آش اسفندی، آشی برای شکرانه سلامت

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان  از اراک؛
مردم شهرستان  دلیجان از دیرباز در باور خود ماه اسفند را سرآغاز تحولی در طبیعت و آمادگی برای ورود به فصل بهار دانسته و هرساله در نخستین روز از آخرین ماه زمستان با پختن آش، شکرانه سلامت را به جای آورده و آمادگی برای تحول درونی در کنار تحول طبیعت را به دست می‌آورند.

پژوهشگر زبان راجی گفت: آش اسفندی یکی از آداب و رسوم کهن مردم شهرستان دلیجان است که برای احیای این سنت در چند سال اخیر جشنواره آش اسفندی برگزار می شود.
حسین صفری پژوهشگر و نویسنده دلیجانی در خصوص پخت این آش و سابقه کهن و تاریخی آن به ایسنا گفت:  در ایران باستان اسفند عنوان روزی است که مردان به زنان هدیه می‌دادند و زنان به پاسداشت این هدیه آشی بر پا می‌کردند. در واقع ماه اسفند ماهی سرشار از دوستداری، بردباری و فروتنی است.

پخت آش اسفندی یکی از آئین‌های باستانی دلیجان است که به پاس شکرگزاری در همه خانه‌ها انجام می‌شود و نماد برکت و زندگی، روشنی و گرمی تنور خانه تا سال دیگر است. مردم دلیجان برای سپاس از خداوند و شکرگذاری به درگاهش آئین جشن و سرور و پخت آش را برپا می‌کردند تا زمستان را با شب‌های بلند، تاریک و سرد پشت سر گذاشته و با وزیدن باد اسفندی که مژده فصلی دیگر را در دل خود دارد، به پیشواز بهار بروند.

پژوهشگر زبان راجی هدف از پختن این آش را جان گرفتن دوباره پس از سرمای سخت زمستان می‌داند، وی دراین خصوص افزود: گذران زمستان سخت و دشوار توان مردم این خطه را می‌گرفته و با آماده کردن غذایی مقوی که در میان مردم این دیار آش اسفندی نام گرفته، می‌کوشیدند تا نیروی دوباره‌ای برای زدودن سردی و سیاهی و تیرگی بیابند و با قوت هرچه تمامتر برای رویش فکری و معنوی در بهار آماده باشند.

وی اظهار کرد: این آئین کهن یکی از نمودهای ارزشمند میراث فرهنگی است، پخت غذایی سنتی همراه با آداب و رسوم ویژه که از جایگاه ویژه‌ای نزد مردم این خطه برخوردار است.
نویسنده کتاب "داستان‌ها و زبانزدهای دلیجانی" با اشاره به بازی‌های محلی دلیجان تصریح کرد: در گذشته‌های دور در این آئین عروسی سنتی دلیجانی به صورت نمادین، مراسم چوب‌بازی و انجام مسابقه بین کودکان و نوجوانان و اجرای بازی‌های محلی بویژه "هَیدَلَه وایی" و انواع تفریحات شاد و مفرح برگزار می‌شده است.

مولف کتاب " واژه‌نامه راجی" در تفسیر و معنی کلمه هیدله وایی که از بازی‌های بومی دلیجان بوده این گونه توضیح می‌دهد: هیدله وایی بازی بود که در اسفندماه و برای به پیشواز رفتن نوروز و در فاصله زمانی پیش از نوروز تا سیزده بدر برپا می‌شد. پسرها و دخترها دست یکدیگر را می‌گرفتند و گرد هم می‌ایستادند و پس از آن که یکی استاد می‌شد، لی‌لی‌کنان و دایره‌وار می‌چرخیدند و گفته‌های استاد را با گفتن هیدل پاسخ می‌دادند: هَیدِل هوایی/ هیدِلُ دسد و تلایی/ هیدِلُ شیشه به دوشی/هیدِلُ الهی واشوشی(شوهرکنی)/هیدِلُ هیدِل هوایی/ هیدِلُ و پی در پی آن را بازگو می‌کردند.

صفری درخصوص احیای این سنت و زنده نگه داشتن این آیین کهن خاطرنشان کرد: هرچند در دوران گذار برخی از آداب و رسوم و ذائقه مردم تغییرات زیادی پیدا کرده و غذاهای فرنگی جای بسیاری از غذاهای سنتی را گرفته، اما آیین کهن آش اسفندی و خوردن و نگهداری این غذای سنتی در بین مردم دلیجان هرگز فراموش‌شدنی نیست.

وی افزود: برای احیای این آئین کهن در سال‌های اخیر جشنواره آش اسفندی در پایان بهمن ماه و اوایل اسفندماه در دلیجان برگزار می‌شود. این جشنواره با نشان دادن سنت‌های گذشته و معرفی آن به مردم و نسل جدید تلاش می‌کند تا این سنت را در میان مردم زنده نگه دارد و بستر انتقال سینه به سینه آن هموار شود.

این پژوهشگر و نویسنده درخصوص نحوه پخت این آش گفت: آش اسفندی با هفت گونه از حبوبات که در زبان راجی دلیجانی به آن "الوره" می‌گویند پخته می‌شود و ترکیبی از نخود، لوبیاسفید، لوبیا چشم‌بلبلی، لوبیاچیتی یا قرمز، گندم، ماش، عدس به همراه دیگر مواد است، اما مواد دیگر هم مانند، نخود سیاه، مغز گردو، هسته زردآلو، کشمش، چغندر، زردک، سرکه، شیره، نمک، زردچوبه، زیره و پیاز داغ نیز در پخت این آش استفاده می‌شود. در دلیجان هر کس آنچه از این آش می‌خواسته می‌خورده و چون بیشتر از نیاز یک روز تهیه می‌شده آن را تا سیزدهم نوروز هم نگهداری می کرده‌اند.

مراسم آش اسفندی در سال جاری به جهت همزمانی با ایام فاطمیه برگزار نشد، گفته می شود که احتمال دارد این مراسم پس از این ایام برگزار شود. 
انتهای پیام/ب