موسیقی‌های ماندگار دهه‌ شصتی دفاع مقدس

به گزارش خبرنگار موسیقی باشگاه خبرنگاران؛ برخی از موسیقی‌های فیلم‌های دفاع مقدسی آنچنان ماندگار شده‌اند، که گاهی اوقات طنین انداز شدن نوای آن‌ها تمام لحظات به یاد ماندنی آن آثار را در جلوی چشمانمان زنده می‌کند.

البته بماند که آنقدر از تاریخ جنگ نگذشته و آنقدرها آثار سینمایی و از جمله موسیقایی در حد توان و در شأن هشت سال دفاع مقدس ساخته نشده ولی فعالان این عرصه تا جایی که در توان بوده سعی کرده اند تا حدودی عرض ارادت خود را به ساحت شهدا و جانبازان هشت سال دفاع مقدس ابراز نمایند.

تنها و تنها به موسیقی سینمای "رسول ملاقلی پور"، "ابراهیم حاتمی کیا" و "احمدرضا درویش" پرداختن خود صفحه ها مطلب می طلبد.

1361

اولین فیلم این جمع که در حوزه دفاع مقدس ساخته شد مربوط می شود به فیلمی از "ناصر محمدی" با بازی "ناصر واثق"، "اصغر جلالیان" و منصور برادران" که نام آن "جانبازان" است.

آهنگسازی این فیلم را "حسین واثقی" انجام داده و "جمشید جم" در این فیلم خوانده است.

1362

در این سال فیلم "دیار عاشقان" جزء آثاری بود که کارگردانی آن را "حسن کاربخش" برعهده داشته و در آن هنرمندانی چون "محسن صادقی"، "پرویز پرستویی" و "قدرت الله لطیفی" بازی می کردند.

آهنگسازی "دیار عاشقان" را "کامبیز روشن روان" بر روی شعری از "پرویز بیک حبیب آبادی" انجام داد.

در ادامه "جواد طاهری" در بحبوحه ی جنگ فیلم "عبور از میدان مین" را با بازی "سعید راد"، "مجید مظفری"، "فرهنگ حیدری" و "رسول توکلی" ساخت.

در این اثر به جای ساخت موسیقی "روبیک منصوری" ترجیح داده که از موسیقی انتخابی استفاده کرده و آنرا با این اثر سینمایی میکس کند.

"رسول ملاقلی پور" کارگردان مطرح سینمای جنگ اولین فیلم خود را در این سال ساخت، که در آن "محمود نوروز"، "ابوالفضل دهقانیان" و "محمود ترکالکی" به ایفای نقش می پردازند. نام این فیلم "نینوا" است که موسیقی آنرا "احمد انوشه" ساخته.

"یاد" عنوان فیلم دیگری در حوزه دفاع مقدس است که در سال 1362 به کارگردانی "عباس شیخ بابایی" با بازی "مهدی چایانی"، "احمد طالبی نژاد" و "سعید سعادت" در حوزه سینمای دفاع مقدس تولید شده که آهنگسازی آن بر عهده ی "محمدرضا علیقلی" و "بیژن کامکار" خواننده و نوازنده ی مطرح موسیقی ایرانی در این اثر خوانندگی کرده است.

1363

"جلال مقدم" با فیلم "آشیانه‌ی مهر" سعی کرد که یک فیلم اجتماعی با موضوع جنگ و به تبعات آن در خانواده بپردازد.

آهنگسازی "مجید انتظامی" در این اثر شاید اولین حضور جدی وی در حوزه سینمای دفاع مقدس باشد.

در "آشیانه ی مهر" "جهانگیر الماسی"، "پروانه معصومی"، "هادی اسلامی" و "پروین سلیمانی" به ایفای نقش پرداختند.

"اکبر صادقی" با فیلم "پایگاه جهنمی" تلاش کرد که شوری مضاعف در بین جوانان راه بیاندازد که مسلما بسیاری از جوانان عشق فیلم های جنگی این اثر را به خاطر دارند.

در این اثر نیز مثل فیلم "عبور از میدان مین"، "روبیک منصوری" انتخاب موسیقی کرده و در اصل امور فنی صدا را برعهده داشته است.

در "پایگاه جهنمی" "فرامرز قریبیان"، "جمشید هاشم پور"، "کاظم افرندنیا" و "زکریا هاشمی" بازی می کردند.

"شهریار بحرانی" در همین ایام بود که رو به ساخت سینمای دفاع مقدس آورد. فیلمی باعنوان "پرچمدار" را ساخت که در آن "عباس ناصری"، "سیداحمد میرعلایی" و "رضا آقاربی" بازی کردند.

آهنگسازی "پرچمدار" را "علی شکوهی" بر روی شعری از "حجت الله گودرزی" ساخت.

"حماسه مهران" را "حمید طاهریان" با بازی "حسین ملکی"، "مرضیه لشکری" و "روح انگیز مهتدی" ساخت که در آن "مجتبی میرزاده" به عنوان آهنگساز حضور داشت.

"زندان دولتی" عنوان فیلم دفاع مقدسی دیگری است که در سال 1363 تولید شد که در آن "عبدالرضا اکبری"، "علی امیدوار"، "امیر خرم دل"، "احمدرضا درویش" و "رضا راد" بازی می کردند.

"کامبیز روشن روان" در این اثر سینمایی نیز به عنوان آهنگساز حضور داشت.

"زنگ اول" از آثار دفاع مقدسی در حوزه کودک است که در طول گذشت این چند سال از جنگ تحمیلی ساخته شده که در آن "جلال مقامی"، "محبوبه بیات" و "گوهر گلکار" به ایفای نقش پرداختند.

آهنگسازان "زنگ اول" "سیروس فاطمی" و "فرامرز رسولی" بودند و "نظام فاطمی" این اثر سینمایی را کارگردانی کرد.

موج ساخت فیلم های سینمایی با موضوع دفاع مقدس در این سال با سرعت در حال ادامه است که باید به فیلم "سرباز کوچک" نیز به عنوان یک فیلم کودک محور در حوزه دفاع مقدس اشاره کرد که کارگردانی آنرا "سعید بخشعلیان" انجام داده و "علی عینی"، "هادی زرین کمر" و "اسماعیل رسولی" در آن بازی کردند.

همان طور که "سرباز کوچک" یک اثر جمع و جور است مسلما آنقدر بودجه ای برای ساخت موسیقی ندارد به همین خاطر "بهروز شهامت" از موسیقی انتخابی برای این فیلم استفاده کرد.

"فرار" به کارگردانی "جمشید حیدری" نیز جز همان فیلم هایی است که کارگردان سعی کرده با انتخاب موسیقی هزینه های خود را کم کند به همین خاطر "رضا میرلوحی" وظیفه ی انتخاب موسیقی را برعهده داشته است.

در "فرار" "مهدی فخیم زاده"، "احمد هاشمی"، "حسین شهاب" و "نعمت حقیقی" بازی می کنند.

"سیامک اطلسی" فیلم "مشت" را با گوشه چشمی به جبهه‌های نبرد حق علیه باطل در سطح اجتماع و وضعیت افراد جامعه در آن دوره می سازد که در این اثر نیز "روبیک منصوری" وظیفه ی انتخاب موسیقی را برعهده دارد.

در "مشت" "بهزاد جوان بخش"، "عنایت بخشی"، "علی محزون"، "ثریا حکمت" و "نهمت الله گرجی" بازی می کردند.

1364

"رسول ملاقلی پور" که یک پایش در منطقه و دیگر پایش درگیر ساخت فیلم بود پس از "نینوا" به سراغ "بلمی به سوی ساحل" رفت که یکی از آثار نوستالژیک سینمای دفاع مقدس است.

آهنگسازی "بلمی به سوی ساحل" را "امید نفر" انجام داده و "خسرو ضیایی"، "عطاالله سلمانیان"، "بهزاد بهزادپور"، "جعفر دهقان"، "فرید کشن فلاح" و "حسین محرم" بازی کردند.

"ابراهیم قاضی زاده" و "پلاک" اثری برای افرادی که توجه ویژه با آثار تکاوری داشتند خصوصا اینکه "حسین گیل" به عنوان یک تکاور در آن دیده شود. از دیگر بازیگران پلاک باید به "مصطفی طاری"، "آرش تاج تهرانی" و "رضا راد" اشاره کرد.

"مجید انتظامی" شخصیت شاخص موسیقی جنگ این روزهای ما آهنگسازی "پلاک" را انجام داده است.

و "تیغ و ابریشم"، "مسعود کیمیایی" را خیلی‌ها اثر بی ربطی به جنگ می دانند اما نگارنده بر توجه این کارگردان به جامعه ای که در حال جنگ است و تبعات آن در این جامعه دیده می شود اعتقاد دارد.

"گیتی پاشایی" آهنگسازی "تیغ و ابریشم" را انجام داده و "ناصر چشم آذر" و "آندره آرزومانیان" موسیقی آن را اجرا کرده که "منوچهر ریاحی" ناظر ضبط موسیقی های "تیغ و ابریشم" بوده است.

"جلال پیشواییان"، "جمشید هاشم پور"، "فرامرز صدیقی"، "فریماه فرجامی"، "محمد صالح علا"، "مجید مظفری" و "سیروس گرجستانی" در "تیغ و ابریشم" بازی کردند.

اگر فیلم سینمایی "هویت" را اولین اثر شاعر سینمای دفاع مقدس "ابراهیم حاتمی کیا" بدانیم که آهنگسازی آنرا "احمدرضا محسنی" انجام داده و در آن "جلیل فرجاد"، "رضا اسدی" و "علی غلامی" بازی کردند.

"هویت" چند روز پیش از شبکه ی نمایش پخش شد.

1365

"باشو غریبه‌ی کوچک" تنها اثر "بهرام بیضایی" است که به لایه‌هایی از دفاع مقدس می پردازد که "فیروز ملک زاده" اجرای موسیقی یکی از بهترین فیلم های تاریخ سینمای ایران را انجام داده است.

در "باشو غریبه کوچک" "سوسن تسلیمی"، "پرویز پورحسینی" و "اکبر دودکار" بازی کردند.

"رسول ملاقلی پور" را حال به عنوان یک کارگردان سینمای جنگ می سازند که در این سال با فیلم "پرواز در شب" خود از دفاع مقدس می گوید که در آن "محمدرضا علیقلی" آهنگسازی کرده و "فرج الله سلحشور"، "علی یعقوب زاده"، "تاجبخش فناییان"، "جعفر دهقان" و "سیدجواد هاشمی" بازی کرده اند.

"شهریار بحرانی" فیلم سینمایی "گذرگاه" را در همان دوره ای سخات که ملاقلی پور "پرواز درشب" را می ساخت که "مجید انتظامی" بازهم در خدمت دیگری به موسیقی دفاع مقدس موسیقی این فیلم راساخت.

در "گذرگاه" "خسرو ضیایی"، "عطاالله سلمانیان"، "اردلان شجاع کاوه"، "مهرداد خوشبخت" و "علی شاه حاتمی" بازی کردند.

1366

"با من از فردا بگو" نیز جز فیلم‌های کودک محوری است که در آن اشاراتی به دوران جنگ دارد که کارگردانی آنرا "فریدون کوچکیان" انجام داده و در آن "سیروس گرجستانی"، "گوهر خیراندیش"، "منیژه سلیمی" و "کمند امیرسلیمانی" بازی کردند.

"علی رحیمان" به عنوان آهنگساز در فیلم "با من از فردا بگو" حضور داشت.

و حال همکاری "سیف الله داد" و "مجید انتظامی" در فیلم بسیار خوبی با نام "کانی مانگا" که "فرامرز قریبیان"، "عبدالرضا اکبری"، "رضا رویگری" و "علی ثابت" در آن بازی کرده اند.

1367

و بازهم "رسول ملاقلی پور" با فیلم "افق" که گویی وی از همکاری با "محمدرضا علیقلی" راضی بوده که در این پروژه نیز منجر به همکاری مجدد آن‌ها شد.

در "افق" "جهانبخش سلطانی"، "سیدجواد هاشمی" و "مهرزاد نوشیروانی" به ایفای نقش پرداختند.

"محمدرضا علیقلی" که گویی این سال را بسیار پرکار در زمینه ی آثار دفاع مقدسی آغاز کرده حال در طی همکاری اش با "مجتبی راعی" آهنگسازی فیلم "انسان و اسلحه" ای را انجام داده که در آن "فرج الله سلحشور"، "خسرو ضیایی" و "محمد احمدی" بازی کرده اند.

حاتمی کیا "دیده بان" و "سیدمحمد میرزمانی" آهنگساز نیز در همین سال چنین فیلم تاثیرگذار را ساختند.

در "دیده بان" "مهرداد سلیمانی"، "علیرضا حیدری" و "غلامرضا علی اکبری" بازی کردند.

"کمال تبریزی" پس از همکاری و دستیاری در کنار "ابراهیم حاتمی کیا" حال خود تصمیم گرفته که فیلمی در باب جبهه و جنگ بسازد و آن هم فیلمی می شود باعنوان "عبور" که در آن "سیدعلی اکبر اروعی"، "عبدالرضا آشتیانی" و "علی جلیلی باله" بازی می کنند.

آهنگسازی "عبور" را "سیدمحمد میرزمانی" انجام داده است.

1368

"آخرین پرواز" عنوان اولین فیلم رسمی "احمدرضا درویش" در مقام کارگردان است که در آن "فرامرز صدیقی"، "سرور رجایی"، "مهدی وثوقی راد" و "عبدالرضا اکبری" به ایفای نقش می پردازند.

بازهم "مجید انتظامی" این بار با یک گروه موسیقی کامل در کنار "آخرین پرواز" است که باید از این گروه موسیقی به "کریم قربانی"، "ارسلان کامکار"، "آندره آرزومانیان" "خاچیک باباییان"، "امیر بهشتی"، "منوچهر یزدانی"، "علیرضا خورشیدفر"، "رضا عالمی"، "منوچهر انصاری"، "سیاوش ظهرالدین"، "مسعود غریب نواز"، "جاوید مجلسی"، "کیومرث میردادیان"، "همایون رحیمیان" و "علی قوامی" اشاره کرد.

"باغ سید" از دیگر فیلم هایی است که در این سال به کارگردانی "محمدرضا اسلاملو" تولید شده و در آن "محرم زینال زاده"، "رویا نونهالی" و "زهره سرمدی" بازی کردند.

"مهرداد کرباسی" آهنگساز "باغ سید" است.

حاتمی کیا که روزها و سال های سرشلوغی خود را سپری می کند این بار با فیلم "مهاجر" با بازی "سیدعلیرضا خاتمی"، "سیدابراهیم اصغرزاده"، "علیرضا حیدری"، "اصغر نقی زاده" و "بهروز شعیبی" بر پرده ی سینماها آمده که در آن آهنگسازی به عهده ی "کریم گوگردچی" بوده است.

1369

در سال 69 باید اولین فیلم را "آتش در خرمن" دانست که "سعید حاجی میری" آنرا کارگردانی کرده و در آن "لفته حیدری"، "حسین یاری" و "نعمت الله لاریانی" بازی می کردند.

زنده یاد "بابک بیات" آهنگساز فقید ایرانی موسیقی این فیلم را ساخته است.

"کامبوزیا پرتوی" این بار در فضایی به کودکان سرمی زند که آوارگی کودکان جنگ دغدغه ی آن دوران وی بوده فیلمی با نام "بازی بزرگان" که در آن "رزگار محمدامین"، "رژان عمری" و "شادی قاضی پور" بازی کرده اند.

موسیقی این فیلم را "مهرداد جنابی" ساخته است.

و حالا "محمدمهدی عسگرپور" و فیلم "پرواز درنهایت" که در آن "غلامرضا علی اکبری"، "سیدحسین سجادپور" و "محسن زنگنه" به ایفای نقش می پردازند و "کامبیز روشن روان" در آن آهنگسازی کرده است.

"کمال تبریزی" در واکنش به خیانت های بنی صدر حدود یک دهه ی گذشته حال فیلمی باعنوان "در مسلخ عشق" را می سازد که در آن "محمود بی غم"، "امیر یزدانی" و "حسین یاری" بازی می کنند و آهنگسازی آن برعهده ی "کریم گوگردچی" است.

در ادامه ی این سال "عروس حلبچه" توسط "حسین کاربخش" با بازی "پریوش نظریه"، "ولی الله مومنی" و "آتش تقی پور" ساخته شد که آهنگسازی آنرا "فریدون ناصری" انجام داد.

"رسول ملاقلی پور" پس از یک سال سکوت در سال 69 "فیلم "مجنون" را با بازی "مسعود کرامتی"، "رضا خندان" و "بهزاد بهزادپور" ساخت که آهنگسازی آنرا یار غار ملاقلی پور یعنی "محمدرضا علیقلی" برعهده داشت.

1370

در سال 70 "عبدالله باکیده" با فیلم "پوتین" جز اولین فعالان سینمای دفاع مقدس بود که در "پوتین" "محسن مکاری"، "علی شعاعی" و "محمد برسوزیان" بازی کردند.

"مجید انتظامی" آهنگسازی این فیلم را انجام داده است.

"جمال شورجه" را خیلی ها با همین فیلم "عملیات کرکوک" می شناسند که آهنگسازی آنرا "محمدرضا علیقلی" بر روی شعری از "استاد محمدحسین شهریار" ساخت.

در "عملیات کرکوک" "جهانبخش سلطانی"، "محمد زینال زاده"، "جعفر دهقان" و "اردلان شجاع کاوه" هنرنمایی کردند.

عاشقانه ای از آقای شاعر که نامش "وصل نیکان" و بازیگرانش "حسن عباسی"، "کبری فرخی"، "حبیب الله بهمنی" و "اصغر نقی زاده" هستند.

موسیقی اثر هفتادی حاتمی کیا را "مجید انتظامی" ساخته و "محسن کلهر"، "ناصر فرهودی" و "رحیم ناحی" صدابرداران این موسیقی سخت و سنگین بودند.

"عزیزالله حمیدنژاد" در طول کارگردانی اش به سراغ یک عاشقانه پدر و پسری می رود که در طول جنگ به وفور اتفاق افتاده ولی در موسیقی و سینما کمتر به آن پرداخته شده که نام آن "هور در آتش" است که در آن "مهدی فقیه"، "مهدی قلی پور"، "حسین یاری" و "محمدرضا مهدوی" به ایفای نقش می پرداختند.

آهنگسازی "هور در آتش" را "کامبیز روشن روان" انجام داده است.

1371

اما تا به امروز به آن صورت سخنی از "ابراهیم حاتمی کیا" بر سر زبان ها نبود تا اینکه حاتمی‌کیا فیلمی ارائه داد که با واکنش های بسیاری روبرو شد فیلمی تاثیرگذار با نام "از کرخه تا راین" که در آن "هما روستا"، "علی دهکردی"، "هانس نویمان" و "اصغر نقی زاده" هنرنمایی کردند.

"از کرخه تا راین" یکی از فیلم های سینمایی است که دارای آهنگسازی بسیار مهمی هم است آهنگی که هنوزم که هنوز گاهی اوقات به تنهایی در تلویزیون پخش شده و دیده می شود که تاثیرگذاری خود را هنوز دارد.

البته اگر دلتان برای این سبک از موسیقی خصوصا موسیقی فیلم "از کرخه تا راین" "مجید انتظامی" تنگ شد، کافی است که به بعضی از آسانسورها سری بزنید حتما در این مکان ها این آثار ارزشمند را خواهید شنید.

در ادامه "مجتبی راعی" فیلمی را باعنوان "تونل" ارائه داد که در آن "مهدی فقیه"، عبدالحسین برزیده" و "علیرضا اسحاقی" بازی می کردند.

آهنگسازی تونل برعهده ی "سیدمحمد میرزمانی" بود.

"رسول ملاقلی پور" پای ثابت سینمای دفاع مقدس این بار با فیلم "حماسه ی مجنون" با بازی "جهانبخش سلطانی"، "جعفر دهقان" و "سیدجواد هاشمی" به سینما آمد.

همکاری بین ملاقلی پور با "محمدرضا علیقلی" در بحث آهنگسازی هم چنان ادامه دارد اما برای اولین بار فیلم های آقا رسول به خود خواننده می بیند که در "حماسه مجنون" "سیامک علیقلی" به عنوان خواننده حضور دارد.

تا اینجا بیشتر فیلم های دفاع مقدس از آن افرادی بود که در این زمینه خود را ثابت کرده اند اما اگر از "سیروس مقدم" کارگردان مطرح تلویزیون در سینما آن هم در آن سال ها آن هم سینمای دفاع مقدس بگوییم شاید تعجب آور باشد. اما درست است. "سیروس مقدم" در سال 71 با ساخت فیلم "شکوه بازشگت" با بازی "جشمید مشایخی"، "افسانه بایگان" و "داریوش مودبیان" و چند فیلم سینمایی دیگر پیش از این خود را شناسانده بود.

آهنگسازی این اثر دفاع مقدسی مقدم را "پرهام پرواس" انجام داد.

1372

*"علی شاه حاتمی" این بار به سراغ ایده ای دیگر از "بهزاد بهزادپور" رفته تا با آن فیلم "آخرین شناسایی" را بسازد.

در "آخرین شناسایی" "فرزین اژدری"، "پیمان شریعتی"، "غلامرضا علی اکبری" و "رضا ایرانمنش" بازی کرده اند.

"فریبرز لاچینی" نوازنده پیشکسوت پیانو آهنگسازی این فیلم شاه حاتمی را انجام داده است.

"پایان کودکی" نشان دهنده ی توجه خاص "کمال تبریزی" به سینمای جنگ به همراه سینمای کودک است که در آثار ساخته شده اش همیشه این دو نکته را با هم چفت و بست داده است.

"حسین زندباف" آهنگسازی "پایان کودکی" را انجام داده و "جعفر صادقی" ضبط موسیقی زندباف را، که در این اثر "جهانگیر الماسی"، "فریبا کوثری" و "امیر اسماعیلی" بازی می کنند.

"حسن کار بخش" با ساخت فیلم "پرواز از اردوگاه" درباره ی شهدای خلبانسعی کرد ارادت خود را به ساحت آن ها ابراز نماید.

آهنگسازی فیلم "پرواز از اردوگاه" را "سعید انصاری" انجام داده و در این اثر هنرمندانی چون "جمشید هاشم پور"، "میرمحمد تجدد" و "فریدون مالکی" بازی کردند.

و اما "جنگ نفتکش ها" نیز یکی دیگر از آثار دفاع مقدسی است که فضای آن در جبهه های جنگ نمی گذرد بلکه این بار تمامی لحظات در یک نفتکش بزرگ سپری می شود. "محمد بزرگ نیا" همیشه به حضور آثارش بر روی دریا علاقه ای خواست داشته که این هم خود بهانه ای برای به تصویر کشیده شدن "جنگ نفتکش ها" بود.

در "جنگ نفتکش ها" "عزت الله انتظامی"، "مجید مظفری"، "جمشید جهانزاده"، "ژاله علو" و "فاطمه گودرزی" بازی می کنند.

وظیفه ی آهنگسازی این فیلم عظیم برعهده ی "بابک بیات" بوده و گروه ضبط آن "محسن کلهر"، "ناصر فرهودی" و "رحیم ناجی" بوده است.

برعکس سال های گذشته در این سال تجربه ها و افراد ناآشنا ترند در این حوزه نمونه اش "احمد مرادپور" و فیلم "سجاده آتش" که در آن "رضا ایرانمنش"، "علی پوریان" و "حبیب الله حداد" بازی کرده اند.

آهنگسازی این فیلم را یار دیرین موسیقی سینمای جنگ "محمدرضا علیقلی" انجام داده است.

گزارش از مهدی خان‌محمدی

انتهای پیام/ اس