رطب شیرین و کام تلخ نخل‌دار/ پای اقتصاد مقاومتی در نخلستان‌های استان بوشهر لنگ می‌زند
خرمایی که قابلیت تبدیل به ده‌ها محصول را دارد، به صورت خام از کشاورز به دلال سپرده می‌شود تا همچنان پای اقتصاد مقاومتی در استان بوشهر لنگ بزند.
به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان، اینجا سرزمین نخل و آفتاب است؛ جایی که کشاورز یک سال زحمت می‌کشد تا نخلش ثمر دهد و گرمای خرماپزان را تحمل می‌کند تا محصولش از خارک به رطب و از رطب به خرما تبدیل شود.
کشاورز تنها دل‌خوشی‌اش همین نخل‌ها است؛ چه زیر ثمر باشند و چه بی‌بار، او هر روز به نخل‌هایش سرمی‌زند و اگر روزی به باغ نرود دل‌تنگ می‌شود. این یک روایت خیالی نیست بلکه داستان واقعی زندگی کشاورزان و نخل‌ها است.
خواجه نصیر طوسی در کتاب اخلاق ناصری گفته است: اگر آب از سر نخل بگذرد می‌میرد. سر هر درختی را که قطع کنند؛ بیشتر شاخه و برگ می‌زند، ولی اگر نخل را قطع کنند، می‌میرد؛ همانند انسان. اگر چوب نخل را بسوزانید هیچ زغال ندارد همچون آدمی. عمر درخت نخل تا ۱۰۰ و گاهی تا ۱۲۰ نیز می‌رسد.
نخل برای کشاورزان بوشهری تنها یک درخت و منبعی برای کسب درآمد نیست؛ شاید باورش سخت باشد، ولی این کشاورزان نخل را مانند عضوی از اعضای خانواده خود دوست دارند. سال‌ها با نخل زندگی می‌کنند و به او خدمت می‌کنند و نخل هم کشاورزان را بی‌نصیب نمی‌گذارد و رزق و روزی یک سال آن‌ها را می‌دهد.
نخل هر سال یک‌بار ثمر می‌دهد و نخل‌داران از ثمری که سر سال برداشت می‌کنند، درآمد یک سال خود را کسب می‌کنند. بخشی از خرما را برای مصرف یک‌ساله خانواده خود برمی‌دارند و بخشی دیگر را نیز برای تأمین معاش یک‌ساله خود می‌فروشند.
قابلیت بالای خرما برای فرآوری
خرما یکی از بهترین محصولات کشاورزی است که به خاطر داشتن خواص فراوان و برخورداری از مواد با ارزش غذایی بخش زیادی از آن به‌صورت خام مصرف می‌شود و بخشی نیز به دیگر محصولات تبدیل می‌شود.
تسکین یبوست، تنظیم سطح کلسترول، اختلالات روده، مشکلات قلبی، کم‌خونی و اختلالات جنسی از جمله خواصی است که برای خوردن خرما ذکر می‌شود؛ هر چند که این خواص گاهاً رد یا تکذیب می‌شوند و گاهی چیزی از آن‌ها کم یا به این خواص اضافه می‌شود.
میزان تولید خرما در کشور به نسبت جمعیت خیلی بالا است و به همین خاطر نمی‌توان انتظار داشت که همه خرما‌ها به صورت خام مصرف شود و انتظار می‌رود که زمینه بسته‌بندی و فرآوری خرما برای مصرف داخلی و همچنین صادرات گسترش یابد.
خرما‌هایی که معمولاً برای مصارف خوراکی انسان، مناسب نیستند و یا مازاد کارخانه‌های بسته‌بندی خرما هستند برای صنایع تبدیلی مرتبط با آن پیشنهاد می‌شوند.
از خرما‌های با کیفیت پایین، می‌توان شهد خرما (عسل خرما) و شکلات تهیه کرد و آن‌ها را در صنایع تولید مواد غذایی مورد استفاده قرار داد. از خرما می‌توان برای تهیه کیک‌های مختلف، غذا‌های مخصوص صبحانه و یا قرار دادن آن در داخل نان نیز استفاده کرد.
انواع خرما‌هایی که از نظر شکل ظاهری مناسب نیستند را می‌توان به خمیر تبدیل کرد. این نوع خمیر به عنوان چاشنی، در تهیه سس، ترشی و نیز پر کردن بیسکویت و شیرینی به کار می‌رود.
از جمله محصولاتی که از خرما تولید و مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌توان به شهد خرما، قند مایع خرما، شیره خرما، سرکه خرما و مخمر‌های خوراکی اشاره کرد که هر یک استفاده خاص خود را دارند.
لزوم پرهیز از خام فروشی خرما
سال‌ها است که رهبر معظم انقلاب اسلامی بر اقتصاد مقاومتی تاکید دارند و یکی از مهمترین اولویت‌های اقتصاد مقاومتی، پرهیز از خام‌فروشی خرما است.
رهبر معظم انقلاب اسلامی دوم شهریورماه امسال در نشست تصویری با هیئت وزیران به مناسبت هفته دولت تاکید کردند: «در حاشیه مسئله تولید، من یک نکته دیگری را عرض بکنم که آن هم بی‌ارتباط به مسئله تولید نیست و آن مسئله صادرات موادّ خام یا صادرات فلّه‌ای است که یک نمونه‌اش را قبلاً در مورد نفت گفتیم. یکی از مشکلات ما همین است که ما موادّ خام را بدون فرآوری و بدون اینکه ارزش افزوده‌اش را برای کشور خودمان، برای سرمایه‌دار خودمان، برای کارگر خودمان فراهم بکنیم، می‌فرستیم خارج.
سنگ معدنی قیمتی ما می‌رود خارج، آنجا فرآوری می‌شود و فروخته می‌شود؛ گاهی هم همان سنگی که ما خامش را دادیم رفته، دوباره با چند برابر قیمت به داخل آورده می‌شود! من مکرّر راجع به مسئله معدن، راجع به همین سنگ‌های ذی‌قیمتی که در کشور ما هست و گاهی آن طوری که شنفتم بعضی از این‌ها در دنیا بی‌نظیر یا کم‌نظیر است، تأکید کرده‌ام. یا فرض بفرمائید خاک جزیره هرمز -این خاک باارزشی که جزیره هرمز دارد- زعفران جنوب خراسان، خرمای مناطق گرمسیری. خب خرمای ایران واقعاً بی‌نظیر است.
یک وقتی چند سال قبل از این، یکی از کشور‌های عربی یک بسته خرما هدیه فرستاده بود برای ما، به عنوان هدیه‌هایی که می‌فرستند؛ بنده آوردم و در هیئتِ دولتِ آن وقت نشان دادم، گفتم این به اصطلاح مصداق کامل «زیره به کرمان بردن» است! مرکز خرمای دنیا و بهترین خرمای دنیا اینجا است، آن وقت او برای ما فرض کنید که خرما را هدیه می‌فرستد؛ منتها او در بسته‌بندی بسیار زیبا و شکیل، ما گاهی اوقات داخل حصیر و در بسته‌های دیگر. حالا اخیراً یک مقداری بسته‌بندی‌ها بهتر شده، امّا بایستی این دنبال بشود؛ این هم مهم است.
چند شب پیش تلویزیون راجع به گشنیز می‌گفت که گشنیز را به صورت فلّه‌ای می‌برند خارج و با قیمت‌های بسیار زیادی بعد از فرآوری در دنیا فروش می‌رود. پس یک نکته‌ای که ما در باب مسائل تولید خواستیم عرض بکنیم، مسئله برداشتن موانع تولید است که این‌ها است.»
اقتصاد نخل کامل نیست
پرهیز از خام‌فروشی را نباید تنها به گفتار و تبلیغات محدود کنیم، بلکه باید به این تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی جامه عمل پوشانده شود و بیش از پیش برای توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری خرما تلاش شود.
در حال حاضر، کشاورزان خرمای خود را ارزان و خام به دست دلالان و یا تاجران خرما می‌سپارند تا همچنان نقش‌آفرینی کشاورزان در بازار خرما ناچیز باشد و تعیین‌کننده قیمت خرما دلالانی باشند که بیش از هر چیز به جیب خود فکر می‌کنند.
این شرایط باعث شده است تا امسال در حالی که قیمت همه اجناس افزایش یافته و قیمت برخی کالا‌ها و خدمات چندین برابر شده است، خرما هیچ بازاری نداشته باشد و قیمت آن از سال قبل هم کمتر بوده است.
تا زمانی که شرایط مناسب برای نگهداری محصول توسط کشاورزان فراهم نشود و تأسیسات فرآوری خرما توسعه نیابد، وضعیت بازار خرما به همین منوال خواهد بود و کشاورز بی‌چاره راهی برای تأمین معاش خود ندارد.
کام تلخ نخل‌داران از خرمای شیرین
یکی از نخل‌داران دشتستانی که از قیمت خرما در سال گذشته راضی بود، افت قیمت خرما در سال جاری به نسبت سال قبل را مورد انتقاد قرار می‌دهد و اعتقاد دارد که این وضعیت به نابودی اقتصاد خرما می‌انجامد.
۵۰ سال سن دارد و تا یادش می‌آید از طریق نخل و خرما امرار معاش کرده است، ولی حالا این وضعیت قیمت خرما، هزینه‌های خانواده او را بیش از چند ماه تأمین نمی‌کند و از حالا باید به فکر درآمدی برای خود باشد.
این نارضایتی در همه کشاورزان وجود دارد و برخی کشاورزان حتی اقدامی برای برداشت خرمای امسال برخی از نخل‌های خود نکرده‌اند چرا که هزینه تمام شده آن از قیمت فروشش بیشتر می‌شود.
جای خالی شهرک خرما
دشتستان قطب تولید خرمای استان بوشهر است و حدود ۱۲۰ هزار تن از مجموع ۱۶۵ هزار تن خرمای تولیدی استان بوشهر در این شهرستان تولید می‌شود و این شهرستان می‌تواند محل مناسبی برای توسعه صنایع مرتبط با خرما باشد.
در همین حال نماینده مردم دشتستان در مجلس شورای اسلامی، یکی از ضعف‌های حوزه کشاورزی این شهرستان را ضعف زیر ساخت‌های نگهداری و بسته بندی و فرآوری خرما می‌داند و بر توسعه این زیر ساخت‌ها تأکید دارد.
به اعتقاد ابراهیم رضایی، اگر صنایع تبدیلی و فرآوری خرما در شهرستان دشتستان حمایت شده و توسعه یابد، علاوه بر تأثیر مثبتی که در اقتصاد نخل‌داران دارد، زمینه توسعه اشتغال، درآمدزایی و صادرات و ارز آوری را نیز فراهم خواهد کرد.
ایجاد شهرک خرما در دشتستان به عنوان قطب تولید خرمای استان بوشهر می‌تواند گامی مثبت برای تسهیل در توسعه زیرساخت‌های نگهداری، بسته‌بندی، فرآوری و صنایع تبدیلی این محصول بسیار مهم باشد.
لزوم توسعه سردخانه‌های خرما
انتظار می‌رود مسئولان با ارائه تسهیلات مناسب و حمایت از بخش خصوصی زمینه را برای توسعه سردخانه‌ها برای نگهداری طولانی‌مدت خرما فراهم سازند چرا که از این طریق می‌توان بازار را بهتر و بیشتر از قبل کنترل کرد و با ایجاد تناسب بین عرضه و تقاضا از حراج خرمای کشاورزان در یک فصل خاص جلوگیری کرد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر با اشاره به تلاش‌های ویژه برای توسعه سردخانه‌های نگهداری محصولات کشاورزی در استان بوشهر، از افزایش ۱۲۰ درصدی سردخانه‌ها طی هفت سال اخیر خبر داد.
محمدتقی منوچهری با اشاره به اینکه تا پیش از سال ۹۲ در سطح استان ۵۰ هزار تن ظرفیت سردخانه‌ای وجود داشت، از اضافه شدن ۶۱ هزار تن به ظرفیت سردخانه‌های استان طی هفت سال اخیر خبر داد.
این میزان ظرفیت سردخانه‌ای برای استانی که محصولات مختلفی در حوزه کشاورزی تولید می‌کند، کم است و می‌طلبد که ظرفیت سردخانه‌های استان بیش از پیش افزایش یابد.
صنایع تبدیلی خرما گسترش یابد
خرما قابلیت تبدیل به محصولات متنوعی را دارد و می‌توان از تبدیل و فرآوری خرما ارزش‌افزوده بسیار زیادی را خلق کرد، ولی از ظرفیت این محصول مهم و پرخاصیت به خوبی استفاده نمی‌شود.
تبدیل خرما به محصولات دیگر، فرآوری خرما، بسته‌بندی خرما در قالب و شکل و اندازه‌های مختلف و… می‌تواند به مشتری پسندی این محصول کمک بسیار زیادی کند و بازار‌های بیشتری را برای عرضه خرما ترغیب کند.
پای اقتصاد مقاومتی در نخلستان‌های استان بوشهر همچنان لنگ می‌زند و نخل‌داران هم به‌عنوان حلقه اصلی تولید خرما، بازار آن را از دست داده‌اند و افرادی که پول بیشتری دارند، چند برابر نخل‌دار سود می‌کنند.
در راستای پرهیز از خام‌فروشی خرما، می‌طلبد که توسعه صنایع تبدیلی خرما و فرآوری این محصول به صورت جدی در دستور کار قرار گیرد و حمایت لازم از فعالان این بخش انجام شود.
منبع: مهر
انتهای پیام/ح
