ضرورت احیا و مرمت تبریز، شهر خانه‌های تاریخی
استان آذربایجان شرقی مخصوصا شهر تبریز با قدمت چند هزار ساله نمایشگر خانه‌هایی است که از گذشتگان به یادگار مانده اند.
به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛ تبریز، شهر خانه‌های تاریخی، قدیمی زیبا و به بیان دیگر، این شهر ویترین خانه‌های تاریخی ایران است، به طوریکه از کیلومتر‌ها دور نظر هر بیننده را به خود جلب می‌کند.
وجب به وجب محله‌های تبریز مانند مقصودیه و سرخاب شما را به گذشته‌ها می‌برد و عطر دلچسب خاک جارو شده حیاط دوران کودکی را به یادمان می‌آورد.
وجود ۸۰۰ خانه تاریخی و قدیمی در شهر تبریز، به نوعی این شهر را به عنوان پایتخت و ویترین خانه‌های تاریخی در ایران تبدیل کرده است، که به نظر می‌رسد، با وجود این همه خانه تاریخی در شهر اولین‌ها، معرفی این آثار تاریخی و دیدنی برای تور‌های خارجی و داخلی برای توسعه صنعت گردشگری در کشورمان و به ویژه این منطقه مغفول و مهجور مانده است.
با این وجود، انتخاب تبریز به عنوان شهر گردشگری جهان اسلام در سال ۲۰۱۸، فرصت مناسبی است برای معرفی این آثار؛ تا اینکه از تمام ظرفیت‌های شهر اولین‌ها، به بهترین شکل و ممکن برای جذب گردشگر داخلی و خارجی استفاده کرد.
۸۰ خانه تاریخی ثبت شده درفهرست آثارملی
پنجه باش مدیر دفتر فنی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛ گفت:در تبریز ما حدود ۸۰ تا خانه تاریخی ثبت شده داریم.
وی افزود:همچنین در تبریز بیش از ۲۰۰ خانه تاریخی داریم که در صورت اجازه مالکان آن‌ها می‌توانیم آن‌ها را نیز ثبت کنیم.
آشنایی گردشگران داخلی و خارجی با خانه های تاریخی تبریز
عظیمی بانوی تبریزی در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛ می‌گوید:ما خودمان اول باید اهمیت این خانه‌های تاریخی را درک کنیم و از نزدیک با آن‌ها آشنا شویم سپس باید با راهنمایی گردشگران داخلی و خارجی از آن‌ها بخواهیم تا سری به این خانه‌ها بزنند و از نزدیک با تاریخ و تمدن تبریز آشناشوند.
وی می‌افزاید:هرچه قدر هم که معماری مدرن جذاب و فریبنده باشد نمی‌تواند با زیبایی معماری آمیخته با روح و سرشار از زندگی خانه‌های قدیمی رقابت کند.
اطلاع رسانی و تبلیغ مناسب خانه‌های تاریخی زمینه ساز کمک در جذب گردشگران
حسن پور که از کردستان به تبریز سفر کرده در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛ گفت:تبریز چند تا جای دیدنی و تاریخی خوب داره که یکیش خانه مشروطه است که از دوره ستار خان و باقر خان مانده خانه پروین اعتصامی هستش که پروین دوران کودکیش رو اونجا سپری کرده است و جا‌های دیگری که همگی قدمت تبریز رو نشان می‌دهند.
وی افزود:اگر اطلاع رسانی و تبلیغ مناسبی درباره تعداد خانه‌های تاریخی، محل آن‌ها انجام شود قطعا گردشگران زیادی برای بازدید از این خانه‌ها روی خواهند آورد.
خانه تاریخی علی موسیو یکی از خانه‌های دیدنی تاریخی تبریز است که مربوط به دوره قاجار است و بخشی از تاریخ مشروطه رو در خودش حفظ کرده است. خانه گنجعلیزاده نیز یکی دیگر از خانه‌های تاریخی تبریز است که معماری مختلطی از سبک قاجار و پهلوی را دارد.
آبدار مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری استان نیز در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛ افزود: بر اساس قانون، اداره کل میراث فرهنگی متولی تعیین کاربری و نحوه استفاده از خانه‌های تاریخی ثبت شده به عنوان هتل، رستوران، اقامتگاه و ... است و ما در تبریز تلاش می‌کنیم تا در برخی از خانه‌های تاریخی تبریز این تغییر کاربری را ایجاد کنیم.
فتحی معاون اداره کل میراث فرهنگی استان نیز در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛ افزود:از طرفی با توجه به اینکه اکثر این خانه‌ها در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده اند ضرورت مرمت و بازسازی بیش از پیش این خانه‌ها احساس می‌شود.
وی افزود:اگر روند فعلی بر خانه‌های تاریخی که ثبت نشده اند ادامه پیدا کنه و مالکان آن‌ها با میراث فرهنگی استان جهت ثبت و مرمت آن‌ها همکاری نکنن طی یک دهه آینده اثری از بافت تاریخی تبریز باقی نخواهد ماند و چیزی از دارالسلطنه ایران و غنی‌ترین بافت تاریخی قاجاری باقی نخواهد ماند.
خانه استاد شهریار
خانه استاد شهریار تبریز یکی از موزه‌های شهر تبریز است که در محله مقصودیه یکی از محلات قدیمی تبریز خیابان ارتش جنوبی کوچه مقصودیه قرار دارد. ساختمان موزه شهریار قبلا محل زندگی محمدحسین شهریار شاعر معاصر ایران بوده است. این خانه با قدمت دوره پهلوی دوم (۱۳۴۷) در سال ۱۳۶۷ و بعد از درگذشت استاد، از سوی شهرداری تبریز خریداری شده و هم اکنون زیر نظر این نهاد اداره می‌شود. منزل استاد شهریار در زیربنایی بالغ بر ۲۵۰ متر و مساحتی حدود ۲۴۱ متر در ۲ طبقه ساخته شده است.
خانه پروین اعتصامی
پروین اعتصامی در تاریخ ۲۵ اسفند سال ۱۲۸۵ خورشیدی در خانه‌ای در محله ششگلان تبریز و در کوچه‌ای به همین نام، متولد شد و تا سن ۶ سالگی که به همراه خانواده به تهران مهاجرت نمود، در این خانه پرورش یافت. پروین اعتصامی که در اصل نام وی «رخشنده» می‌باشد در خانواده‌ای فاضل و در دامان پدری دانشمند و مادری شاعر تربیت شد و به یُمن بهره‌مندی از فضای ادبی و شاعرانه‌ای که در خانه پدری وجود داشت و قریحه‌ای سرشار از ذوق ادبی و توانایی فراوانی که در این زمینه از آن برخوردار بود، به سرودن شعر روی آورد.
خانه مشروطه
خانه‌ی مشروطه از معروف‌ترین و مهم‌ترین خانه‌های تاریخی شهر تبریز است. این خانه که هم‌اکنون به‌موزه‌ی مشروطه تبدیل شده است، در سال ۱۲۴۷ به دست «حاج، ولی معمار تبریزی» بنا شد. وی سال‌ها ساکن روسیه بود و پس از بازگشت به ایران، خانه‌ی کوزه کنانی را به دستور صاحب ملک، «حاج مهدی کوزه کنانی»، از تاجران بازار تبریز بنا کرد. در زمان قاجار و زمانی که زمزمه‌های مشروطه‌خواهی در این شهر برخاست، حاج مهدی نیز به جرگه‌ی مشروطه‌خواهان پیوست و از حامیان اصلی مالی این جریان شد. در دوران مشروطه این خانه مرکز جلسات سران مشروطه بود و تصمیمات مهمی توسط رهبران آن مانند ستارخان، باقرخان، ثقة الاسلام تبریز و حاج میرزا آقا فرشی گرفته شد.
معماری این خانه به سبک معماری دوران قاجار بوده و در دو طبقه، با زیربنای ۱۳۰۰ متر مربع ساخته شده است. پنجره‌های ارسی با شیشه‌های سرخ و سبز و سفید، در‌های منبت کاری شده، غلام گردش، کلاه فرهنگی و نورگیر این خانه یادآور خانه‌های زیبا و اصیل دوره‌ی قاجار است. دیدن حیاط زیبای آن با گل‌ها، درختان و حوض کوچک، جان و دل آدمی را سرشار از نشاط و زندگی می‌کند. در سال ۱۳۷۵ این خانه تبدیل به موزه شد و آثار و اسناد مربوط به انقلاب مشروطه از جمله سلاح کمری ستارخان، فرش مشروطه و وسایل شخصی سران مشروطه در معرض دید عموم قرار گرفت. این اثر تاریخی در سال ۱۳۵۴ با شماره‌ی ۱۱۷۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانه امیر نظام گروسی
خانه‌ی امیر نظام گروسی، در دوران ناصر الدین شاه قاجار به دستور امیر نظام گروسی ساخته شد که پیشکار قجر‌ها بود. این خانه در مساحتی بالغ بر ۳۰۰۰ متر مربع بنا شده و ساختمان آن دو طبقه و زیر بنای آن ۱۵۰۰ متر است. ایوان این خانه ۱۶ ستون دارد و سرستون‌ها زیبایی آن را دو چندان کرده‌اند. این خانه دو حیاط اندرونی و بیرونی دارد و حوض‌ها و باغچه‌های آن‌ها، این خانه را شبیه بهشتی زمینی کرده است. پنجر‌های مشبک با شیشه‌های رنگی، خورشید رنگارنگی را به داخل خانه می‌تاباند. داخل عمارت با گچ‌بری‌ها و آینه‌کاری‌های زیبا آراسته شده است. در زیرزمین نیز حوض‌خانه‌ی بزرگی با ستون‌های آجرکاری شده قرار دارد که همه‌ی این‌ها جلوه‌گر معماری زیبای قاجاری در این خانه هستند. در سال ۱۳۷۰ سازمان میراث فرهنگی با خرید و مرمت این خانه، آن را تبدیل به موزه‌ی قاجار کرد که اشیا و آثار مربوط به آن دوره را به مردم معرفی می‌کند. این اثر تاریخی در سال ۱۳۷۰ با شماره‌ی ۱۷۴۹ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
خانه حیدرزاده
محله‌ی مقصودیه از محله‌های قدیمی تبریز است و به‌راحتی می‌توانید با گشت و گذار در آن، خانه‌های تاریخی و زیبای بسیاری پیدا کنید. یکی از آن‌ها خانه‌ی حیدرزاده است که در سمت جنوبی شهرداری تبریز قرار گرفته است و چندین خانه‌ی تاریخی دیگر مانند خانه‌ی سلماسی، خانه‌ی بهنام، خانه‌ی گنجه‌ای زاده و خانه‌ی قدکی در اطراف آن قرار دارند. در مورد تاریخ دقیق ساخت این بنا اطلاعات و اسنادی در دست نیست، اما کارشناسان میراث فرهنگی بر اساس مطالعات میدانی ادعا می‌کنند که قدمت خانه به ۱۳۰ سال می‌رسد. گفته می‌شود «حاج حبیب لک» معمار این بنا بود و در نقشه‌ی دارالسلطنه‌ی تبریز این ساختمان به نام خانه‌ی «حاج قلی خان سرتیپ» آورده شده است.
مساحت خانه ۹۰۰ متر مربع بوده و در دو طبقه ساخته شده است که ساختمان میان حیاط اندرونی و بیرونی قرار دارد. تمامی پنجره‌ها چوبی و کنده‌کاری شده هستند و در قسمت بالایی، شیشه‌های رنگی دارند که به این خانه شادابی و سرزندگی می‌بخشد. مانند اکثر خانه‌های قاجار، در زیرزمین حوض‌خانه‌ای با یک حوض و فواره وجود دارد و دیوار‌ها و طاق‌ها آجرکاری شده‌اند.
قسمت‌های دیگر خانه توسط سالن به یکدیگر راه دارند. اتاق اصلی این خانه یا همان شاه‌نشین، زیباترین اتاق این عمارت است. خانه‌ی حیدرزاده در سال ۱۳۸۰ بازسازی شد و امروزه به‌عنوان مرکز اطلاع‌رسانی گردشگری استان آذربایجان شرقی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این بنا در سال ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانه حریری
از دیگر خانه‌های تاریخی دوره‌ی قاجار تبریز می‌توان به خانه‌ی حریری اشاره کرد. این خانه آینه‌ی تمام نمای هنر دیوارنگاری قجری است و در اوایل حکومت آن‌ها ساخته شده است. این بنا یک حیاط اندرونی، یک حیاط بیرونی و دو بلوک خانه دارد. خانه‌ها رو به قبله هستند و نمای بیرونی ساختمان با دیوارنگاری‌هایی آراسته شده که از موضوعات اساطیری کهن همچون داستان یوسف و زلیخا و دیگر داستان‌های تاریخی الهام گرفته شده است. قرار است تا پایان سال جاری این خانه تبدیل به موزه‌ی مطبوعات، چاپ و دیپلماسی تبریز شود. خانه‌ی حریری در ۲۷ دی ما ۱۳۷۷ با شماره‌ی ۲۲۴۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
شهر تبریز با این همه ظرفیت‌ها و پتانسیلی که از آن نام برده شد استحقاق شهر نمونه گردشگری جهان اسلام، زیباترین و توسعه‌یافته‌ترین شهر ایران را دارد.
انتهای پیام/ش
