حسین اسرافیلی: شاعر آیینی پیوند دهنده مردم با دین است/ امام حسین (ع) پرچمدار شعر آیینی است

گروه فرهنگي باشگاه خبرنگاران- مریم محمدی؛ امروز شاعر آیینی می تواند سهم بسزا و تأثیرگذاری در گرایش مردم به سمت دین  اخلاق داشته باشد، گرایش شاعران ما به سمت شعر عاشورایی که بخشی از شعر آیینی است، علاوه بر ارادت آن‌ها، دلیلش هدایت گری و سکان‌داری خود اباعبدالله است.

حسین اسرافیلی، شاعری است که بیش از هر چیز شعرهایش رنگ و بوی انقلاب،َ دفاع مقدس، آیینی و دینی دارد. او در سال 1330 در تبریز متولد شد و پس از 9 سال به تهران آمد. خودش حضورش در عرصه شعر دینی و آیین را متأثر از حضور در خانواده‌ای مذهبی و دوستدار اهل بیت می‌داند. اولین بار در سال 48 شعرهایش در مجله نوجوانان به چاپ رسید و نهایتاً در سال 64 کتاب «تولد در میدان» او توسط حوزه هنری منتشر شد. از آنجا که او یک شاعر آیینی است،‌گفتگوی ما با محوریت این موضوع است.

او در سال  66، جزو شاعران برگزیده وزارت ارشاد و سال 78 به عنوان یکی از شاعران برگزیده انقلابی شناخته شد.

گفتگوی کوتاه ما را با خالق مجموعه شعر «آتش در خیمه‌ها» می‌خوانید: 

شاعر آیینی وظیفه‌اش بیان با احساس و عاطفه‌ی سجایای اخلاقی ائمه اطهار است. هرچند که شعر آیینی اسلامی عنوان اصلی این حوزه شعری می‌تواند باشد، اما باید بپذیریم که شعر عاشورایی که بخشی از شعر آیینی است و فراوانی بیشتری دارد. گرایش ما به سمت شعر آیینی و دینی شاید به این خاطر باشد که اسطوره‌های ملی ما به نوعی باورهای دینی‌مان گره خورده‌اند. گذشتن سیاوش از آتش یادآور داستان ابراهیم(ع) و مرگ او و سر بریده شدنش، یادآور حادثه عاشورا است می‌توانم بگویم که گذشته از ارادت ایرانی‌ها به صاحب عاشورا، این طور فکر می‌کنم که او خود سکان شعر آیینی را در دست گرفته و این کشتی را هدایت می‌کند و البته که حادثه عاشورا به دلیل ویژگی‌هایی که دارد، ظرفیت بسیار بالایی هم برای پردازش و سرایش ادبی داراست.

این طور نیست که هر شاعری، شعر آیین بگوید و ماندگار شود. برای سرودن یک شعر آیینی آنچه بیش از هر چیز اهمیت دارد، باور و اعتقاد قلبی شاعر است. اگر که آن اعتقاد و باور نباشد و یا کمرنگ باشد، از اثرگذاری و ماندگاری شعر می‌کاهد. از طرف دیگر زبان شعری و کلامی که به کاربرده می‌شود هم باید در شأن ساحت مقدسی باشد که برایش شعر گفته می‌شود. می‌بینیم که بعد از گذشت چندین سال از سروده «محتشم کاشانی» همچنان کتیبه‌ی او بر سر در هیئتی دیده می‌شود اگر چه ترکیب‌بندی معروف او از نظر اسلوب شعری اشکال دارد اما آنی در شعر او و کلام کلماتش نهفته است، که آن را برای همیشه به یکی از ماندگارترین اشعار آیینی مبدل کرده است. البته نه فقط شعر محتشم، که شعر «عمان سامانی» هم دید عرفانی بسیار تأثیرگذاری را از واقعه عاشورا ارائه می‌کند. امروز هم در میان شاعران آیینی جوان شعر حمید‌رضا برقعی، حسین‌محمد‌زاده و قزوه از این ویژگی‌ها برخوردار است.

واقعیت این است که اشعار آیینی قدیم به لحاظ کمیت، کمتر از امروز اما عمیق و با کیفیت بودند. در شعرهای قدیم تعابیر، تفاسیر، پیام‌ها و توضیحات بسیار به یکدیگر شبیه بود به طوری که گاه می‌توانستیم یک شعر را نسبت به چند تن  از ائمه بدانیم، اما امروز خوشبختانه توانمندی شاعران جوان به حدی است که در اشعار خود تعابیر خاصی و نشانه‌هایی را به کار می‌برند که تنها با ساحت مقدس امامی مطابقت دارد که برایش سروده شده است.

متأسفانه شعر آیینی امروز ما اشکالاتی دارد، از جمله آن‌ها می‌توان به نگاه سطحی برخی شاعران اشاره کرد، نگاهی که گاه تنها خلاصه می‌شود در بیان ویژگی‌های ظاهری ائمه و به سجایای اخلاقی ایشان، معرفت ایشان و تقوا و عملشان اشاره نمی‌شود. از طرف دیگر گاه بی‌اطلاعی شاعران از وقایع تاریخی، ترتیب وقوع  آن‌ها باعث خدشه می‌شود. جایی که شاعری می‌گوید «بعد ابو فاضل علی‌اکبر زمین افتاد» این نشان از آگاهی نداشتن او از ترتیب وقوع حوادث دارد. دیگر آسیبی که می‌توان مطرح کرد غلو و اغراق موجود در برخی اشعار است.

گاه آن‌قدر ائمه اطهار را در اشعار خود دست‌نیافتنی و اسطوره‌ای نشان می‌دهیم که شنونده گمان می‌کند دیگر نمی‌تواند مثل ایشان باشد، در حالی که از اهداف یک شعر آیینی اثرگذاری روی مخاطب و تغییر نگاه اوست.

شعر آیینی امروز ما از پیشرفت‌هایی برخوردار بوده اما روی صحبت من بیشتر با مسئولین است. شعر آیینی اگرچه به عنوان یک عامل پیوند دهنده مخاطب با دین و اخلاقیات است، اما باید گفت مسئولین و سیاست‌گذاران تا چه حدی فضا را برای تقویت باورهای دینی و اعتقادات مردم فراهم کرده‌اند؟ شاعر آیینی می‌تواند با استفاده از عواطف و احساسات و بکارگیری تعابیر دلنشین، بر مردمی که با عشق و ارادت به سمت تکایا می‌آیند، اثر بگذارد اما جای تأسف است که در هیئت‌های مذهبی ما توجه کمتری می‌شود، از خطبای قابل استفاده کمی‌ می‌شود و مداحان، اشعاری سطحی می‌خوانند. شعر آیینی امروز ما اگرچه از نظر کمیت رو به فزونی است اما همچنان عمق معانی و مفاهیم جایگاهی را که باید ندارد.

انتهای پیام/