طرح استفاده از خط ایرانی در نگارش قرآن کریم به کجا رسید؟

فرهنگی هنری موسیقی و هنرهای تجسمی

نظر دادن

دانلود PDF

طرح اعطای مجوز به قرآن‌های ایرانی در مجلس تصویب شد اما تاکنون به صورت جدی عملی نشده است.

به گزارش خبرنگار حوزه تجسمی گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، پیشینه کتابت قرآن کریم به زمان‌های دور و به عبارت دیگر به زمان پیدایش اسلام برمی گردد. روز‌هایی که عده‌ای آیات را حفظ و عده‌ای که نوشتن بلد بودند، کلام الهی را کتابت می‌کردند و کاتبان وحی نام داشتند. خطوط نگارش آن دوران هم برگرفته از خطوط عربی بودند و بعد‌ها خط‌هایی مانند کوفی، ریحان، نسخ و ثلث به دامنه این خطوط اضافه شد.

در زمان پیدایش اسلام نگارش قرآن به دست افرادی که فقط سواد نوشتن داشتند انجام می‌شد اما به مرور زمان این کار به خوشنویسان رسید و قرآن‌های باقی مانده در برهه‌های مختلف تاریخی حاصل هنرنمایی خوشنویسان کشور‌های اسلامی است؛ مانند قرآن‌هایی که به خط نسخ و توسط میرزا احمد نیریزی نگارش شده اند.

بیشتر بخوانید

در عصر معاصر، نگارش قرآن کریم به خطوط ایرانی مانند نستعلیق بار‌ها مورد بررسی قرار گرفت و پرویز نیک بین از خوشنویسان مطرح استان خراسان جنوبی پس از طی مدت چهار سال، برای اولین بار قرآن کریم به «خط نستعلیق شیوه تحریری عثمان طه» را ارائه کرد. علاوه بر او خوشنویسان دیگری هم قرآن را با خط نستعلیق نگارش کرده اند.

اما مسئله بر سر اعطای مجوز به قرآن‌های ایرانی است. در سال ۱۳۹۱، براساس یک مصوبه، اعطای مجوز به قرآن‌های ایرانی محدود شد.

بعد از مدتی با مسئله ای که آیت الله جعفر سبحانی از مراجع عظام تقلید در دیدار با رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه برای استفاده از خط ایرانی در نگارش قرآن کریم بیان کردند، بحث اعطای مجوز به قرآن‌های ایرانی بار دیگر به جریان افتاد. تا اینکه در ۱۸ آبان سال ۱۳۹۶ قانون اعطای مجوز به قرآن‌های ایرانی توسط احد آزادی خواه رئیس وقت کمیسیون فرهنگی مجلس اعلام شد.

مانند برخی از قوانین که فقط تصویب می‌شوند و در مرحله اجرا ضعف دارند، قانون چاپ قرآن به خط فارسی هم از زمان تصویب تاکنون خیلی جامه عمل به خود نپوشیده است. موضوعی که اگر به درستی اجرا شود و نهاد‌های متولی نگارش قرآن‌های چاپی خود در طول سال را به خوشنویسان بسپارند، تحولات بزرگی در چرخه اقتصاد هنر خوشنویسی و همچنین ترویج خط فارسی رقم خواهد خورد.

باید دید که مشکلات پیش رو برای اجرا و عملی کردن این طرح چیست. باتوجه به چندین جلد قرآن کریم که توسط خوشنویسان ایرانی نگارش شده اند، چرا ناشران و نهاد‌های متولی همچنان از نسخه‌های پیشین استفاده می‌کنند؟ به گفته خوشنویسان و کارشناسان هنر خوانش قرآن‌های ایرانی نسبت به قرآن‌های عربی و به ویژه عثمان طه برای مخاطبان فارسی زبان آسان‌تر است؛ بنابراین باید دید در سالی که تولید، مانع زدایی‌ها و پشتیبانی‌ها نامگذاری شده است، برای تولید قرآن‌های ایرانی و پشتیبانی از جامعه هنری ایران چه اقداماتی از سوی مسئولین انجام می‌گیرد.