کتابخوانی به هر قیمتی؛ چاپی یا الکترونیکی

 به گزارش خبرنگار  حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛   علی محمد‌پور عضو پایگاه خبری دنیای تبلیغات در کارگاه « فضای مجازی و کتابخوانی، فرصت یا تهدید» که در یازدهمین نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال برگزار شد، گفت: وقتی با حوزه کتاب و کتابخوانی و نشر روبرو می‌شویم، باید بدانیم که نشر بدون محتوا اصلا معنا ندارد. در واقع، وقتی کسی وارد حوزه نشر می‌شود، یعنی باید مخاطبش را از لحاظ محتوایی تغذیه کند. حالا یک زمانی محتوا روی پوستین‌ها، چوب‌ها، داخل غارها و سنگ‌ها بود و بعد کم‌کم و در طول زمان، تغییر شکل و قالب داد. در واقع محتوا همیشه خودش را در قالب‌های مختلف به مخاطبش رسانده است و امروز، این محتوا در قالب فضای مجازی به مردم ارائه می‌شود.

وی ادامه داد: ادبیات کودک حدود چهل سال است که تولید شده است. در واقع پیش از آن ما چیزی به اسم ادبیات کودک نداشتیم؛ اما زمانی که تکنولوژی به عرصه زندگی آدم‌ها آمد، با خودش نسل‌های مختلف را آورد. در واقع می‌توانم بگویم که کتاب با فناوری عجین شد اما محتوا چیزی بود که همیشه وجود داشت.

محمد‌پور با اشاره به جایگاه محتوا در دنیا گفت: کسی که قدرت بیشتری در دنیای محتوا دارد، تاثیر سیاسی و اجتماعی بیشتری دارد. حالا فکر می‌کنید ما ایرانی‌ها در کجای دنیای محتوا هستیم؟ باید بگویم که حدودا یک هزارم محتوای دنیا را ما تولید می‌کنیم. ما نمی‌توانیم پادشاه دنیای محتوا و ادبیات باشیم، بلکه برعکس تاثیرپذیر این عرصه به حساب می‌آییم. زیرا با اینکه امروز دیگر همه‌چیز را محتوا تعیین می‌کند ولی ما تولیدکننده نیستیم و صرفا نقش مصرف‌کننده را ایفا می‌کنیم.

وی به بررسی حضور کتاب در فضای مجازی پرداخت و گفت: واقعیتی که وجود دارد این است که در زمینه کتاب‌های چاپی، توزیع مناسبی وجود ندارد. متاسفانه کتاب‌فروشی‌های زیادی در سطح کشور وجود دارند که بخش زیادی از آن‌ها به صورت نیمه‌فعال هستند. ضمن اینکه در حوزه کودک، بالای شصت درصد شهرهای کشور، رنگ کتاب کودک را نمی‌بینند. پس ما چطور می‌توانیم بگوییم که با هدف کتابخوانی، وارد فضای مجازی نشوید، وقتی در دنیای واقعی‌شان چیزی وجود ندارد. از طرفی، کتاب نسبت به درآمد مردم گران است. ‌جالب است بدانید که یک کتاب ایرانی، از معادل کتاب آمریکایی خودش ارزان‌تر است. چرا؟ یکی از دلایلش این است که دستگاه چاپ، کاغذها، رنگ‌ها و ... از خارج کشور آمده‌اند و قیمت‌ کتاب به دلار محاسبه می‌شود. یکی دیگر از دلایل گرانی کتاب هم پایین آمدن تیراژ است. طبیعتا وقتی تیراژ پایین می‌آید، قیمت پشت جلد کتاب بالا می‌رود. نتیجه این می‌شود که در آمریکا، یک نفر با پول‌توجیبی خیلی معمولی می‌تواند کتاب‌های مورد علاقه‌اش را بخرد اما در ایران، این کار کمی سخت‌تر است. همه این دلایل در جامعه ما، باعث می‌شود که کتاب خواندن در دنیای واقعی کاهش پیدا کند.

وی ادامه داد: اما دنیای نشر الکترونیک ویژگی‌هایی دارد که توانسته است تا حدودی خلا این ماجرا را پر کند؛ کامل بودن منابع، ارزان بودن، دسترسی راحت و دیگر مسائل، قدرت انتخاب مخاطب را بالا می‌برد.

علی محمدپور، در ادامه این کارگاه به مقایسه آماری کتاب‌های فیزیکی و الکترونیکی پرداخت و گفت: آمارها نشان می‌دهند که با وجود رشد نشر الکترونیک در دنیا و در ده سال گذشته، کاهشی در نشر کتاب فیزیکی و چاپی رخ نداده است. این نشان می‌دهد که کسانی که اصلا کتاب نمی‌خوانند، حالا کتاب الکترونیک می‌خوانند، پس نتیجه می‌شود اینکه نشر الکترونیک رشد می‌کند اما نشر چاپی هم کاهشی پیدا نمی‌کند.

وی در ادامه با مقایسه کشورها در الکترونیکی کردن کتاب‌هایشان گفت: بعضی از کشورها کمتر و بعضی‌ها به دلایلی دیگر، کمتر به این کار پرداخته‌اند. مثلا نشر الکترونیک در اروپا کم است، زیرا توزیع نشر چاپی در آنجا بسیار قوی و قدرتمند است و برای همین، خلا نشر الکترونیک خیلی کمتر احساس می‌شود. البته که ایران هم جزو کشورهای بسیار جوان در این زمینه است و هنوز بسیار راه دارد تا به مقایسه دیگر کشورها برسد.

عضو پایگاه خبری تحلیلی دنیای تبلیغات تصریح کرد: واقعیت این است که ناشران کتاب‌های ما رو به نابودی هستند و این تلگرام است که نشرهای ما را به نابودی کشیده‌ است. اگر ما به صورت خوب و قانونمند این امکانات را در اختیار مردم قرار ندهیم، طبیعی است که از راه‌های دیگر وارد می‌شوند. یکی از دلایلی که دانلود غیرقانونی کتاب‌های الکترونیک رشد کرده است، این است که به دریافت قانونی آن‌ها کمک نشده و آن را نادیده گرفته‌ایم. از طرف دیگر، توزیع نشر الکترونیک و تبلیغات بسیار سخت و گران است. آن افراد دغدغه‌‌مندی هم که آمده‌اند و پلت‌فرم نشر الکترونیک ایجاد کرده‌اند، به صورت بسیار ذره‌ای و کند رشد می‌کنند. به نظر می‌رسد که نشر الکترونیک به دلیل عوامل فرهنگی و دولتی، ثابت و راکد مانده است و دچار مشکلاتی است.

وی اضافه کرد: پلت‌فرم‌های نشر الکترونیک مانند طاقچه، فراکتاب، کتاب‌راه، پژوهان، نوار و ... وجود دارند و تلاش می‌کنند که در این اوضاع، راه خودشان را پیدا کنند و به نتیجه برسند.

محمدپور، در ادامه صحبت‌هایش به ضعف‌های دولت در اهمیت نشر الکترونیک پرداخت و گفت: متاسفانه ما نشر الکترونیک را به رسمیت نشناخته‌ایم. ما هنوز چیزی به نام شابک الکترونیک نداریم؛ شابک چیزی است که به کتاب هویت می‌دهد که چه است؟ مال که است؟ از کجا بوده؟ در واقع نوعی شناسنامه کتاب است اما نشر الکترونیک این ویژگی را ندارد.

وی ادامه داد: کتاب‌های الکترونیک بستر بزرگ محتوایی است که آموزش و پرورش ما از آن غفلت کرده است. واقعیت این است که مثلا بچه‌های روستایی دسترسی سختی به کتاب‌های چاپی دارند اما شناختی هم از نشر الکترونیک ندارند. در بهترین حالت، این کتاب‌ها می‌تواند توسط مسئولان تهیه شود و به صورت رایگان در اختیار دانش‌آموزان قرار بگیرد.

علی محمد پور در پایان این کارگاه به رشد روزافزون تکنولوژی اشاره کرد و گفت: ما نمی‌توانیم جلوی تکنولوژی را بگیریم ولی باید بتوانیم آن را به بهترین شکل مدیریت کنیم. باید آینده را ببینیم و متناسب با آن، برنامه‌ریزی کنیم.

شایان ذکر است، یازدهمین نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال، از تاریخ 20 لغایت 26 آبان‌ماه، در محل مصلی امام‌خمینی(ره) در حال برگزاری است.

انتهای پیام/