بررسی اثرات زیست‌محیطی شکستگی لوله نفت در میانکوه اردل
شکستگی لوله و نشت نفت در منطقه سرخون شهرستان میانکوه در ۲ دهه گذشته برای چهارمین بار اتفاق افتاد که اثرات مختلفی را بر محیط زیست و منابع طبیعی خواهد داشت.
به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان، خط نفت مارون به اصفهان در منطقه حوزه نفتی مارون آغاز می‌شود و تا اصفهان امتداد دارد که به عنوان اصلی‌ترین تامین کننده نفت پالایشگاه اصفهان شناخته می‌شود که بخش عمده این خط از منطقه کوهستانی و سخت‌گذر استان چهارمحال و بختیاری عبور می‌کند.
این خط لوله ۳۰ اینچی نفت خام در دهه ٥٠ توسط یک شرکت پیمانکار ایتالیایی در کیلومتر ۲۲۹ در محدوده شهر سرخون اجرا و سال ٥٦ مورد بهره‌برداری قرار گرفت و تلمبه‌خانه ۶ این طرح در بالا دست روخانه سرخون قرار گرفته است که در این مدت پنج مرتبه دچار نشت شده است که چهار نشت این خط لوله در سرخون و یک مرتبه در حوزه زاینده‌رود اتفاق افتاده است.
نخستین نشت نفت این خط لوله در سال ٦٠ بر اثر رانش زمین اتفاق افتاد که بخشی از این خط لوله در منطقه میانکوه شکسته و باعث ضرر و زیان به بخشی از منابع مختلف این منطقه شد.
این حادثه در سال ٦٨ و سال ۹۵ نیز در این منطقه رخ داد و پیش از ظهر روز یکشنبه (۲۳ آذر) خط لوله نفت مارون به اصفهان در منطقه تلمبه‌خانه روستای گندمکار شهرستان اردل دو مرتبه دچار شکستگی شد.
نشت نفت خسارت جبران ناپذیری به خاک و آب وارد می‌کند
یک فعال زیست‌محیطی در چهارمحال و بختیاری با اشاره به تکرار حادثه نشت نفت در منطقه سرخون برای چهارمین مرتبه اشاره کرد و گفت: نشت نفت در این منطقه خسارت جبران ناپذیری به خاک و آب به عنوان ۲ عامل مهم زندگی و حیات بر جای می‌گذارد.
هومان خاکپور با تاکید بر اینکه عمر این خط لوله به پنج دهه گذشته برمی‌گردد، افزود: قدمت خط لوله و همچنین رانشی بودن خاک منطقه، از مهمترین علت‌های شکستگی و نشت نفت در این منطقه است.
او اظهار داشت: مسیر این لوله بر اساس حرکت‌های زمین شناسایی از مناطق پر لغزش است.
خاکپور با تاکید بر اینکه اظهار نظر کردن در خصوص میزان خسارت ناشی از نشت نفت در کوتاه مدت درست نیست، گفت: برآورد خسارت نیاز به بررسی میدانی و دقیق‌تر دارد.
او با اشاره به تجربه چهار شکستگی گذشته اظهار داشت: نشت نفت باعث بروز آلودگی در خاک منطقه می‌شود که این آلودگی باعث از بین رفتن زندگی مردم می‌شود.
به گفته او، مهمترین و اثر بخش‌ترین اقدام برای از بین بردن آلودگی نفتی این منطقه جابه‌جا کردن خاک منطقه است که با توجه به گستردگی این آلودگی و هزینه‌های که در بر دارد، در چهار حادثه گذشته جابه‌جایی خاک اتفاق نیفتاد.
این فعال زیست‌محیطی گفت: با آلوده شدن خاک، پوشش گیاهی نیز دچار آسیب می‌شود.
او به آلوده شدن منابع آبی به عنوان خسارت دیگر این نشت نفت اشاره کرد و گفت: با نشت نفت در مرحله نخست، منابع آبی سطحی از جمله رودخانه‌های این منطقه دچار خسارت و آسیب می‌شوند و بخش کشاورزی، آبزی‌پروری، سلامت و بهداشت مردم را در پایین دست تحت تاثیر قرار می‌دهد.
خاکپور به نفوذ نفت به سفره‌های آب زیر زمینی نیز اشاره کرد و گفت: خاک آلوده بعد بارش‌های زمستانه، آلودگی را به منابع آب سفره‌های زیر زمینی منتقل و وارد می‌کند، که باعث آلودگی چشمه‌ها، چاه‌ها و قنات‌های منطقه می‌شود.
این کنشگر محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: در حوادث گذشته چشمه‌های آب این منطقه آلوده شده بود و سلامت مردم منطقه با تهدید مواجه شد و باعث بروز بیماری پوستی و همچنین تهدیدی برای سلامت و بهداشت مردم شد.
خاکپور به خسارت این آلودگی به تنوع زیستی و موجودات زنده این منطقه اشاره کرد و گفت: خسارت‌های ناشی از این نشت نفت، باید در حوزه آب، خاک، پوشش گیاهی و تنوع زیستی به صورت میدانی و در دراز مدت بررسی شود.
او به بروز آتش‌سوزی در این منطقه بعد از نشت نفت اشاره کرد و گفت: علت بروز این آتش‌سوزی مشخص نیست و باید در این زمینه تحقیق شود که این حادثه به چه دلیلی رخ داده است.
به گفته خاکپور، خسارت این آتش‌سوزی مازاد بر خسارت نشت نفت است و میزان دود و آلودگی ناشی از آتش‌سوزی سلامت مردم منطقه را می‌تواند به خطر اندازد.
رسیدگی به مساله آلودگی زیست‌محیطی نشت نفت باید کارشناسانه باشد
یک کارشناس محیط زیست نیز با اشاره به اینکه چشمه سرخون از بزرگترین چشمه‌های آب شیرین منطقه است، گفت: نشت نفت در حوادث شکستگی لوله انتقال نفت، باعث آلودن شدن این چشمه شده است.
سعید یوسف‌پور افزود: انجام پایش مستمر آب در حوضه آبخوان منطقه که در مسیر به سمت چشمه سرخون دارد، ضروری است و باید چاه‌های گمانه‌زنی در این منطقه حفر شود تا میزان و حجم آلودگی لایه‌های رسوبی، خاکی و سنگ‌های آهکی مشخص شود.
او اظهار داشت: به دلیل نشت نفت در چند سال متمادی با آغاز بارندگی چشمه سرخون و چشمه‌های فصلی در مسیر نیز دچار آلودگی نفتی می‌شود و این چشمه‌ها بوی نفت می‌دهد و زندگی مردم منطقه را تحت فشار قرار داده است.
یوسف‌پور به افزایش مهاجرت مردم به دلیل محدودیت منابع آب و آلودگی نفتی منطقه و از بین رفتن کشاورزی و آبزی‌پروری مردم اشاره کرد و گفت: وجود لجن‌های نفتی و همچنین نشت نفت زندگی مردم منطقه را از جنبه اجتماعی، زیست‌محیطی و حقوق عامه تحت تاثیر قرار داده است.
مدیرکل سابق محیط زیست چهارمحال و بختیاری گفت: تلمبه خانه شماره ۶ این خط لوله در این منطقه قرار دارد و دپو لجن‌های نفتی نیز در چند سال گذشته، باعث آلودگی منابع آب زیر زمینی شده بود، که با تخلیه شدن آن نیز آثار و تبعات لجن‌های نفتی در محل وجود دارد.
او با تاکید بر اینکه مسئول و متولی موضوع نفت و این خط لوله وزارت نفت و شرکت خطوط و لوله اصفهان است، گفت: در صورت بروز خسارت به محیط‌زیست، مردم و حقوق عامه، مسئولیت آن به عهده مسئولان وزارت نفت است.
یوسف‌پور اظهار داشت: در سال ٩٠- ٩١ معاون وزیر نفت و مدیر عامل پخش فرآورده‌های نفتی نامه‌ای به وزیر نفت وقت نوشته بود و منکر آلودگی نفتی این منطقه شده بود، که در آن زمان اداره کل محیط زیست نیز شکایتی مطرح کرده بود.
او گفت: بحث اختلاف حقوقی بین ۲ اداره دولتی نیست، بحث جرمی است که اتفاق افتاده و بر اساس بحث ۵۰ قانون اساسی و قوانین خاک، هوای پاک و محیط زیست موضوع آلودگی محیط‌زیست جرم است و حتی در قانون مجازات اسلامی پیش‌بینی شده است، بهداشت عمومی و تهدید حقوق و عامه مردم است.
این حادثه در مرز منطقه حفاظت شده هلن است
مدیر کل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه این حادثه در مرز منطقه حفاظت شده هلن رخ داده است، گفت: محل اصلی این حادثه در روستای گندمکار و در محل رودخانه فصلی گندمکار رخ داده است.
شهرام احمدی افزود: در این حادثه مقداری نفت وارد رودخانه فصلی تا ورودی شهر سرخون شد و با تمهیداتی که از سوی مسئولان در محل انجام شد، مانع از ورود مستقیم نفت به چشمه شد.
او اظهار داشت: در پی ورود نفت به محیط و آتش گرفتن نفت‌های تخلیه شده در محیط در برخی مناطق نیز آتش‌سوزی رخ داد و علاوه بر آلودگی آب و خاک، موجب آلودگی هوا در منطقه نیز شد که این آلودگی خسارت جبران‌ناپذیری را در آینده به همراه خواهد داشت.
احمدی، به لایروبی رودخانه فصلی و انتقال و جمع‌آوری نفت به سمت تلمبه‌خانه با استفاده از مکنده اشاره کرد و گفت: مقداری زیادی نفت باقیمانده در روی سطح خاک با نخستین بارش وارد منابع آب و خاک می‌شود.
او به خشکیده شدن تعدادی از درختان به دلیل سرایت نفت به ریشه آن‌ها و همچنین سوختن تعدادی از درختان در آتش‌سوزی نیز اشاره کرد و گفت: کارشناسان محیط زیست و پایش، از ساعات اولیه در محل حاضر شدند تا میزان خسارت وارده به خاک، منابع آبی و درختان محاسبه و اقدامات قانونی انجام شود.
احمدی به انجام اقدامات قانونی و مکاتبات با سازمان مرکزی و اقدامات قضائی اشاره کرد و گفت: جبران خسارت مردم و تامین آب شرب نیازمند تمهیدات کوتاه مدت است.
او با تاکید بر اینکه سازمان محیط‌زیست به عنوان مدعی حفظ محیط‌زیست باید در این خصوص ورود جدی پیدا کند، گفت: مسئولان وزارت نفت و متولیان باید پاسخگو باشند و کوتاهی‌هایی که صورت گرفته است را باید پاسخگو باشند.
احمدی اظهار داشت: اداره کل حفاظت محیط زیست استان بر شناسایی میزان آلودگی‌های نفتی منابع آب و خاک منطقه تاکید دارد و خواستار ارائه راهکار‌های علمی و کارشناسی از سوی وزارت نفت برای شناسایی مقدار آلودگی و انجام راهکار‌های اجرائی و کارشناسی برای رفع آلودگی منابع آب و خاک منطقه و اصلاح، تعمیر و نوسازی این خط لوله و انجام تمهیدات حفاظتی بیشتر به منظور حل مشکل و پیشگیری از تکرار آن در آینده شده است.
برآورد اولیه خسارت به منابع طبیعی در منطقه بیش از ۵۰ میلیارد ریال است
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با تاکید بر اینکه خسارت ناشی از نشت نفت در حوزه سفره‌های آب زیر زمینی، چشمه‌ها و رودخانه‌ها، گیاهان، مزارع کشاورزی و مزارع پرورش ماهی در طولانی مدت مشخص می‌شود، افزود: این حادثه در منطقه حفاظت شده و قسمتی از مراتع و جنگل‌های استان رخ داده است.
اسماعیل صالحی افزود: بر اساس برآورد خسارت اولیه در راستای بند "ب" قانون افزایش بهره‌وری که در عرصه منابع طبیعی، جنگل، مراتع و آلودگی خاک انجام شده است، بیش از ۵۰ میلیارد ریال خسارت به این مناطق وارد شده است.
او آتش‌سوزی به وقوع پیوسته در منطقه را نیز به عنوان یک منبع آلودگی دانست و گفت: دود ناشی از این آتش‌سوزی در نخستین بارندگی به خاک برمی‌گردد و سطح آلودگی را بیشتر می‌کند.
به گفته او، با توجه به اینکه آلودگی خاک بسیار خطرناک است، هزینه پاکسازی خاک بالا است.
صالحی اظهار داشت در این حادثه، نفت به آب‌های زیر زمینی نفوذ می‌کند و این آلودگی وارد چرخه مواد غذایی می‌شود و همچنین باعث خسارت به مزارع کشاورزی، باغات، مزارع آبزی پروری در این منطقه شده است.
ارزیابی خسارت در حوزه کشاورزی این منطقه در دست انجام است
رئیس سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری نیز گفت: تیم‌های ارزیاب جهاد کشاورزی از جمله مدیریت بحران، مدیریت باغبانی و شیلات به منطقه اعزام شده‌اند، ولی بررسی و ارزیابی میزان دقیق خسارت در این حوزه زمان‌بر خواهد بود.
عطاءالله ابراهیمی افزود: با توجه به نفوذ نفت در خاک، اراضی و آب کشاورزی و اثرگذاری آن در بخش دام، زنبور عسل و شیلات، برآورد خسارت به زمان زیادی نیاز دارد.
به گفته او ممکن است خسارت وارد شده به حوزه کشاورزی، دامداری، باغ‌داری و سایر زیر حوزه‌های کشاورزی این منطقه در سال جاری و یا چند سال آینده نمایان شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: در این منطقه ۲۱۰ هکتار زراعت آبی در دست انجام است که بیشترین میزان زراعت این منطقه اختصاص به شالیکاری دارد، همچنین ۲۰۰ هکتار باغ و یک واحد گلخانه با ۶ جریب مساحت و ۵۷ مزرعه پرورش ماهی در این منطقه وجود دارد که مستندات موجود به مدیریت بحران ارائه شده است.
او به غیر فعال بودن ۵۷ مزرعه پرورش ماهی با ظرفیت ۲هزار تن در این منطقه از رفن تا سرخون اشاره کرد و گفت: نشت نفت به چشمه و رودخانه سرخون در سال‌های گذشته، موجب آلودگی نفتی و تعطیلی مزارع شیلات در این بخش شده است.
ابراهیمی با تاکید بر اینکه نشت نفت در رودخانه، اراضی کشاورزی و چشمه‌ها به‌علت شکستگی، تبعات و خسارت‌های فراوانی خواهد داشت، گفت: کشاورزان این منطقه اقدام به کشت گندم و جو پاییزه کرده بودند، که برآورد خسارت حوزه کشاورزی و باغی آغاز شده است.
به گفته او هم‌اکنون یک لایه نازک نفت در روی سطح آب رودخانه وجود دارد.
ابراهیمی اظهار داشت: از روز یکشنبه ۲۳آذرماه به پنج مزرعه پرورش ماهی در پشت سد کارون۴ نیز اخطاریه و هشدار در خصوص تخلیه مزارع داده شده است و این مزارع ظرفیت تولید ۲ هزار تن ماهی در سال را دارند.
روز یکشنبه (۲۳ آذر) خط لوله نفت مارون به اصفهان در منطقه تلمبه‌خانه روستای گندمکار شهرستان اردل دچار شکستگی می‌شود.
بخش میانکوه از بخش‌های شهرستان اردل است که تا شهرکرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری ۱۵۰ کیلومتر و تا اردل مرکز شهرستان ۸۰ کیلومتر فاصله دارد.
سرخون مرکز بخش میانکوه از بخش‌های شهرستان اردل در فاصله ۱۵۰کیلومتری شهرکرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است.
منبع: ایرنا
انتهای پیام/ح
