نظر مراجع تقلید درباره کمک به متکدیان باندی خیابانی چیست؟

خیلی کم پیش می‌آید که در برخی از شهرها، در خیابان‌ها و سرچهارراه و حتی داخل مترو با افرادی که با چهره‌های آشفته و معمولا همراه با یک یا چند کودک و یا حتی نوزاد در حال خواهش و تمنا برای به دست آوردن مقداری پول هستند، مواجه نشده باشیم.

تکدی‌گری یا همان گدایی کردن در سطح شهر عوارض کمی ندارد؛ از زشت کردن چهره شهر تا باب کردن ناهنجاری اجتماعی ذیل مسئله پسندیده کمک به نیازمندان و سوء استفاده از نیات خیر مردم.

بیشتربخوانید

• میلیاردری که اسپند دود می‌کند

نظرات در این خصوص نیز متفاوت است؛ برخی کمک به هر کسی که دست نیاز به سمت انسان دراز می‌کند را در چهارچوب یک کار خیر تعریف می‌کنند و برخی دیگر آن را رد می‌کنند؛ آنها معتقدند کمک به کسی که مشخص نیست واقعا نیازمند است کار پسندیده‌ای نیست.

تداوم مسیر تکدی‌گری البته این کار را گویا به تجارتی آسان و البته پرسود برای برخی تبدیل کرده است؛ سلمان خدادادی، رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۷ می‌گوید: «متکدیان تهران که اکثرا هم به صورت باندی فعالیت می‌کنند، روزانه ۴ میلیون درآمد دارند و منابع رسمی و آماری کشور نیز این رقم را تایید کرده‌اند.»
 

گذشته از اختلاف‌ نظرها در خصوص کمک کردن به کسانی که در مکان‌های عمومی دست نیاز به سمت مردم دراز می‌کنند، نگاه اسلام و فرامین قرآنی هم در این خصوص قابل توجه است.

اسلام کار کردن را هم‌پایه به عبادت کردن فرض می‌کند و اولیاء الهی همواره افرادی اهل کار و تلاش برای کسب روزی حلال بوده‌اند و به این مسئله و اهمیت آن تأکید کرده‌اند؛ در همین راستا هم پیامبر اسلام فرموده است «العباده سبعون جزاً افضلها طلب الحلال». عبادت ۷ جز دارد برترین آنها کار و کوشش برای بدست آوردن روزی حلال است.

نقطه مقابل این ماجرا یعنی کار نکردن نیز از دیدگاه اسلام نکوهیده است؛ پیامبر(ص) در این خصوص فرمود‌ه‌اند: «ملعون من التی کله علی الناس.» ملعون است هرکس که(کار و تلاش نمی‌کند) و بار و زحمت خود را بر جامعه تحمیل کرده است. و در حدیث دیگر از ایشان آمده است: «ملعون‌ ملعون من یضیع من یحول» «ملعون از رحمت خدا به دور است، کسی که (بیکار بوده و با درمانده کردن) عایله‌اش را ضایع و بی‌ارزش کند.»

البته اسلام کسانی که در جامعه اسلامی زندگی می‌کنند و شرایط مناسب اقتصادی برخوردار نیست و یا به دلایلی چون نقص عضو توان کار و فعالیت ندارند و به اصطلاح فقیر هستند، را شایسته کمک کردن می‌داند و به مومنان توصیه می‌کند به نیازمندان حقیقی از دارایی که خداوند در اختیارتان قرار داده است کمک کنید؛ خداوند در توصیف مومنان در سوره مبارکه معراج می‌فرمایند: 

وَالَّذِینَ فِی أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ (۲۴)؛ و آنان که در اموالشان حقّی معلوم است (۲۴)

لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ(۲۵)؛ برای درخواست کننده [تهیدست] و محروم [از معیشت و ثروت،] (۲۵)

اما امروز شرایط برای تشخیص تکدی‌گری و نیازمند واقعی کمی سخت و پیچیده شده است؛‌ خصوصا برای کسانی که پشت چراغ قرمز چهارراه‌ها که نهایتا ۳ دقیقه طول می‌کشد و فرد باید در این زمان کوتاه به این تشخیص برسد که مراجعه کننده به او نیازمند واقعی است یا متکدی!

با همین سوال به سراغ هفت مرجع تقلید شیعیان رفته‌ایم و از آنها سوال کرده‌ایم که حکم کمک کردن به کسانی که در اماکن عمومی درخواست کمک می‌کنند،‌چیست؟ در ادامه پاسخ آیت الله سید علی خامنه‌ای، آیت الله سید علی سیستانی، آیت الله ناصر مکارم شیرازی، آیت الله نوری همدانی، آیت الله شبیری زنجانی، آیت الله وحید خراسانی و آیت الله جوادی آملی به این سوال آمده است.
 

مقام معظم رهبری:
اگر این عمل ترویج دروغ، بیکاری و تکدی گری و تخلف از قانون باشد باید از آن اجتناب شود. می‌توانید صدقات و تبرعات را به مؤسسات مورد اطمینانی که در این زمینه فعال هستند بدهید.

آیت‌الله مکارم شیرازی: کسانی که به صورت تیمی گدایی می‌کنند نیازمند نیستند
نظر دفتر آیت الله مکارم شیرازی: کسانی که بصورت تیمی گدایی می‌کنند و این کار را در خیابان ها انجام می‌دهند نیازمند نیستند و به عنوان یک شغل به این موضوع نگاه می‌کنند و از این طریق درآمد زایی می‌کنند، پس نباید به آن ها کمک کرد.
 

آیت‌الله جوادی آملی
نظر دفتر آیت الله جوادی آملی: کسانی علی رغم اینکه سالم هستند و می‌توانند کاری را انجام دهند ولی در چهارراه ها و خیابان ها حضور پیدا می‌کنند و دست به گدایی می‌زنندغ این عمل پسندیده نیست و باید متولیان این موضوعات را به طریقی جمع آوری کنند و نباید به این گونه افراد کمک کرد.

آیت الله سیستانی: امکان تشخیص فقیر واقعی در خیابان سخت است پس باید از کنارشان رد شد
نظر دفتر آیت الله العظمی سیستانی: کسانی که در خیابان ها و مکان های عمومی می‌نشینند و مشغول تکدی گری هستند به هیچ عنوان مشخص نیست که آیا واقعا نیازمند هستند یا خیر! پس تشخیص این امر کار سختی است و نیاز به تحقیق دارد پس باید از کنارشان رد شد.

آیت الله وحید خراسانی: اگر بدانیم بعضی افراد سوء استفاده می‌کنند نباید 
نظر دفتر آیت الله وحید خراسانی: ابتدا اینکه کمک به اینگونه افراد به صورت استحبابی است ولی اگر بدانیم و بفهمیم که بعضی از این افراد از این شیوه تکدی گری در خیابان سو استفاده می کنند نباید به آن ها کمک کرد.
 

آیت الله شبیری زنجانی: به متکدیان سر چهار راه‌ها کمک نکنید
نظر دفتر آیت الله شبیری زنجانی: به کسانی که در سر چهار راه ها مشغول تکدی گری هستند نباید کمک کرد در عوض باید به نیازمندان آبرومند در اقوام و اطراف خودمان کمک کنیم.

آیت الله نوری همدانی: باید به نیازمندان آبرودار و اقوام مستحق کمک کرد
نظر دفتر آیت الله نوری همدانی: در این موضوع باید اهم و مهم را در نظر گرفت و اگر قرار است کمکی را انجام بدهیم آن را برای اقوام و نیازمندان آبرو دار در اطرافمان باید صرف کنیم نه کسانی که از صحت نیازمندی شان اطلاع نداریم در خیابان ها و چهارراه ها.

نکته پایانی اینکه در قوانین کشور ما نیز که برگرفته از اسلام و قرآن است، قانونگذار در ماده ۷۱۲ قانون مجازات اسلامى درباره تکدی‌گری به وضوح اعلام می‌کند: «هر شخصى که تکدی یا کلاشی را پیشه خود قرار داده باشد و از این راه امرار معاش کند، به حبس از یک تا سه ماه محکوم خواهد شد و چنانچه با وجود توان مالى مرتکب عمل فوق شود، علاوه بر مجازات مذکور همه اموالى که از طریق تکدی‌گری به دست آورده است، مصادره خواهد شد».

منبع: جهان نیوز