جشنی با عنوان نوروزگاه در شهرستان اردکان شهر فرهنگ و ادب و هنر
در روز‌های آغازین سال نو مردمانی در خطه کویر در حال برگزاری مراسم‌ها و آداب و رسوم و شناساندن آیین‌های نوروزی خود هستند.
به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یزد، سال که نو می‌شود زمین نفسی دوباره می‌کشد و برگ‌ها به رنگ در آمده و گل‌ها لبخند می‌زنند و در این بین مردمانی در خطه کویر این روز‌ها در حال اجرای مراسم ها و آداب و رسوم خود در سال نو هستند.
شهر تاریخی اردکان شهری شگفت انگیز حدود ۲۴ هزار کیلومترمربع مساحت دارد، اما دنیایی پر از شگفتی را درون خود جای‌داده و با قرار گرفتن در قلب کویر مرکزی ایران و مرکز مثلث گردشگری عقدا، چک‌چک، خرانق بهترین مکان تاریخی در استان یزد است.
در شهر‌های کویری مانند اردکان همه چیز متناسب با اقلیم ساخته شده سامانه پیچیده قنات و معماری یکه بادگیر‌ها و کوچه‌های باریک، بخشی از خلاقیت‌های معماران زبردست این سامان با اقلیم منطقه است.
معماری منحصر به فرد و فرهنگ تساهل و تداخل فرهنگی بین زرتشتیان و مسلمانان که قرن‌ها است بی هیچ مشکلی در کنار هم زیسته اند اردکان را به مراکز موفق جذب گردشگر تبدیل کرده است.
چند سالی است توجه به زیر ساخت‌های مدرن گردشگری در تعامل با بافت سنتی این شهر‌ها دنبال شده است.
حمید مشتاقیان رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردکان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یزد ، با اشاره به برگزاری جشن نوروزگاه در شهرستان اردکان گفت: برگزاری رویداد فرهنگی نوروزگاه فرصت استثنایی برای شناساندن هرچه بهتر آیین‌های نوروزی است که از قرون گذشته تا به امروز در میان مردم مرسوم بود و همیشه از اهمیت خاصی برخوردار بود.
وی افزود: مراسم نوروزگاه شهرستان اردکان شامل بخش‌های متنوعی، چون مراسم گرامیداشت نوروز جهانی با حضور زرتشتیان اردکان، بازارچه صنایع‌دستی، سفره هفت‌سین و اجرای موسیقی محلی است.
مشتاقیان هدف از برگزاری این رویداد فرهنگی را حفظ و معرفی هرچه بیشتر آیین‌های نوروزی در میان مردم و به خصوص کودکان و نوجوانان دانست و گفت: در این جشن هنرمندان اردکان هنرهای دستی خود را در غرفه های مختلف به نمایش گذاشتند.
بافت تاریخی اردکان از سالم‌ترین بافت‌های قدیمی و زنده ایران است
سید مصطفی فاطمی مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد در گفتگو با خبرنگارگروه استان هایباشگاه خبرنگاران جوان ازیزد ، گفت: شهرستان اردکان با برخورداری از قابلیت‌ها و جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی، می‌تواند به یک مقصد ایده آل برای گردشگران داخلی و حتی خارجی تبدیل شود.
وی افزود:حلوا ارده اردکان از جمله سوغات‌های مشتری پسند و شیرین این شهرستان است که از علاقه‌مندان خاص خود در کشور و حتی خارج کشور برخوردار است .
فاطمی گفت: ارده و حلوا ارده سازی از مشهورترین صنایع اردکان محسوب می‌شود و صنعتگران آن با سرپنجه هنرمندانه خود حلوا ارده‌ای می‌سازند که در نوع خود در دنیا بی نظیر است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد گفت: صنایع دستی این شهرستان چادرشب بافی، حصیربافی، خورجین بافی، لبافی، آهنگری، قالی بافی، زیلوبافی، نساجی است.
وی افزود: مهمترین صنعت دستی اردکان که در ایران هم کم نظیر است عصاری و حلواسازی است که حلوا ارده اردکان شهرت جهانی دارد.
فاطمی گفت: از کارگاه‌های صنعتی اردکان نیز می‌توان به موزاییک سازی، آجر پزی، سنگ‌بری و برخی صنایع کوچک اشاره کرد.
وی افزود: همزمان با دومین روز فروردین ماه ۱۳۹۸ و روز اردکان، جشن نوروزگاه با حضور جمعی از مسئولان محلی در بافت تاریخی ، کاروانسرای خرانق، کاروانسرای عقدا و منطقه شریف آباد شهرستان اردکان درحال برگزاری است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد ادامه داد: بافت تاریخی این شهر و شهر عقدا یکی از سالم‌ترین و منسجم ترین بافت‌های قدیمی و زنده ایران است.
معرفی مناطق گردشگری اردکان
بافت تاریخی و زنده اردکان پس از قرن‌ها استواری، صد‌ها بنای تاریخی ازجمله: بازار، مساجد، زیارتگاه‌ها، حسینیه‌ها، آب‌انبارها، حمام‌ها، کوچه و گذر‌های باریک، ساباط‌ها و خانه‌هایی با بادگیر‌های یک‌طرفه که خاص این منطقه است را در خود جای‌داده است.
خانه‌هایی که فضایی بهشت گونه دارند و دربندها، کوچه‌ها و ساباط‌هایی که از دیواره آن‌ها می‌توان عطر خوش کاه‌گل را استشمام کرد و شهری که بیشترین زیارتگاه‌های زرتشتیان را در خود جای‌داده و نمادی است از همزیستی مسالمت‌آمیز مسلمانان و زرتشتیان است.
اردکان کهن دیاری است که به واسطه موطن علما و فضلا و دانشمندان و منجمان از قدیم‌الایام به، یونان کوچک، شهره بوده و عریض‌ترین بادگیر جهان را در بین صد‌ها بادگیر زیبای خود جای‌داده ضمن اینکه ده‌ها رشته قنات هنوز هم در زیر آن جاری است.
مردمانش قرن‌هاست که کام‌ها را با حلوا وارده شیرین کرده‌اند و باغ‌هایش بخشنده انار و پسته بوده و هنر زنانش در نقش‌های قالی و لطافت، کار بافی، عیان شده است.
مهمان‌نوازی و خون گرمی مردمان اردکان هرساله گردشگران زیادی را جذب می‌کند اردکان شهری برای کویر نوردان و ماجراجویان بوده که شهرتش را مدیون تاریخ کهن و فرهنگ آرامش بخش است.
کویر اردکان، سیاه کوه
کویر اردکان، سیاه کوه، مهمترین کویر منطقه به شمار می‌رود و به شکل یک نعل اسب با جهت شمال غربى- جنوب شرقى در شمال اردکان قرار دارد این منطقه کویرى بین دو کوه منفرد هرش به ارتفاع ۱۹۳۹ متر در جنوب و سیاه کوه به ارتفاع ۲۰۵۰ متر در شمال قرار دارد و مکانى مناسب براى جذب جریان‌های آبى و سیلابى است که از دامنه این دو کوه سرازیر می‌شود.
خانه تاریخی سنایی اردکان
خانه قاجاری سنایی که دارای معماری ویژه کویری است در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید این بنا در محله چرخاب اردکان قرار دارد و از اولین محله‌های این شهرستان محسوب می‌شود.
محله چرخاب دارای بافت متراکم و معابر باریک با ارتفاع زیاد است که به‌منظور هدایت مسیر باد و سایه‌اندازی شکل‌گرفته و وجه‌تسمیه این بنا از نام حاج عباس سنایی، بانی و صاحب آن بوده که در زمان قاجار از تجار بزرگ روغن و کنجد در اردکان بوده است.
از خصوصیات این بنا می‌توان به دو حیاط بیرونی و اندرونی و نیز یک طویله مجزا به همراه تزئینات چوبی، تناسبات و روابط فضایی ویژه این بنا اشاره نمود که با تکرار طاقچه‌ها در دوطبقه به شکل قطار بندی به دور دیوار اتاق، سه بادگیر، دو اتاق در طرفین تالار، پنج‌دری، دو و سه‌دری، مطبخ و پایاب زیبایی خاصی به بنا بخشیده است.
لازم به ذکر است در جبهه جنوب غربی اتاقی است با سقف طاق و تویزه‌ای که به‌احتمال انبار بوده است در تالار دو قاب چوبی مستطیل شکل تزئینی از نقوش هندسی در بالای در ورودی نصب شده و بخش بیرونی خانه دارای یک حیاط کوچک مربع شکل است که در ضلع جنوبی آن زیرزمین، تالار و دو بادگیر یک‌طرفه دیده می‌شود. این بنا تاکنون در چند قسمت مورد مرمت قرارگرفته است.
موزه فرش اردکان
هنر صنعت فرش‌بافی یکی از هنرهای مردمان سخت‌کوش نگین کویر ایران اردکان استموزه فرش اردکان در سال ۱۳۸۸ توسط استاد پور شاه‌محمدی استادکار و بافنده نقوش اصیل فرش در اردکان ایجاد شد و با کمک میراث فرهنگی خانه افضلی کاملاً مرمت گردید و در اختیار این موزه قرار گرفت.
این موزه با توجه به نیاز مبرمی که برای شناسایی، مستند نگاری، معرفی و ارزنده سازی فرش و بافندگی ایجاد شد و امروزه یکی از مقاصد گردشگری داخلی و خارجی است.
بخش‌های مختلف چرخه صنعت قالی‌بافی در این موزه به نمایش گذاشته‌شده است از روند ایجاد دار قالی هنر صنعت رنگرزی، پنبه‌پاک‌کنی، دست‌بافت‌هایی که از سوی زنان و مردان سخت‌کوش اردکانی بافته‌شده نمایش داده‌شده است
موزه مردم‌شناسی اردکان
بیش از ۱۰۰۰ قطعه اشیاء و لوازم زندگی مردم اردکان در آن به نمایش گذاشته‌شده و این اقلام بعضی به‌صورت مجموعه و بعضی به‌صورت منفرد هستند.
مهمترین این مجموعه، وسایل تولید پارچه که ادوات و وسایل مربوط به کشت پنبه‌دانه تا بافت کرباس و زیلو و قالی رو نشان می‌دهد. این موزه در بافت تاریخی اردکان و در نزدیکی مسجد جامع قرارگرفته است.
مسجد جامع اردکان
مسجد جامع اردکان در بازار شهر و در محله‌ای قدیمی قرار دارد و مربوط به قرن دهم است.
مسجد از حیث کاشی‌کاری و گچ‌بری و تزئینات فاقد ویژگی خاصی بوده و فقط در بزرگ ورودی آن چوب کاری است روی دماغه سمت چپ در هشت قطعه فلزی، الله، محمد، به خط کوفی کنده‌کاری‌شده است.
مسجد کوشک نو اردکان
مسجد کوشک نو، از دیرباز در بین همشهریان اردکانی از شان و منزلت والایی برخوردار بوده که این مقوله بر همگان آشکارِاست.
محوریت، مسجد کوشک نو اردکان، در امور فرهنگی و اجتماعی از آن زمان آغاز شد که آیت‌الله سید محمدرضا خاتمی (والد سید روح‌الله) در این مسجد اقامه جماعت می‌کرد و بعدازآن، همزمان با آغاز انقلاب، مسجد کوشک نو به‌عنوان پایگاه انقلاب اسلامی و محل رویش فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی و دینی بود.
این مسجد درگذشته مسجد کوچکی بوده که در حدود شصت سال پیش توسط فرد خیری به اسم سید حسین فضائل توسعه پیدا کرد و ساختمان جدیدی برایش احداث و از سال ۹۰ هم بانیان خیر ۲۰۰ متر به فضای آن اضافه کرده و گنبدی زیبا و محوطه گنبد به آن اضافه شد.
درگذشته قناتی از کنار مسجد می‌گذشت که دو محله کوشک نو و بازار نو که در مسیر مسجد قرار داشته و امروزه خشک‌شده است.
آسیاب آبی اردکان
آسیاب آبی اردکان بنایی است همانند پا کنه یا پایاب که تا عمق زمین و تا محل عبور آب قنات اردکان راه دارد. استفاده‌کنندگان از آسیاب پس از طی حدود ۳۰ پله به محلی می‌رسند که دو سنگ آسیاب قرار دارد و این محل در عمق ۸ متری زمین است.
در این محل نیروی آب توربینی چوبی را به چرخش در‌آورده و نیروی حاصله به سنگ آسیاب منتقل‌شده و گندم به آرد تبدیل می‌شد. وسایل توزین گندم و آرد در این محل منصوب است.
آب‌انبار چهار بازار اردکان
این آب‌انبار در میان پسته زار‌ها و کشتزار‌های اطراف اردکان قرارگرفته و قدمت آن به حدود ۶۰ سال قبل برمی‌گردد.
این آب‌انبار به‌منظور تأمین آب شرب کشاورزان و دهقانان اردکانی بناشده تا آنان مجبور نباشند برای تأمین آب مسافت طولانی تا شهر را طی کنند.
این آب‌انبار از یک گنبد با سه بادگیر رفیع و یک پا کنه یا راه‌پله‌ی طولانی که تا عمق زمین راه دارد تشکیل‌شده است.
امامزاده سیدهاشم اردکان
بر روی سنگ‌قبر این مرقد نوشته‌شده است: مرحوم مغفور آقای سیدهاشم خلف مرحوم سید علی که از سلسله جلیله سادات صحیح النسب مهدوی خانوکی و تیکدری از توابع کرمان بوده، در حدود سال ۱۲۷۵ شمسی پس از رسیدن به درجه اجتهاد از نجف اشرف به کرمان مراجعت کرده که در شریف‌آباد اردکان لبیک حق را اجابت و به رحمت ایزدی می‌پیوندد.
در شب بعد از رحلت با مشاهداتی خارق‌العاده کشف کراماتی از قبر مبارک این سید بزرگوار ظاهر گردید که هنوز هم گاهی وقت‌ها ظاهر می‌شود و هر کس از روی اخلاص متوسل شود حتماً حاجت دنیا و آخرت او برآورده می‌شود، به‌هرحال مزار متبرکی است که اهالی اردکان به آن اعتقاد کامل دارند و حاجات آنان پیوسته پس از توسل به اجداد این سیده جلیل‌القدر و فقیه اهل‌البیت (علیهم‌السلام) برآورده شده و امروزه به یکی از زیارتگاه‌های بارونق و مشهور شهرستان اردکان مبدل گشته است.
چله گاه اردکان
چله گاه، اسم یکی از جاذبه‌های طبیعی استان فارس است که در ۱۰ کیلومتری شهر اردکان ،سپیدان، واقع‌شده است.
این منطقه زیبا با عبور از وسط درختان زیبای چنار که قد روی‌هم خمیده کرده و کوچه‌باغی زیبا تشکیل داده آغازمی شود بعد از عبور از این منطقه، اردوگاه‌ها و باغ‌های زیبا دیده می‌شود که در اواخر فصل بهار و تابستان هوای خنک و دل‌چسبش پذیرای انبوهی از گردشگران است.
مسجد حاج محمدحسین اردکان
بخش عظیمی از بنا‌های تاریخی این مرزوبوم بی‌شک متعلق به مذهب و بنا‌های وابسته به دین است؛ حال دین اسلام باشد یا زرتشت.
می‌توان بی‌هیچ حرفی گفت: زیباترین، باشکوه‌ترین، بی‌بدیل‌ترین و عجیب‌ترین بنا‌ها مربوط به اماکن مذهبی ایران‌زمین است و کسی نمی‌تواند بگوید که در این مرزوبوم بنا‌های مذهبی چه مسجد یا مقبره یا آرامگاه در سطح پایینی از زیبا گرایی، شکوه و جلال الهی ساخته‌شده است.
انسان برای نشان دادن ارادت خود به معبود یگانه‌اش حتی اگر خود در ضعف شدید اقتصادی قرار داشته باشد، شکوه و جلال و زیبایی بیش از حدِّ معمول در معماری دیار خود را، خرج مسجد و امامزاده و مقبره‌اش خواهد کرد.
در طول تاریخ ساخت مساجد ایران‌زمین ازلحاظ سبک معماری متغیر بوده و با هر دوره تاریخی در معماری این کشور، معماری مساجد تغییر کرده است.
چَک چَک یکی از زیارتگاه‌های مهم زرتشتیان در اردکان
چَک چَک یا چکچکو یکی از زیارتگاه‌های مهم زرتشتیان است این زیارتگاه که زرتشتیان به آن پیرسبز نیز می‌گویند در استان یزد و شهرستان اردکان در کوه‌های میان اردکان و انجیره قرار دارد.
چک چک در ۴۳ کیلومتری شرق اردکان واقع شده و در داخل زیارتگاه که به شکل دهانه غار است تنه درخت چنار کهنسالی وجود داردکف زیارتگاه با سنگ مرمر پوشیده شده و از بخشی از سقف قطرات آب چکه چکه بر زمین می‌ریزد و احتمال نام گذاری این محل نیز شاید از همین رو باشد.
چند شعله شمع بطور دائم در زیارتگاه روشن است و محلی برای سوزاندن عود یا چوب مقدس وجود دارد. سقف زیارتگاه سنگی بوده و همه ساله در ۲۷ خرداد ماه زرتشتیان از سراسر جهان در این مکان گرد هم می‌آیند و به دعا و نیایش می‌پردازند.
از آنجا که مجموعه چک چک با شهر اردکان فاصله زیادی دارد، ساختمان‌هایی جهت اسکان و پذیرایی از زائران ساخته شده که به آن‌ها، خیله، می‌گویند و گفته می‌شود نام، چک چک، یا، چک چکو، از صدای قطره‌های آبی گرفته شده که از صخره‌ای می‌چکد و اکنون به درون یک منبع ذخیره هدایت می‌شود.
گفتنی است ساخت و نگهداری مجموعه چک چک از سوی زرتشتیان داخل و خارج از کشور تامین می‌شود.
شهرستان اردکان از بزرگ‌ترین شهر‌های استان یزد است.
اردکان با ۹۸ هزار نفر جمعیت در ۶۰ کیلومتری شمال شهر یزد قرار دارد.
انتهای پیام/ی
