باغ کتاب شمشیر دو لبه اقتصاد نشر

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ باغی در تپه‌های عباس‌آباد تهران دیده می‌شود که از شرق با کتابخانه ملی ایران، از شمال شرقی با فرهنگستان‌های علوم و زبان و ادبیات فارسی، از شمال غربی با باغ هنر و از غرب با باغ‌ موزه دفاع مقدس همسایه است. وسعت این باغ که به نام «باغ کتاب تهران» شهرت دارد به 110 هزار مترمربع می‌رسد. ۶۵ هزار متر مربع آن ساختمان نمایشگاهی، تالارهای همایش و اداری است و مابقی آن را فضای سبز و یک دریاچه مصنوعی تشکیل می‌دهد. فضای داخلی باغ کتاب تهران ۱۶ سالن نمایشگاهی را شامل می‌شود. هر یک از این سالن‌ها به مساحت ۲۰۰۰ متر مربع و در دو طبقه بنا شده است.

اما هدف از احداث باغ کتاب آن هم در اراضی عباس‌آباد تهران چه بود? از جمله اهدافی که برای بنای آن ذکر کرده‌اند؛ می‌توان به ارتباط حضوری مخاطب با کتاب در محیطی مفرّح و آرام، ایفای نقش به عنوان یک هماهنگ‌کننده در فرایند تولید و انتشار، ارتقای استانداردهای تولید و نشر، افزایش تعامل تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نشر، ترویج نوآوری‌ها و فناوری‌های حوزه نشر، دسترسی مخاطبان بین‌المللی به منابع اسلام و ایران و انقلاب اسلامی و حضور مؤثر و آبرومند در فضای بین‌المللی کتاب اشاره کرد.

باغ کتاب عاقبت پس از سال‌ها روز یکشنبه 12 تیرماه 1396 در آستانه روز قلم افتتاح شد. می‌توان با برپایی چادرهای نمایشگاهی در رویدادهای ویژه مثل نمایشگاه بین‌المللی کتاب، بخش‌هایی از محوطه باغ را هم به فضای نمایشگاهی اضافه کرد. این فضا می‌تواند پذیرای حضور در حالت عادی روزانه ۳۰ هزار نفر و در زمان برگزاری نمایشگاه بین‌المللی با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و استفاده از فضاهای اطراف، تا ۵۰۰ هزار نفر باشد.

در باغ کتاب تهران در چهار فصل سال نمایشگاه موضوعی کتاب دایر است. شبکه اطلاع‌رسانی گسترده‌ای برای جستجو و سفارش کتاب طراحی می‌شود که زمان و انرژی دسترسی مخاطب به کتاب مورد نیاز به حداقل برسد. در این مکان قالب‌های الکترونیکی کتاب به رسمیت شناخته می‌شود و برای سهولت دسترسی مخاطبان به این قالب‌های جدید اقدامات اساسی صورت خواهد گرفت. هزینه ساخت پروژه باغ کتاب در طول دوره اجرا بالغ بر ۲۰۰ میلیارد تومان برآورد شده بود.

این مکان یعنی باغ کتاب برای کتابفروشی‌های سطح شهر و به خصوص میدان انقلاب شبیه یک شمشیر دولبه عمل می‌کند. می‌تواند به کمک آنها بیاید و یاری‌گر آنها در اوضاع کنونی نشر باشد. می‌تواند کتابفروشی‌های بیشتری را به سمت تعطیلی یا تغییر کاربری هدایت کند. آیا افتتاح پروژه باغ کتاب تهران آن هم در اوضاع نابه سامان نشر امروز می‌تواند شفابخش باشد یا کشنده. برای پاسخ به این پرسش بود که سراغ کتابفروشی‌های میدان انقلاب در شهر تهران رفتیم تا نظر کتابفروشان را در این باره جویا شویم.

نظراتی که پیرامون پروژه باغ کتاب ارائه شد،گاه در تقابل با هم بود.گاهی نظرات یکسانی ارائه می‌شد. در این میان کسانی بودند که از احداث پروژه‌ای به نام باغ کتاب تهران اظهار بی‌اطلاعی می‌کردند. کتابفروشان میدان انقلاب از این مسئله که قرار است چنین مکانی احداث شود، بی اطلاع بودند. حتی وقتی از آنها درباره پروژه باغ کتاب سوال می کردم، از اینکه این مکان چه کاربردی دارد، سوال می کردند. وقتی به آنها درباره این پروژه توضیح می‌دادم، با نظرات مختلفی روبرو شدم.

کتابفروشی‌هایی که کتاب‌های دانشگاهی را عرضه می‌کردند، اظهار می‌کردند: باغ کتاب کاری به ما ندارد و تاثیری روی میزان فروش کتابفروشی‌های میدان انقلاب نمی‌گذارد. فروشگاه‌های کتاب زیاد شده است و در همین راستا 150 کتابفروشی فعالیت می‌کنند. دیگری هم از بی‌تاثیری باغ کتاب در میزان فروش کتاب‌ها در این خیابان آشنا برای کتاب دوستان و دانشگاهیان سخن می‌گفت و از این مسئله گلایه می کرد که چک هایشان پاس نمی شود و هیچ کتابی نمی‌فروشند. چک‌هایشان برگشت خورده است و از صبح تا شب حتی ده نفر هم برای خرید کتاب به آنها مراجعه نمی‌کنند.

صاحب کتابفروشی دیگری که در زمینه نشر دانشگاهی در میدان انقلاب تهران فعالیت می‌کرد، از بی‌تاثیر بودن افتتاح باغ کتاب در میزان فروش آنها سخن می‌گفت. از این می‌گفت که هر مغازه ای در میدان انقلاب سه تا چهار انبار هزار متری دارد. بهترین کتابفروشی را هم که در تهران بزنید نمی‌تواند در میزان فروش آنها تاثیری بگذارد. یکی از دلایلی که برای تاثیر نگذاشتن احداث باغ کتاب بر میزان فروش کتاب بیان می کردند، قیمت بالای کتاب و قدرت خرید پایین مردم بود. برخی سابقه زیاد میدان انقلاب را در زمینه فروش کتاب دلیل این امر می‌دانستند.

در این میان کتابفروشانی بودند که از احداث پروژه ای به نام باغ کتاب احساس خطر می‌کردند. نگران این بودند که کتابفروشی های باغ کتاب، کتاب ها را با تخفیف به مردم ارائه دهند. در این هنگام است که روی میزان فروش کتاب تاثیر می‌گذارد. برخی می‌گفتند احداث باغ کتاب تاثیر زیادی روی فروش کتابفروشی‌های میدان انقلاب می‌گذارد و فروش آنها را پایین می آورد. این کتابفروشان به اتحادیه نامه نوشتند. آنها از کسادی بازار کتاب می‌گفتند و بیان می‌کردند؛ احداث باغ کتاب در چنین اوضاعی قطعا میزان فروش کتاب را در میدان انقلاب کاهش می دهد. آنها از کتابفروشی‌هایی می‌گفتند که در اوضاع نامناسب اقتصاد نشر تغییر کاربری دادند و به جگرکی تبدیل شدند.

کتابفروشانی بودند که عنوان می‌کردند اگر کتاب‌ها را به قیمت پشت جلد در باغ کتاب بفروشند مشکلی برای کتابفروشی‌های میدان انقلاب پیش نمی‌آید. اما اگر با درصد بالا تخفیف دهند روی میزان فروش آنها تاثیر می‌گذارد و به کتابفروشان این راستا ضربه می‌زند.

در این میان کتابفروشی‌هایی در میدان انقلاب بودند که نسبت به افتتاح پروژه باغ کتاب نظری نداشتند و منتظر بودند مدتی از فعالیت این مکان بگذرد بعد ببینند تاثیری روی فروش آنها می‌گذارد یا آنکه به طور کامل بی‌تاثیر خواهد بود. جدای از آنکه این پروژه باغ کتاب تاثیر بگذارد یا نه این سوال پیش می‌آید که افتتاح باغ کتاب آن هم در اوضاع کساد نشر چه معنایی می تواند داشته باشد؟ آن هم در شرایطی که نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به شهر آفتاب نقل مکان کرده است. باید دید این شمشیر دولبه، اقتصاد نشر را به کدام سو هدایت می‌کند کتابفروشی‌های بیشتری را به ورطه تعطیلی می‌کشاند یا آنکه سبب رونق بازار نشر می‌شود؟

انتهای پیام/