باشگاه خبرنگاران جوان؛ رضوان پاک منش - فراوانی منابع آبی در ظاهر، اما کمبود آب شرب در عمل. طی سال‌های اخیر، کاهش بارش، تغییر اقلیم، فرسودگی زیرساخت‌های آبی و نبود مدیریت یکپارچه منابع، دسترسی بسیاری از شهرها و روستا‌های استان به آب سالم و پایدار را با چالش جدی روبه‌رو کرده است.
در چنین شرایطی، ایجاد منابع آب شرب پایدار و ایمن نه تنها یک ضرورت زیست‌محیطی، بلکه یک اولویت حیاتی در مسیر توسعه اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی لرستان است.
اضافه شدن ۶۵ منبع جدید آب شرب به منابع آبی لرستان
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب لرستان با اشاره به برگزاری مناقصات و انعقاد حدود ۳۵۰ قرارداد در بازه زمانی ۸ماهه گفت: در نتیجه این اقدامات، بیش از ۶۵ منبع جدید آب شرب به منابع آبی استان افزوده شد.
مهندس نورالدین نوریزدان مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب لرستان امروز در گفت‌و‌گو با رسانه‌ها با اشاره به کاهش کم‌سابقه نزولات جوی در پاییز سال گذشته و عدم بارش‌ها زمستان و بهار امسال، اظهار کرد: این شرکت با برنامه‌ریزی اصولی، موفق به عبور از تنش آبی سال جاری شد.
وی افزود: در این راستا با تدوین برنامه‌های شهرستانی برای آبرسانی به شهرها و روستاها، تمام تمرکز بر مدیریت دارایی‌ها و همچنین تعریف پروژه‌هایی با اثرگذاری کوتاه‌مدت قرار گرفت.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب لرستان با بیان اینکه لرستان تنها استان کشور است که از منابع پایدار و قابل‌برنامه‌ریزی مانند آب سد‌ها برای شرب استفاده نمی‌کند، گفت: این موضوع، تأمین آب شرب از سایر منابع را با چالش‌های اساسی مواجه کرده است.
نوریزدان خاطرنشان کرد: استحصال آب کافی از منابعی مانند چاه‌ها و چشمه‌ها، رابطه مستقیمی با زمان، مکان و نوع بارش و همچنین عوامل محیطی مانند دما دارد.
وی با اشاره به تنزل جایگاه استان از نظر بارندگی سالانه از رتبه سوم به رتبه بیست‌ونهم در سال آبی جاری، تأکید کرد: این امر، ضرورت توجه و تعریف پروژه‌های مهم تأمین آب را دوچندان نمود.
مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب لرستان با اشاره به برگزاری مناقصات و انعقاد حدود ۳۵۰ قرارداد در بازه زمانی حدود ۸ ماهه گفت: این اقدامات بیش از ۶۵ منبع جدید آب شرب به منابع آبی استان افزوده شد.
نوریزدان گفت: با وجود کاهش ۴۲ درصدی نزولات جوی و گرمای کم‌سابقه در سال جاری و همچنین پنج سال خشکسالی متوالی، اما اخذ تخصیص اعتبارات کم‌سابقه، تعریف پروژه‌های اثرگذار، اجرای به‌موقع پروژه‌ها، مدیریت دارایی‌ها و هوشمندسازی تأسیسات باعث شد، بر مشکلات ناشی از تنش آبی غلبه کنیم.
بحران پنهان در دل سرزمین پرآب
لرستان به‌لحاظ میانگین بارش در میان استان‌های نسبتاً پرباران کشور قرار دارد، اما بخش عمده‌ای از این آب‌ها به‌دلیل نبود زیرساخت ذخیره‌سازی، به سرعت تبخیر یا از دسترس خارج می‌شود. رودخانه‌های فصلی نظیر کشکان، سزار و خرم‌رود در ماه‌های خشک سال یا به‌کلی خشک می‌شوند یا دبی آنها به حدی کاهش می‌یابد که پاسخگوی نیاز شرب مناطق پایین‌دست نیست.
همچنین، منابع زیرزمینی به‌دلیل برداشت بی‌رویه و کاهش تغذیه طبیعی، دچار افت سطح آب و افت کیفیت شده‌اند. نتیجه آن است که شهرهایی، چون خرم‌آباد، بروجرد و کوهدشت در تابستان با قطعی و افت فشار آب روبه‌رو می‌شوند، و بسیاری از روستاها ناچارند با تانکر‌های سیار آبرسانی شوند.
پیامد‌های اجتماعی و بهداشتی کمبود آب شرب
دسترسی به آب سالم، زیربنای سلامت عمومی است. آمار‌های وزارت بهداشت نشان می‌دهد که در مناطقی با کیفیت پایین آب شرب، بیماری‌های گوارشی، پوستی و انگلی به‌طور محسوسی بیشتر است.
در لرستان، کمبود آب شرب نه تنها سلامت مردم، بلکه امنیت روانی و پایداری جمعیت روستایی را تهدید می‌کند. مهاجرت از روستاها به شهرها، افزایش بیکاری شهری، و فشار مضاعف بر زیرساخت‌های شهری از تبعات مستقیم این بحران است. در واقع، نبود منبع پایدار آب شرب، به‌صورت زنجیره‌ای کل ساختار اجتماعی استان را متأثر می‌سازد.
خوشبختانه لرستان ظرفیت‌های فراوانی برای توسعه منابع آب شرب دارد. وجود دره‌های عمیق و مناطق مرتفع، امکان احداث سد‌های کوچک مخزنی را فراهم می‌کند. همچنین، تعدد چشمه‌های دائمی در نواحی کوهستانی مانند زاگرس مرکزی، می‌تواند به‌عنوان منابع مطمئن و کم‌هزینه مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
از سوی دیگر، اقلیم خاص لرستان در فصول بارندگی فرصت مناسبی برای ذخیره روان‌آب‌ها در مخازن مصنوعی و طبیعی فراهم می‌سازد. با مدیریت درست، این استان می‌تواند به الگویی برای مدیریت هوشمند منابع آب در مناطق کوهستانی ایران تبدیل شود.