنگ و آیین
در فرهنگ مردم لر، انار تنها یک میوه نیست؛ نمادی از زندگی، زایش و پاکی است. در بسیاری از خانه‌های روستایی، هنگام شب یلدا، ظرفی از انار‌های تازه کنار آتش یا کرسی می‌گذارند تا «سالی پربرکت» در پیش باشد.
در ترانه‌ها و مثل‌های لری نیز نام انار به عنوان استعاره‌ای از زیبایی و عشق آمده است:
این پیوند عاطفی و فرهنگی میان انسان و درخت انار، نشان از حضور دیرینه‌ی این گیاه در حافظه‌ی جمعی مردم لرستان دارد.
گرم‌شدن اقلیم، کاهش منابع آب زیرزمینی و گسترش آفات از تهدید‌های اصلی باغ‌های انار لرستان است. اما در مقابل، گسترش روش‌های آبیاری قطره‌ای، اصلاح ژنتیکی ارقام بومی و توسعه گردشگری کشاورزی می‌تواند افقی تازه بگشاید.
تصور کن گردشگری که از تهران یا اصفهان به لرستان آمده، در روستای ولی‌عصر پلدختر میان باغ‌های انار قدم بزند، دانه‌های سرخ را با دست خود بچیند و عصر همان روز در کارگاه روستایی، رب انار سنتی درست کند — این همان تلفیق اقتصاد محلی و تجربه فرهنگی است که آینده‌ی پایدار این محصول را تضمین می‌کند.
انار لرستان، تنها میوه‌ای در سبد پاییز نیست؛ روایتگر پیوند انسان و زمین است. هر دانه‌اش خاطره‌ی نسیمی از کوه‌های گرین، نغمه‌ای از زاگرس و لبخندی از مردمان صبور و سخت‌کوش لر است.
اگر این گوهر سرخ به‌درستی شناخته و پاس داشته شود، می‌تواند همچون یاقوتی از دل زاگرس بدرخشد نه فقط در بازار ایران، که در جهان است.