برخورد صحیح با جوانان از منظر دین

به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ جوان، عنصری فعال و حساس در جامعه است و بخش بزرگی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهد، که برای رفتار و درک صحیح این قشر از افراد، روانشناسان، راه های زیادی را پیشنهاد نموده‌اند، اما بی‌شک بهترین راه برای برخورد صحیح با جوانان را بایستی در گفتار و کردار بزرگان دین جست‌وجو کرد.

 پیامبر اسلام(ص) و امامان معصوم(ع)، توجه ویژه‌ای به تربیت صحیح فرزندان داشته‌اند، و تربیتی را مطلوب دانسته‌اند که باعث عاقبت به خیری شود، پیامبر(ص) در این‌باره می‌فرمایند: «اکرِمُوا أولادَکُم و أحسِنوا آدابَهُم یُغفَرلَکُم»؛ فرزند خود را گرامی بدارید و آنان را خوب تربیت کنید تا آمرزیده شوید.»

پدر و مادر، می‌توانند باعث عاقبت به خیری فرزند خود شوند، و حتی از تربیتی که نسبت به فرزند خود داشته‌اند، ثواب ببرند، چراکه ثواب اعمال نیک فرزند به والدین او نیز می‌رسد، حضرت پیامبر(ص) می‌فرمایند: «کُلُّ مُولودِ یولَدُ عَلی الفِطرۀِ حتّی یکونَ اَبَواهُ یُهَوِّدانِهِ و یُنَصِّرانِهِ»؛ هر کودکی با فطرت توحید متولد می‌شود، لیکن این والدین او هستند که کودک را یهودی یا مسیحی تربیت می‌کنند.»

احترام به فرزند

همانطور که در دین اسلام احترام به پدر و مادر از جانب فرزندان، از اهمیت فراوانی برخوردار است، احترام متقابل والدین نیز به فرزندان، توصیه شده، که پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: «همان گونه که فرزند نباید به والدین خود بی احترامی کند، والدین نیز نباید نسبت به او بی احترامی نمایند.»

یکی از روش های صحیح و کارآمد در تربیت انسان، روش احترام و «تکریم شخصیت» است. این شیوه در حقیقت پشتوانه سلامت روان بشر و از مهم ترین عوامل رشد شخصیّت اوست؛ که این روش صحیح تربیتی، یکی از شیوه‌های تربیتی آیین حیات بخش اسلام است و آموزه های قرآنی برپایه و اصول احترام به انسان و کرامت انسانی بنا نهاده شده است.

 عدم پرخاش و ملامت

 خشونت و سرزنش در رفتار با جوانان، در اکثر موارد، نتیجه عکس دارد، چرا که جوانان به شدت دارای روحیه تمرد هستند. نتیجه رفتار پرخاشگرانه والدین با فرزندان، را در رفتار فرزندان با والدین می توان دید، رفتاری که باعث قطع رابطه محبت و احترام بین والدین و فرزندان می‌گردد. پیامبر اکرم (ص) خطاب به مولا علی (ع) می‌فرمایند: «یا علی، لعنت خدا بر پدر و مادری باد که فرزند خویش را به عصیان وادارند و باعث قطع رابطه محبت شوند.»

ملامت و سرزنش بیش از حد نیز، نتیجه عکس در رفتار جوانان خواهد داشت؛ به طوری که اگر نصیحت، رنگ سرزنش به خود بگیرد، نتیجه عکس خواهد داشت، که مولا علی(ع) در مورد علت لجاجت جوانان می‌فرمایند: «زیاده‌روی در ملامت کردن، شعله لجاجت را مشتعل می‌سازد.» هم‌چنین باید توجه داشت که نصیحت گوئی بیش از حد برای جوانان، آن هم در حضور دیگران می‌تواند شخصیت آنان را سرکوب و خدشه‌دار نماید، امام علی(ع) در این رابطه می‌فرمایند: «نصیحت گفتن فردی در حضور دیگران کوبیدن شخصیت او می‌باشد.»

 برخورد صحیح با جوانان در رفتار پیامبر(ص)

یكى از رازهاى بزرگ موفقیت پیامبر(ص) در پیش برد اسلام، این بود كه در تمام اقشار و طبقات مردم به ویژه در قلب جوانان جاى گرفته بود. گاهى به عیادت بیماران جوان مى‌رفت و گاهى در جمعشان مى‌نشست و با آنان سخن مى‌گفت و نصیحت‌شان مى‌كرد؛ همین برخوردهاى زیبا و منحصر به فرد پیامبر بود كه باعث شد جوانان به رسول خدا عشق ورزیده، جان خود را فداى حضرتش نمایند.

در بسیارى از جنگ ها همین جوانان بودند كه فرماندهى یا پرچمدارى لشگر اسلام را به عهده مى‌گرفتند و گاهى نیز همین جوانان نماینده ویژه پیامبر(ص) بودند تا به مردم، قرآن و معارف اسلامى بیاموزند و گاهی نیز از طرف پیامبر اسلام(ص) به عنوان استاندار و فرماندار و قضات در برخى از شهرها تعیین مى‌شدند.

نصیحت های پدرانه و دلسوزانه، حضرت محمد(ص) برای این قشر از جامعه، گویای شیوه برخورد صحیح با آنان و رفتاری ملایم است، ایشان می‌فرمایند: «برترى جوان عابدى که بندگى ورزد، بر پیرى که پس از سالمندى رو به بندگى آرد، همچون برترى پیامبران بر دیگر مردم است.

پیامبر اسلام(ص)، اهمیت دادن به جوانان را اینگونه سفارش می‌کنند: «براى جوانان در مجالس جاى باز کنید، و امور نو و جدید را به آنان تفهیم کنید، چرا که این گروه جایگزین شما و درگیر مسائل جدید خواهند شد»؛ ایشان هم‌چنین می‌فرمایند: «نابودى جوانانتان را آرزو نکنید، گرچه بدى‌هاى بسیار در آنان باشد، زیرا آنان با آن بدى‌ها چند دسته‌اند: یا توبه مى‌‎کنند و خداوند هم توبه آنان را مى‌پذیرد و یا این که آفت‌ها، آنان را از پاى درمى‌آورد و یا با دشمنى مى‌جنگند، یا آتش سوزى را خاموش مى‌نمایند و یا سیلى را سد مى‌کنند.»

  برخورد صحیح با جوانان در رفتار امام علی(ع)

  امام علی(ع)، مشورت گرفتن و اهمیت به نظر جوانان را شیوه رفتاری مناسب با آنان می‌دانند و اینگونه توصیه می‌کنند: «هنگامى که در پیش آمدى احتیاج به مشورت داشتى، ابتدا به جوانان مراجعه نما زیرا که آنان ذهنى تیزتر و حدسى سریع تر دارند، سپس (نتیجه) آن را به نظر بزرگسالان و پیران برسان تا پیگیرى نموده، عاقبت آن را بسنجند و راه بهتر را انتخاب کنند، زیرا تجربه آنان بیشتر است.»

امیرالمومنین(ع) هم‌چنین به نادیده گرفتن برخی از خطاهای جوانان و گذشت از اشتباهاتشان توصیه می‌نمایند: «هرگاه جوان را توبیخ کردى، برخى خطاهاى او را نادیده بگیر، تا توبیخ تو، او را به مقابله وادار نسازد.»

منابع:

میزان الحکمه، ج 1، ص 103

الحدیث، ج 2، ص 377

میزان الحکمه، ج 14، ص 7089

الحدیث، ج 1، ص 301

حدیث تربیت، ج 2، ص 65

حلیة الأولیاء، ج 5، ص 119

شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج20، ص337، 

انتهای پیام/