همه چیز درباره مالاریا

دكتر مسعود مرداني، متخصص بيماريهاي عفوني و فلوشيب و فوق تخصص سرطان و پيوند در گفتگو با خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبرنگاران افزود: مالاريا نوعي بيماري انگلي است كه از طريق پشه آنوفل از فرد آلوده به فرد سالم منتقل مي شود و از طريق خون به ساير اندامها به ويژه كبد حمله مي‌كند و ساختار ژنتيكي فرد را نيز تحت تاثير قرار مي‌دهد.
وي گفت: انگل مالاريا در صورت كاهش اكسيژن قادر به ادامه حيات نبوده و در نتيجه مبتلايان به آنمي داسي شكل و تالاسمي به علت كم خوني و كاهش اكسيژن در خونشان از اين بيماري مصون هستند و انگل فرصتي براي رشد و تكثير در بدن اين گروه از افراد را ندارد.
مرداني تصريح كرد: عواملي چون تالاسمي be هموگلوبين جنين براي رشد و نمو مالاريا نامناسب است و در مقابل نيش پشه و انگل مالاريا مقاومت مي‌كند ولي نكته قابل توجه اين است كه گزش حشره آنوفل ممكن است دردي نداشته باشد و معمولاً عفونت و انگل هاي اسپروزوئيد به همراه بزاق حشره وارد جريان خون مي‌شود.
وي با اشاره به اينكه انگل مالاريا معمولاً پس از تكثير يافتن در طول يك و يا دو هفته در چرخه گردش جريان خون قرار مي گيرد موجب انفجار گلبولهاي خون شده و بر اثر اين انفجار ها فرد دچار تب لرز مي شود كه اين تب و لرز هر 72 ساعت يك بار به صورت رفت و برگشت بروز مي‌كند.
اين متخصص بيماريهاي عفوني، تب و لرز، تب متفاوت و تب نوبه، را از جمله نام هاي ديگر بيماري مالاريا برشمرد و حالت تهوع، سردرد و درد بدن، تعرق شديد و همچنين تغيير رنگ پوست و رنگ پريدگي و كم اشتهايي را از علائم شايع اين بيماري برشمرد.
گفتني است آنوفل هاي بيماري زا سالانه جان بيش از دو ميليون و دويست هزار نفر را در مناطق پر خطر و گرمسيري سراسر جهان مي‌گيرد.
مرداني افزود: بيماري مالاريا 4 نوع است كه از طريق آزمايش خون در فرد تشخيص داده مي شود و در نوع مقاوم به كلوروئيد بيمار در اغلب موارد با درمان كلوئيدي بهبود مي يابد.
وي خاطرنشان كرد: فالسيپاروم فرم شديد بيماري مالاريا است و چون سريعا به سرعت وارد خون مي‌شود تكثير يافته و ممكن است منجر به بروز گرفتاريهاي مغزي در افراد شود.
مرداني گفت: فرم ريواكس اين بيماري نيز به صورت عود كننده است و مصرف داروهاي ويژه درمان اين بيماري موجب كنترل آن مي‌شود.
*ادامه تحقيقات بيشتر براي كشف واكسن مالاريا نيازمند حمايت هاي مالي بيشتري است
نويد دين پرست جديد دكتراي تخصصي ژنتيكي مولكولي و مدير گروه تحقيقات مركز تحقيقات بيوتكنولوژي انستيتو پاستور ايران در ادامه با اشاره به اينكه هنوز واكسن مالاريا در دنيا به صورت عام كشف و توليد نشده است گفت: هم اكنون در ايران مطالعات گسترده اي در خصوص تحليل و بررسي انگل مالاريا صورت گرفته است.
وي تصريح كرد: براساس آ‌خرين تحقيقات شكل گرفته، هم اكنون اطلاعات وسيع و ارزشمندي توسط محققان و پژوهشگران كشورمان در زمينه سيستم ژنتيكي آنوفل و انگل مالاريا و نحوه مقاومت آن به دست ‌آمده است و از 460 گونه شناخته شده آنوفل ها (عامل انتقال مالاريا) در سراسر جهان 100 گونه آن در ايران شناسايي شده است.
دين پرست در ادامه به 100 گونه آنوفل شناسايي شده در ايران اشاره كرد و افزود: از اين تعداد فقط 10 گونه توانايي انتقال انگل را آن هم در نواحي گرمسيري و به ويژه جنوبي ايران دارند كه نزديك به هجده روز دوران جنسي انگل مالاريا به طول مي انجامد تا بتواند توسط آنوفل ها بيماري زا و منتقل شوند.
وي تاكيد كرد: تحقيقات ومطالعه در خصوص پشه آنوفل وعامل انگل مالاريا هزينه بر است و با توجه به اطلاعات جديد بدست آمده از اين بيماري ادامه تحقيقات براي كشف واكسن مالاريا بسيار هزينه بر بوده و نيازمند حمايت هاي مالي و اهميت ويژه وزارت بهداشت و درمان در اين خصوص است.
اين مديرگروه مركز تحقيقات بيوتكنولوژي انستيتو پاستور در خصوص مناطق مالاريا خيز ايران گفت: شهرهاي جنوبي ايران هرمزگان ، خوزستان، بوشهر، سيستان و بلوچستان، بخش هايي از خراسان و
برخي از نواحي شمال شرقي کشورمان به علت دارا بودن آب و هواي مرطوب و گرمسيري، محيط مناسبي براي رشد آنوفل ها هستند که خوشبختانه امروزه ميزان مرگ و مير ناشي از مالاريا و ابتلا به آن در ايران به طرز چشمگيري کاهش يافته و کنترل شده است.
وي با اشاره به اينکه آنوفل ها به هنگام آغاز غروب خورشيد و اغلب شب هنگام شروع به فعاليت و خونخواري مي کنند، استفاده از اسپري هاي حشره کش را در نواحي آندميک بيماري نواحي مالاريا خيز، استفاده از پشه بندهاي آغشته به سم حشره کش در بيرون از خانه، و بستن توري به پنجره ها را از شيوه هاي مناسب جلوگيري از نيش زدگي آنوفل ها برشمرد.
دين پرست در خصوص تحقيقات جديد صورت گرفته بر ژنتيک آنوفل ها، دستکاري سيستم ژنتيکي آنوفل ها را به صورت استريل و عقيم کردن و رها سازي آنها براي جفت گيري را از جمله راهکارهاي جلوگيري از توليد نسل آنوفل ها عنوان کرد.
*از بين بردن برکه هاي آب راکد، گامي اساسي در انقراض نسل آنوفل ها است
علي مجيدپور متخصص بيماري هاي عفوني و استاد بيماري هاي عفوني دانشگاه تهران ادامه داد: مالاريا نوعي بيماري تک ياختگي انگلي است که به صورت پل ارتباطي بين فرد بيمار و فرد سالم توانايي انتقال انگل بيمار براي مالاريا دارد که انواع مختلف داشته و بسته به نوع بيماري ميزان اثرگذاري و مدت زمان بهبودي آن در افراد مختلف متفاوت است.
وي افزود: آبهاي راکدو برکه ها براي رشد و تکثير پشه هاي بيماري زاي آنوفل، محيطي بسيار مناسب و مغذي محسوب مي شوند زیرا آنوفل ها در آب هاي راکد، مرداب ها و باتلاق ها، قادر به رشد و تکثير و تخم ريزي هستند که از بين بردن اين برکه هاي آبي، گامي اساسي در انقراض نسل آنوفل ها بويژه در نواحي پرخطر آنوفل خيز است.
اين متخصص عفوني عنوان کرد: با توجه به اينکه بيماري مالاريا قادر است سالها به طور پنهاني در بدن فرد زنده بماند، در نتيجه به علت اثرگذاري شديد آن در طحال و کبد فرد، افراديکه در نواحي گرمسيري کشورمان زندگي کرده اند و قبلا نيز دچار مالاريا شده اند نبايد تا 3 تا 5 سال خون اهدا کنند و اگر قصد اهداي خون دارند، انجام آزمايش هاي خون الزامي است.
وي خاطر نشان کرد: انگل مالاريا با تکثير و رشد در خون و پس از مستقر شدن در سيستم دستگاه گوارش و کبد منجر به افزايش ميزان عفونت در نقاط مختلف بدن مي شود که در بسياري از مواقع پزشکان با تشخيص زود رس اقدامات سريع تجويز داروهاي ويژه درمان بيماري، مالاريا را کنترل مي کنند و سپس فرد به بهبودي مي رسد.
وي با تأکيد بر اينکه مالاريا علايم متفاوتي دارد، يرقان و زردي در کودکان و بزرگسالان مي تواند هشداري جدي در بروز اين بيماري محسوب شود و در نتيجه در افراد مبتلا به زردي بويژه در نواحي پرخطر در مرحله اول آزمايش خون صورت مي گيرد.
گفتني است استفاده از قرص هاي مخصوص ضدمالاريا با مشاهده متخصصين عفوني بويژه در افراديکه قصد سفر به مناطق گرمسيري و پرخطر را دارند، به عنوان عامل جلوگيري کننده بيماري بسيار موثر است.
لازم به ذکر است: سم پاشي مناطق مالاريا خيز و نابودي مناطق رشد آنوفل ها از ديگر شيوه هاي جلوگيري از توليد مثل آنوفل ها و مصون ماندن از نيش اين حشرات خطرناک است.
*تغذيه از شيرمادر خطر ابتلا به مالاريا به طرز چشمگيري کاهش مي دهد

ساعدي، متخصص تغذيه ادامه داد: مالاريا با حمله به گلبلول هاي قرمز و سفيد خون موجب کاهش قدرت ايمني بدن و تضعيف آن مي شود، در حاليکه شيرمادر بادارا بودن تمام مواد مغذي و به علت داشتن پرتئين هاي ايمني بالا و تقويت عوامل پيشگيري کننده در بدن مانع از رشد و نمو انگل مالاريا در بدن مي شود.
وي تصريح کرد: شير پاستوريزه حاوي پروتئين هاي مفيدي است که در سيستم دستگاه گوارش فرد و براثر متابوليسم بدن، در معده از بين مي روند و اين در حالي است که پروتئين هاي ايمني موجود در شيرمادر به علت مقاومت بالا، در معده نابود نشده و با ورود به جريان گردش خون نوزاد منجر به تقويت هرچه بيشتر سيستم ايمني وي مي شود.
اين متخصص تغذيه مصرف منابع ويتامين هاي A و طبق مطالعات اخير پژوهشگران مصرف ويتامين هاي D را نيز از مهمترين عوامل ارتقاي وضعيت ايمني کودکان و نوزادان بويژه در روزهاي نخست زندگي موثر دانست.
وي تأکيد کرد: بايد سيستم ايمني بدن تقويت شود که با تقويت سيستم ايمني بدن، پوست نيز به عنوان يک پوشش مهم و اساسي حفاظتي بدن تقويت شده و با افزايش روي و اسيدهاي چرب ضروري روي آن در برابر نيش حشرات مقاومت و دفاع بيشتري خواهد داشت.
گفتني است، مصرف لبنيات بويژه شير و مکمل هاي مفيد غذايي، عامل مهمي در جلوگيري از روز انواع بيماري ها و تقويت سيستم ايمني بدن ايفا مي کند و البته مصرف بيش از اندازه از اين منابع مغذي نيز موجب دفع آنها از بدن شده و توصيه نمي شود./ح