اینجا زمستان زیبا‌تر است/ چهار فصل در یک فصل

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد ، خیلی‌ها خراسان شمالی را استانی سرسبز و دارای جاذبه‌های گردشگری متعدد طبیعی می‌دانند.

هرچند این جاذبه‌ها در فصول بهار و تابستان جلوه‌های بیشتری برای گردشگران دارد، اما نباید از فرصت‌های بی بدیل این استان در فصل زمستان غافل ماند.

روستا‌هایی همچون اسپیدان که معماری پلکانی آن در کمتر جایی در دنیا نظیر دارد که در فصل زیبای زمستان زیبایی اش دوچندان شده است.

تصور چند روزی اطراق در کلبه‌ای گرم همراه با چای سنتی داغ و دیدن زیبایی‌های منحصر به فرد این روستا از دریچه کلبه‌ای دوست داشتنی احساسات هر گردشگری را بر می‌انگیزد.

تصور یک روز سفر به همراه دوستان و خانواده در پیست طبیعی پوشیده از برف برای سرسره بازی با تیوپ و هر وسیله‌ای متناسب برای استفاده از این موهبت الهی برای کسانی که تجربه تفریح را در پیست اسدلی داشته اند هر ساله بار‌ها تکرار می‌شود.

از همه این جاذبه‌ها که بگذریم، بوم گردی که در سال‌های اخیر به همت سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و مردم محلی رونق دوچندان یافته است فصل زمستان را برای علاقه‌مندان به طبیعت گردی زیباتر می‌کند.

خراسان شمالی مقصد گردشگران داخلی و خارجی در زمستان

جاذبه‌های گردشگری خراسان شمالی در فصل زمستان این فرصت را برای گردشگران داخلی و خارجی فراهم کرده تا در سرمای زمستان و سپید پوش شدن طبیعت به نقاط تاریخی و مناظر طبیعی این استان سری بزنند و در روز‌هایی که به نظر فرصتی برای سفر نیست، این موهبت خدادادی را غنیمت شمارند و به نقاط مختلف استان شمال شرق کشور سفر کنند.

 شریفی از گردشگران افغانستانی است که در گفت و گویی صمیمی با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد ،  با ابراز شگفتی از ویژگی‌های طبیعی خراسان شمالی می‌گوید: اولین بار در بهمن ماه سال نودودو به همراه جمعی از دوستان ایرانی به بجنورد سفر کرد و حالا پس از گذشت شش سال، این بار به همراه خانواده‌ی خود مسیری حدود هزارو چهارصد کیلومتر را طی کرده به بجنورد رسیده است.

او می‌گوید: علاوه بر جاذبه‌های فرهنگی و گردشگری مثل، عمارت و آینه خانه مفخم، ارگ بلقیس اسفراین، فصل زمستان این فرصت را فراهم کرده تا در پیست طبیعی پوشیده از برف اسدلی ساعاتی را به همراه خانواده خود به تیوپ سواری بپردازد.

 شریفی که حدود ۵ سال از جوانی خود را در ایران سپری کرده می‌گوید، زمانی که ساکن ایران بودم به استان‌های شمالی؛ جنوب و شیراز سفر کرده ام، اما به رغم اینکه هر جای ایران جاذبه‌های گردشگری خاص خود را دارد، خراسان شمالی به دلیل قرار گرفتن در موقعیت جغرافیایی خاص، چهار فصل را زمستان دارا می‌باشد، جنوب این استان در فصل زمستان، تداعی کننده کویر یزد و جنگل‌های شمال آن ما را به یاد استان مازندران می‌اندازند .

هر چند این روز‌ها خبری از آب گرم پارک تاریخی بش قارداش نیست، اما گردشگرانی که حتی مقصد نهایی سفرشان به مشهد و استان‌های شمالی کشور است به منظور استفاده از آب گرم طبیعی ایوب منطقه‌ی گیفان بجنورد ، چند روزی را در این منطقه اقامت می‌کنند؛ آب گرمی که در سال‌های اخیر با برنامه ریزی‌های انجام شده اقامت گاه‌های بوم گردی متناسب با نیازگردشگران برای اقامت چندین روزه را فراهم کرده است .

از همه‌  این‌ها که بگذریم فصل زیبای زمستان، جلوه‌های منحصر به فردی را در پارک باباامان در پنج کیلومتری بجنورد، پارک بش قارداش، و روستای رویین اسفراین ایجاد کرده که هر ساله علاوه بر اهالی خراسان شمالی پذیرای گردشگران داخلی و خارجی است .

شهر بجنورد برای کسانی که از مسیر‌های شمالی وارد استان‌های خراسان می‌شوند بیشتر با تفرجگاه بابا امان شناخته شده است و حتما در عبور از این شهر سری هم به این تفرجگاه زیبا می‌زنند.

گردشگاه بابا امان

بابا امان بجنورد یکی از زیباترین و قدیمی‌ترین پارک‌های گردشگری کشور است. این گردشگاه مکانی زیبا و دلنشین برای مسافرانی است که قصد سفر به شهر‌های شمالی کشور و به ویژه سفر به مشهد مقدس را دارند. در این تفرجگاه آرامگاهی وجود دارد که منصوب به شاهزاده اسماعیل فرزند امام موسی کاظم (ع) و مشهور به امام زاده بابا امان است.

وجود ۴۰۰ هزار اصله درخت از جمله درختان اقاقیا، چنار، زالزالک، زردآلو، زبان گنجشک، بوته‌های تمشک وحشی و... جلوه‌ای زیبا به این مکان بخشیده که چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. همچنین این پارک دارای پوشش گیاهی و درختان قطور چنار ۴۰۰ ساله و نیز چشمه‌هایی است که در مرکز و اطراف باباامان جوشیده اند و بر زیبایی‌های خدادادی این پارک طبیعی افزوده اند.

از مناظر زیبا و دیدنی این پارک، حیات وحش پردیسان در زمینی به مساحت ۲۵۰ هکتار در غرب پارک تفریحی بابا امان است که در آن تنوع گیاهی و جانوری خراسان شمالی یافت می‌شود.

گردشگاه بش قارداش

تفرجگاه طبیعی و تاریخی بش قارداش در هفت کیلومتری بجنورد و در ابتدای جاده بجنورد به اسفراین قرار دارد. بشقارداش در زبان ترکی به معنی پنج برادر است. پیش از اسلام در زمان اشکانیان و ساسانیان در این محل، عبادتگاه پیشوایان زرتشتی قرار داشته و به سبب اقامت چهار فصل مغ «بزرگان دینی زرتشتی» به چهار مغان شهرت یافته است.

این اثر در تاریخ ۱۱ دی ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۵۷۵ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

عمارت مفخم

عمارت مفخم یکی از بنا‌های تاریخی دوره قاجار در بجنورد است که در اوایل دهه ۱۳۰۰ هجری قمری به دستور یارمحمدخان شادلو، به عنوان محل سکونت وی و خانواده اش ساخته شده است. این عمارت ۳۴ اتاق با دو تالار بزرگ دارد. نمای اصلی ساختمان در سمت جنوب است که سراسر آن به با انواع کاشی کاری معرق، معقلی، هفت رنگ و با طرح‌ها و نقوش انسانی، حیوانی، اسلیمی، ختایی و هندسی تزیین شده است.

مصالح به کار رفته در بنا شامل آجر با ملات گچ است. هر طبقه ساختمان دارای دو ایوان شمالی و جنوبی است، سرتاسر بنا با کاشی‌های خشتی و هفت رنگ زیبا در اندازه و شکل‌های مختلف به رنگ‌های فیروزه ای، زرد، صورتی، بنفش، سفید، سبز، سرخ و سیاه کاشی کاری شده و هر ستون با طرح و نقش خاص خود زینت داده شده است.

نمای بیرونی ساختمان تصاویری از دو فرشته بالدار، چهره‌های انسانی، نقاشی از گل و گیاه و پرنده، طبیعت و طرح‌های هندسی سده سیزدهم را به تماشا می‌گذارد. این بنای تاریخی با شماره ۹۵۲ در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسیده است. بنای عمارت مفخم پس از مرمت و احیا به موزه بزرگ باستان شناسی و مردم شناسی استان تبدیل شده است.

عمارت آیینه خانه مفخم

بنای آیینه خانه یکی از آثار تاریخی مربوطه دوره قاجار بجنورد است. در دوره قاجار بنای آیینه خانه همراه با بنا‌های دیگری از جمله عمارت مفخم، کلاه فرنگی، حوضخانه و سردر در باغ بزرگی قرار داشته و مجموعه دارالحکومه مفخم را تشکیل داده است.

این بنا در انتهای خیابان شریعتی شمالی در شهر بجنورد قرار دارد و ۴ مناره در طرفین ورودی اصلی قرار دارد که روی ۲ مناره کلمه محمد ۱۲ بار به شیوه کاشی کاری معقلی نوشته شده، همچنین در طبقه دوم، اتاق آیینه کاری شده‌ای وجود دارد که بنا، نام خود را از آن گرفته است.

این بنا در دهه ۱۳۰۰ هجری، همزمان با دوره حکومت ناصرالدین شاه به دستور یارمحمد خان شادلو، معروف به سردار مفخم، ساخته شد و به عنوان فضای اداری و دیوانی، برای انجام دیدار‌های رسمی سردار مفخم با رجال سیاسی عهد قاجار و نیز انجام مراسم تشریفات نظامی و رایزنی در باب مسائل سیاسی و اجتماعی با سران ایل شادلو و دیگر رجال سیاسی دوره قاجار مورد استفاده قرار می‌گرفت.

طراحی نقشه ساختمانی آیینه خانه به دست میرزا مهدی خانشقاقی (ممتحن الدوله)، اولین مهندس معمار ایرانی که از دانشکده معماری پاریس فارغ التحصیل شده بود، انجام شده است.

ساختمان آیینه خانه همزمان با عصر ناصری در داخل باغ بزرگی به نام دلگشا ساخته شد. پلان این بنا مستطیل شکل بوده و در دو طبقه و به ارتفاع حدود ۱۰ متر ساخته شده که در مجموع ۹ اتاق دارد.

یکی از اتاق‌های طبقه فوقانی تالاری است به ابعاد ۸×۳ متر که تمام دیوار‌ها و سقف آن با طرح‌های زیبایی آیینه کاری شده است. بنای آیینه خانه به شماره ۱۱۶۷ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و از سال ۱۳۷۹ تاکنون به عنوان موزه اسناد و نسخ خطی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

علُو سرسِره، میراث کهنِ مردمان خراسان شمالی در زمستان

علُو سرسِره، آیینی کهن و ثبت‌شده در فهرست میراث ناملموس خراسان شمالی است که از دیرباز مردمان این منطقه به‌ویژه در سنخواست نزدیک غروب ِ نیمه زمستان در حیاط خانه‌ها، آتش می‌افروزند و بنا بر سنتی دیرین پیرامون آن گرد می‌آیند و خود را با گفتگو و دیدار یکدیگر و نوشیدن چای و خوردن تنقلات سرگرم می‌کردند.

  یکی از نواحی‌ که مراسم جشن سده یا آیین علُو سر سِره را برگزار می‌کنند، روستا‌های بخش سنخواست از توابع شهرستان جاجرم در خراسان شمالی و به‌ویژه روستای «اندوقان» است.

این روستا در جنوب شرقی جاجرم و در کنار خط راه‌آهن خراسان واقع شده است. در این روستای کهن‌سال و روستا‌های پیرامون آن، این آیین باشکوه فراوان برگزار می‌شود.

این رسم از دیرباز در منطقه سنخواست برجای‌مانده و تا آنجا که پیران سالخورده از نیاکان خود به یاد دارند، همه‌ساله در غروب دهم بهمن‌ماه برگزار می‌شود.

این مراسم در فضای باز انجام می‌شود، اهالی، کشاورزان، روستاییان و چوپان‌ها نزدیک غروب ِ روز دهم بهمن‌ماه در حیاط خانه‌ها، دامنه کوه یا کنار کشتزار و چراگاه آتش می‌افروزند و بنا بر سنتی دیرین پیرامون آن گرد می‌آیند و تا فرارسیدن ساعت موعود خود را با گفتگو و دیدار یکدیگر و نوشیدن چای و خوردن تنقلات سرگرم می‌کردند.

چشم‌انداز دشت در آغاز شامگاه دهم بهمن‌ماه و برگزاری رسوم و آوازخوانی مردم و جوانان، بسیار زیبا و دیدنی است. بر بام خانه‌ها و بر فراز کوه‌های اطراف، آکنده از بوته‌های فروزانی است که سراسر دشت را آتشباران و چراغانی کرده‌اند.

هیزم این مراسم از بوته خاصی فراهم می‌شود که به نام محلی جشن، «سـرِه» نامیده می‌شود. مردم منطقه از چند روز پیش از سده به گردآوری این بوته می‌پردازند.

اجرای مراسم از دیرباز به اعتقاد پیشینیان ما در فاصله ۵۰ روز و ۵۰ شب مانده تا اول نوروز برگزار می‌شود، در شب چله کوچک و شامگاه دهم بهمن‌ماه آغاز و به مدت یک‌شب برگزار می‌شود. در این جشن، مردمان در غروب روز دهم بهمن بر بلندای کوه‌ها و بام خانه‌ها و جلوی منازل و بوته‌های صحرایی را به طرز خاصی بر روی هم می‌چیدند.

این جشن نزدیک غروب آفتاب با آتش‌افروزی آغاز می‌شود و امروز هم با همان سنت کوه‌هایی از بوته و خار و هیزم در بیرون شهر فراهم و پس از نیایش آتش زده شد. روشن کردن تعداد زیادی کپه‌های جداگانه آتش از ویژگی‌های این مراسم بوده و در همه متون کهن به آن اشاره شده؛ اما برافروختن تنها یک کُـپه آتش در منافات با آیین کهن است.

مردمان نواحی مختلف در کنار شعله‌های آتش با توجه به زبان و فرهنگ خود سرود‌ها و ترانه‌های گوناگونی را خوانده و آرزوی رفتن سرما و آمدن گرما را می‌کنند همچنین در برخی نواحی به جشن خوانی، بازی‌ها و نمایش‌های دسته‌جمعی نیز می‌پردازند.

جشن سده تقریباً در تمام روستا‌های خراسان با شکوه خاص برگزار می‌شود و با وجود گذشت چند هزار سال هنوز هم در میان خراسانیان زنده و جاوید مانده است. این جشن در خراسان روز دهم بهمن‌ماه یعنی پنجاه روز پیش از نوروز آغاز گردیده و معمولاً سه روز به طول می‌انجامد.

روستانشینان خراسان در شب‌های یازدهم و دوازدهم و سیزدهم بهمن‌ماه به مناسبت فرا رسیدن جشن سده به شادی و رامش می‌پردازند و در حین اجرای آتش‌افروزی تصنیفی می‌خوانند که از دوران کهن سینه‌به‌سینه نقل شده است و امروز به ما رسیده، در این تصنیف برگردانی وجود دارد به این مضمون: سد به غله، پنجه به نوروز (یعنی صد روز به غله، پنجاه روز به نوروز) از این برگردان به‌خوبی پیداست که این جشن به مناسبت نزدیک شدن فصل غله و برداشت محصول برپا می‌شده است.

آتشکده اسپاخو

آتشکده اسپاخو یکی از قدیمی‌ترین بنا‌های تاریخی استان خراسان شمالی است که در ۱۰۰ کیلومتری غرب شهر بجنورد و در مجاورت روستای اسپاخو قرار دارد و متعلق به دوره ساسانیان است.

مردم محلی این آتشکده را با نام کلیسا می‌شناسند، اما تاکنون هیچ گونه شواهدی مبنی بر حضور مسیحیان در این منطقه پیدا نشده است و از طرف دیگر شکل دایره‌ای محراب، آتشدان و سوراخ‌های درون سقف گنبد که روزنه‌هایی برای خروج دود است، نشان می‌دهد این جایگاه آتشکده‌ای است که زرتشتیان باستان آن را بنا کرده اند.

امامزاده سلطان سید عباس

امامزاده سلطان سیدعباس در دامنه تپه ماهور‌های جنوب شهر بجنورد واقع شده و مدفن فرزند امام موسی کاظم (ع) است که در دوران حکومت بنی عباس از مدینه به خراسان آمده و در اواخر سده دوم هجری قمری وفات یافته است. هسته مرکزی حرم، بنای چهارگوشی است که در وسط هر ضلع آن یک ورودی قرار دارد. بنا دو ایوان تازه ساز و دو شبستان دارد.

در دو سوی ایوان شرقی، دو برج در گوشه‌های بنا ایجاد شده است. بر روی ساقه یا گردن بنا، طرح‌های مکرر طاق نما مانند ایجاد شده و گنبد نیز از کاشی‌های فیروزه‌ای و نقش زیبای «لا اله الا الله» به رنگ لاجوردی پوشیده شده است.

در نمای ایوان اصلی کتیبه‌ای از کاشی معرق شامل آیه‌های قرآنی دیده می‌شود. این امامزاده در محل به نام «معصوم زاده» معروف و زیارتگاه مردم شهر بجنورد و محل دفن اموات و شهدای شهرستان بجنورد است.

این مقبره در حمله مغول ویران و در سال ۱۲۲۳ هجری قمری توسط فتحعلی شاه قاجار مرمت شد و در سال ۱۳۴۵ خورشیدی به طور کامل بازسازی شد.

شهرتاریخی بلقیس اسفراین

شهر بلقیس یکی از بزرگترین بنا‌های خشتی و گلی ایران است که در ۳ کیلومتری جنوب غرب شهر کنونی اسفراین قرار گرفته‌است که وسعتی بالغ بر ۱۸۰ هکتار وسعت دارد و از یک مجموعه آثار شامل بقایای ارگ و خندق پیرامون آن، شارستان شامل: برج و بارو، مقبره شیخ آذری، ویرانه‌های معروف به منار تپه (مسجد جامع)، کوره سفالگری، آب‌انبار، بازار، کاروانسرا، بنای معروف به یخدان‌ها و یک گورستان وسیع در نزدیک دروازه شرقی تشکیل شده‌است.

سالمترین و همچنین برجسته‌ترین اثری که بر بقایای شهر بلقیس برجای مانده‌است ارگی است که دارای ۲۹ برج به ارتفاع حدود ۱۱ متر است و جزو بزرگترین قلعه‌های باستانی ایران می‌باشد که دارای سازه بزرگ خشتی و چینه‌ای است و دارای وسعتی حدود ۵۱ هزار مترمربع است و همچنین در اطراف ارگ یک خندق وسیع وجود دارد که نفوذ ناپذیری قلعه را دشوارتر می‌ساخته‌است.

میزبانی شهر تاریخی بلقیس اسفراین از ۷۲ هزار گردشگر

نجفی مدیر پایگاه شهر بلقیس در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد ،  گفت: در نیمه نخست امسال ۶۸ هزار و ۳۰۰ نفر از مهم‌ترین بنای تاریخی اسفراین بازدید کردند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد ۱۲ درصد داشته است.

او می‌گوید: از این تعداد بازدید کننده ۵۵ نفر آن خارجی بودند.

حسینیه جاجرمی‌ها

حسینیه جاجرمی از بنا‌های اواخر دوره‌ی قاجار در شهر بجنورد است. با توجه به کتیبه موجود، بنا در سال ۱۳۲۵ هجری قمری به دست استاد غلامرضا بنا یزدی ساخته شده است.

این بنا نمونه‌ای از معماری سنتی از نوع حیاط مرکزی است که نوعی معماری درونگرا قلمداد می‌شود و در آن تمام درب و پنجره‌ها و نورگیر‌های رو به حیاط باز می‌شوند. طرح کلی پلان بنا مربع شکل است و در ضلع شرقی و غربی از دو طبقه تشکیل شده که در مجموع حدود ۶۰۰ مترمربع مساحت دارد.

ورودی حسینیه از طریق یک هشتی به حیاط مرکزی متصل شده که با دو رشته پلکان در گوشه‌های شمال شرقی و جنوب غربی به مهتابی‌های طبقه فوقانی راه می‌یابد. سقف هشتی بنا در قسمت ورودی و تمام حجره‌های طبقه پایین با قوس کلیل پوشش یافته و طبقه بالا به صورت تیرپوش است.

بخش­‌های مختلف بنا با آرایه‌های معماری از قبیل آجرکاری، گچ بری، مقرنس ­کاری و کتیبه­‌هایی تزئین شده است. قسمت بالایی دیوار ایوان شرقی یک افریز تزیینی با کتیبه به خط نستعلیق دارد که در آن گزیده‌ای از ترکیب بند مشهور محتشم کاشانی در مرثیه شهدای کربلا (باز این چه شورش است) گچ بری شده است.

این اشعار متناسب کاربری اصلی این بنا به عنوان حسینیه و محل عزاداری سوگواران سید الشهدا (ع) است. این اثر در تاریخ ۱۷ مرداد ۱۳۸۳ با شماره ثبت ۱۱۰۵۱ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

استان خراسان شمالی حدود نهصد هزار نفر جمعیت، هشت شهرستان و بیش از هشتصد روستا دارد و تقریبا نیمی از ساکنانش مقیم روستا‌ها هستند.

انتهای پیام/ ر