کلید شام در دست عمو سام

باشگاه خبرنگاران جوان؛ مهدی سیف تبریزی* - در ۱۸ دسامبر ۲۰۲۵، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، قانون مجوز دفاع ملی سال مالی ۲۰۲۶ (NDAA) را امضا کرد که شامل لغو دائمی قانون حفاظت از غیرنظامیان سوریه، معروف به تحریم‌های سزار، بود. این تحریم‌ها که از سال ۲۰۱۹ بر سوریه تحمیل شده بودند، زندگی میلیون‌ها سوری را به جهنمی از فقر، گرسنگی و نابودی اقتصادی تبدیل کرده بودند. مردمی که سال‌ها زیر بار جنگ با داعش – گروه تروریستی دست‌پرورده و ساخته‌شده توسط آمریکا برای بی‌ثبات کردن منطقه – سختی‌های بی‌شماری کشیده بودند، حالا با این لغو ظاهراً نفس راحتی می‌کشند. اما این اقدام آمریکا نه از سر انسان‌دوستی، بلکه بخشی از استراتژی بزرگ‌تر واشنگتن برای تحت نفوذ گرفتن دولت جدید سوریه تحت رهبری احمد الشرع (معروف به ابومحمد الجولانی) است.

سوریه، به عنوان یکی از کلیدی‌ترین کشور‌های غرب آسیا، می‌تواند در شرایط پس از حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به رژیم صهیونیستی، نقش تعیین‌کننده‌ای در تحولات منطقه‌ای ایفا کند. لغو تحریم‌ها، در واقع، ابزاری برای کنترل این کشور و تضمین امنیت اسرائیل است، جایی که آمریکا با وعده‌های توخالی، سوریه را به دام وابستگی می‌کشاند و استقلال آن را قربانی اهداف امپریالیستی خود می‌کند. این خبر، که با استقبال ظاهری دولت جدید سوریه همراه بود، در اصل ماسکی بر چهره واقعی سیاست‌های آمریکا است. الشرع، که زمانی ادعای مبارزه با استبداد اسد را داشت، حالا با تن دادن به شروط تحقیرآمیز واشنگتن، سوریه را به ابزاری در دست آمریکا تبدیل کرده است. این لغو، نه پایان رنج مردم سوریه، بلکه آغاز چرخه جدیدی از وابستگی و تسلیم است که آینده تاریکی را برای این ملت رقم می‌زند.

تحریم‌های سزار: ابزار شکنجه اقتصادی مردم سوریه

تحریم‌های سزار، که در سال ۲۰۱۹ به عنوان بخشی از قانون مجوز دفاع ملی آمریکا تصویب شد، ظاهراً برای حفاظت از غیرنظامیان سوریه در برابر جنایات رژیم اسد طراحی شده بود. اما در عمل، این تحریم‌ها مکانیسمی ظالمانه برای خفه کردن اقتصاد سوریه و مجازات جمعی مردم آن بودند. این قانون، تحریم‌های ثانویه‌ای را بر هر فرد، شرکت یا کشوری که با دولت سوریه معامله کند، اعمال می‌کرد و دسترسی سوریه به سیستم بانکی جهانی، واردات کالا‌های اساسی و بازسازی زیرساخت‌ها را مسدود می‌نمود.

مکانیسم عمل این تحریم‌ها ساده، اما ویرانگر بود: هر معامله‌ای با دولت سوریه یا نهاد‌های مرتبط با آن، حتی برای کمک‌های بشردوستانه، می‌توانست منجر به جریمه‌های سنگین و انزوای مالی شود. نتیجه؟ اقتصاد سوریه به زانو درآمد. تورم سر به فلک کشید، ارزش لیر سوریه سقوط کرد و بیش از ۹۰ درصد مردم زیر خط فقر قرار گرفتند. 
دسترسی به دارو، غذا و سوخت محدود شد و بیمارستان‌ها بدون تجهیزات ماندند. حتی بازسازی پس از زلزله ویرانگر سال ۲۰۲۳، که هزاران نفر را کشت، به دلیل این تحریم‌ها مختل شد.  مردم سوریه، که سال‌ها با داعش – تروریست‌هایی که آمریکا با حمایت‌های پنهان خود آنها را تقویت کرده بود – جنگیده بودند، حالا قربانی تحریم‌هایی شدند که زندگی روزمره‌شان را نابود می‌کرد. این تحریم‌ها نه رژیم اسد را تضعیف کرد، بلکه مردم عادی را هدف قرار داد و سوریه را به یک زندان اقتصادی تبدیل نمود.

شروط آمریکا: چماقی بر سر استقلال سوریه

لغو دائمی تحریم‌های سزار، هرچند ظاهراً بدون شرط مستقیم، اما با مکانیسم‌های نظارتی همراه است که استقلال سوریه را به طور کامل تهدید می‌کند. آمریکا شروطی را برای ادامه این لغو تعیین کرده که دولت جدید سوریه را به گروگانی در دست واشنگتن تبدیل می‌کند. گزارش‌های هر ۱۸۰ روزه رئیس‌جمهور آمریکا به کنگره، مانند چماقی بالای سر دولت الشرع قرار دارد. 

اگر سوریه دو بار متوالی در این گزارش‌ها تأیید نشود، تحریم‌های هدفمند می‌تواند بازگردد – حتی بدون احیای کامل سزار. این یعنی آمریکا هر لحظه می‌تواند اگر سوریه برخلاف خواسته‌های واشنگتن عمل کند، مانند دفاع مشروع از سرزمین خود در مقابل تجاوزات اسرائیل، اقتصاد این کشور را نابود کند. شروط کلیدی شامل مبارزه با تروریسم (مانند داعش)، اخراج نیرو‌های خارجی (به ویژه ایرانی‌ها)، حفاظت از اقلیت‌ها، عدم تجاوز به همسایگان (به ویژه اسرائیل)، و کم‌رنگ کردن همکاری‌های اقتصادی با روسیه و چین است.

اخراج فلسطینی‌ها از خاک سوریه، که بخشی از این شروط است، مستقیماً در راستای امنیت رژیم صهیونیستی قرار دارد و سوریه را به حامی غیرمستقیم اشغالگری تبدیل می‌کند. تقابل با لبنان یا حزب‌الله نیز به همین شکل، مرز‌های سوریه را برای اسرائیل امن می‌کند. کم‌رنگ کردن روابط با روسیه و چین، که شرکای سنتی سوریه بودند، استقلال اقتصادی این کشور را نابود می‌کند و آن را به بازار مصرف کالا‌های غربی تبدیل می‌نماید. این شروط، حاکمیت امنیتی سوریه را نیز هدف گرفته‌اند: سوریه باید از هرگونه اقدام نظامی علیه اسرائیل خودداری کند، حتی اگر رژیم صهیونیستی جنوب سوریه را اشغال کند یا پایگاه‌های نظامی‌اش را بمباران نماید. الشرع، با تن دادن به این تحقیر، نشان داد که آماده است استقلال سوریه را برای یک مشت وعده توخالی بفروشد.

وابستگی به غرب: آینده تاریک سوریه زیر یوغ آمریکا

شروط آمریکا برای الشرع نه تنها استقلال سوریه را نابود می‌کند، بلکه این کشور را به ابزاری در دست واشنگتن برای اهداف منطقه‌ای تبدیل می‌نماید. این توافقات، که الشرع آن را "مالیات" پرداختی به آمریکا توصیف کرده، سوریه را از محور مقاومت دور کرده و به مدار غرب می‌کشاند. نتیجه؟ وابستگی کامل اقتصادی، امنیتی و نظامی که آینده ایده‌آلی برای مردم سوریه به ارمغان نخواهد آورد. الشرع، که زمانی ادعای جهاد داشت، حالا زنجیر آمریکا را بوسیده و سوریه را به قربانی معامله کثیف تبدیل کرده است. نمونه بارز این تسلیم، تصرف سرزمین‌های جنوبی سوریه توسط اسرائیل است. رژیم صهیونیستی، پس از سقوط اسد، بیش از ۶۰۰ کیلومتر مربع از جنوب سوریه را اشغال کرد، پایگاه‌های نظامی سوریه را نابود نمود و هر روزه مناطق مختلف را بمباران می‌کند – بدون هیچ واکنشی از سوی آمریکا.

این نشان می‌دهد که سوریه‌ای که آمریکا می‌خواهد، تنها باید ضامن امنیت اسرائیل باشد، حتی اگر به قیمت از دست دادن زمین، تمامیت ارضی و حاکمیت باشد. الشرع، با سکوت در برابر این تجاوزات، سوریه را بدون دندان کرده و استقلال آن را حراج نموده است. شرط مبارزه با داعش نیز تله‌ای دیگر است. در حالی که آمریکا و اسرائیل تقریباً تمام توان نظامی ارتش سوریه را نابود کرده‌اند، این شرط به معنای ورود مجدد نیرو‌های آمریکایی به خاک سوریه با بهانه مبارزه با تروریسم است.

 این یعنی هیچ استقلال حاکمیتی در آینده وجود نخواهد داشت – سوریه به پایگاه نظامی آمریکا تبدیل می‌شود، جایی که واشنگتن می‌تواند هر زمان که خواست، دخالت کند. الشرع، با پذیرش این شرط، سوریه را به گروگان آمریکا درآورده و آینده مردم را تاریک کرده است. علاوه بر این، شروط پنهان مانند حضور شرکت‌های آمریکایی و قرارداد‌های انحصاری استخراج نفت و گاز از میادین سوریه، شریان‌های حیاتی اقتصادی این کشور را به دست غارتگران غربی می‌سپارد.

این واگذاری، استقلال اقتصادی سوریه را کاملاً نابود می‌کند و آن را به مستعمره‌ای مدرن تبدیل می‌نماید. الشرع، که زمانی ادعای رهبری داشت، حالا با این تسلیم، سوریه را فروخته و مردم را به فقر ابدی محکوم کرده است.

سوریه جدید: برده آمریکا یا قربانی معامله؟

در نهایت، این لغو تحریم‌ها نه پایان رنج، بلکه آغاز بردگی است. الشرع، با تن دادن به شروط تحقیرآمیز، نشان داد که آماده است حاکمیت سوریه را برای صندلی قدرت بفروشد. آمریکا و اسرائیل، با این معامله، سوریه را به ابزاری برای تضمین امنیت رژیم صهیونیستی تبدیل کرده‌اند – جایی که دمشق زانو زده و استقلال خود را از دست داده است. آینده سوریه، زیر سایه این توافقات، تاریک و پر از وابستگی است. مردم سوریه، که سال‌ها مقاومت کرده‌اند، حالا باید با این واقعیت رو‌به‌رو شوند که رهبرشان آنها را به آمریکا فروخته است.

* کارشناس بین‌الملل