هدیه پیامبر به امیر المومنین در روز غدیر

به گزارش حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ خداوند در روز غدیر به پیامبر (ص) می‌فرمایند: تابوت سلاح، دانش پیامبران پیشین و تمامی معجزات پیامبران را به امیرالمؤمنین (ع) تحویل ده. این تابوت چیست؟ و آیا در قرآن هم آمده است؟

پاسخ: در فرازی از این حدیث این گونه آمده است: «.. جبرئیل نازل شده و خطاب به پیامبر (ص) گفت: خداوند پس از ابلاغ سلام می فرماید: زمان وفات تو نزدیک شده و مدّت رسالتت رو به پایان است و بدان که من تو را به چاره و گریزى فرا می خوانم، پس عهد خود بنما و سفارشت را ایراد کن، و آنچه علم دارى از خود و میراث علوم انبیاى پیشین، و سلاح و تابوت و آثار و آیات رسالتت را به وصى و جانشینت؛ و حجّت بالغه بر خلقم؛ على بن أبى طالب (ع) بسپار، و او را همچون نشان ه‏ایی براى مردم برپا کن و عهد و میثاق او را تجدید نما و تمام عهود، و نیز پیمانى را که از ولایت على بن أبى طالب، ولى خود و مولاى آنان و همه مرد و زن مؤمن بسته ‏ام را به ایشان یادآورى کن...». [۱]در این حدیث لفظ «تابوت» وجود دارد که در قرآن کریم هم به آن اشاره شده است: «وَ قالَ لَهُمْ نَبِیُّهُمْ إِنَّ آیَةَ مُلْکِهِ أَنْ یَأْتِیَکُمُ التَّابُوتُ فیهِ سَکینَةٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ بَقِیَّةٌ مِمَّا تَرَکَ آلُ مُوسى‏ وَ آلُ هارُونَ تَحْمِلُهُ الْمَلائِکَةُ إِنَّ فی‏ ذلِکَ لَآیَةً لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ»؛ [۲] و پیامبرشان به آنها گفت: نشانه حکومت او، این است که (صندوق عهد) به سوى شما خواهد آمد. (همان صندوقى که) در آن، آرامشى از پروردگار شما، و یادگارهاى خاندان موسى و هارون قرار دارد در حالى که فرشتگان، آن را حمل می کنند. در این موضوع، نشانه ‏اى (روشن) براى شماست اگر ایمان داشته باشید.

«تابوت»، از «توب» گرفته شده و به معناى رجوع و بازگشت است، [۳]و نیز به معناى صندوقى است که از چوب می ‏سازند و این که مى‏ بینیم به صندوق نقل و انتقال جنازه‏ ها تابوت می گویند به همین مناسبت است اما باید توجه داشت که معناى اصلى تابوت، اختصاصى به مردگان ندارد، بلکه هر گونه صندوق چوبى را شامل مى ‏شود. [۴]درباره این که تابوت بنى اسرائیل و به عبارت دیگر، «صندوق عهد» چه بوده و به دست چه کسى ساخته شد و محتویات آن را چه چیز تشکیل مى‏ داد، در روایات و تفاسیر و همچنین در کتب «عهد قدیم» (تورات) سخن بسیار است و از همه روشن‏تر چیزى است که در احادیث اهل بیت (ع) و گفته‏ هاى بعضى از مفسّران آمده است و آن این که بر حسب روایات، تابوت عبارت از صندوقى تخته‌ای بوده که مادر موسى (ع) به امر پروردگار کودک خود را در آن نهاده و روى رود نیل گذاشت؛ و شاید به مناسبت این که این صندوق بالاخره سبب نجات حضرت موسى (ع) و بازگشت او به نزد مادرش گردیده به نام «تابوت» خوانده شده است. [۵]على بن ابراهیم قمی از امام محمد باقر (ع) نقل کرده است که آن حضرت فرمود: «مراد از تابوت آن صندوقى است که خداوند براى مادر موسى فرستاد که موسى را در آن گذاشت و به دریا انداخت و این تابوت نزد بنى اسرائیل بسیار محترم و با ارزش بود و بدان تبرّک مى‏ جستند...». [۶]این آیه شریفه نشان مى ‏دهد که گویا بنى اسرائیل هنوز به مأموریت طالوت از سوى خداوند حتى با تصریح پیامبرشان «اشموئیل»، اطمینان پیدا نکرده بودند و از او خواهان نشانه و دلیل شدند. پیامبر آن‌ها به آنان گفت: نشانه حکومت او این است که صندوق عهد به سوى شما خواهد آمد. [۷]می‌توان ارتباط میان این آیه شریفه که قوم بنی اسرائیل درخواست تابوت (صندوق) از طالوت کردند و این فراز از حدیث که خداوند به پیامبر اکرم (ص) در روز غدیر دستور داد تا سلاح، تابوت را در اختیار جانشینش قرار دهد، را از این جهت دانست که این وسائل، نسل اندر نسل به آخرین امام رسیده و امام عصر (عج)، این صندوقچه و سلاح را به عنوان یکی از نشانه های خود به مردم عرضه کند. [۸]

پی‌نوشت‌ها:
[۱]مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج. ۳۷، ص. ۲۰۲، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ ق؛ طبرسی، احمد بن على‏، الاحتجاج علی اهل اللجاج، ج. ۱، ص. ۵۶، مرتضى‏، مشهد، چاپ اول، ۱۴۰۳ ق.
[۲]بقره، ۲۴۸.
[۳]قرشى، سید على اکبر، قاموس قرآن، ج. ۱، ص. ۲۶۰، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۱ ش؛ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج. ۲، ص. ۲۸۹، دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ ق.
[۴]مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج. ۲، ص. ۲۳۹، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ ش.
[۵]حسینى همدانى، سید محمد حسین، ‏انوار درخشان، تحقیق: بهبودى، محمد باقر، ج. ۲، ص. ۲۶۷، کتابفروشى لطفى‏، تهران، چاپ اول، ۱۴۰۴ ق؛ مصطفوى، حسن، ‏ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‏، ج. ۱، ص. ۳۷۲، بنگاه ترجمه و نشر کتاب‏، تهران، ۱۳۶۰ ش؛ تفسیر نمونه، ج. ۲، ص. ۲۳۹ و ۲۴۰.
[۶]طبرسى، فضل بن حسن، ‏مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق: با مقدمه بلاغى، محمد جواد، ‏ ج. ۲، ص. ۶۱۴، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، ۱۳۷۲ ش.
[۷]مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ‏ج ۲، ص. ۶۱۴؛ تفسیر نمونه، ج. ۲، ص. ۲۳۹.
[۸]ر. ک: بحار الأنوار، ج. ۵۳، ص. ۸۵.

انتهای پیام/