«ای کلام‌اللّه گفتار مرا شاهد باش، من به تو سوگند یاد می‌کنم که اگر انگلیسی‌ها بخواهند بوشهر را تصرف کنند و به خاک وطن من تجاوز کنند در مقام مدافعه برآیم و تا آخرین قطره خون من بر زمین نریخته است، دست از جنگ و ستیز با آنان نکشم و اگر غیر از این رفتار کنم، در شمار منکرین و کافرین به تو باشم و خدا و رسول از من بیزار شوند.»

این بخشی از وصیت نامه مردی است که سال‌ها پیش لباس رزم پوشید، یک تنه لشکر جمع کرد تا نگذارد حتی یک وجب از خاک وطنش به دست غریبه‌ها بیفتد، درست آن هم در زمانی که همه در وطن فروشی با هم رقابت می‌کردند. 

نوزدهم مرداد ۱۲۹۴ بود که انگلیسی‌ها به قصد اشغال وارد خاک بوشهر شدند تا رویای قرارداد ۱۹۰۷ را تحقق بخشند.

قراردادی که درسن‌پطرزبورگ پایتخت روسیه بین دولت‌های روس و انگلیس در مورد تقسیم ایران به امضا رسید و طبق آن ایران به سه منطقه تقسیم شد.

قسمت شمال تحت نفوذ روسیه، قسمت جنوب تحت نفوذ انگلیس و یک منطقه هم بی‌‎طرف. حوزۀ نفوذ روسیه در ایران از قصر شیرین و اصفهان و یزد و خواف می‌‎گذشت و به برخوردگاه مرز ایران و روسیه و افغانستان می‌رسید.

حوزۀ نفوذ انگلستان شامل جنوب شرقی ایران در شرق خطی که از بندر عباس به کرمان و بیرجند می‎رسید، قرار داشت. منطقه بی‌‎طرفی نیز تحت نفوذ حکومت مرکزی ایران بود.

دولت‌های انگلستان و روسیه قرار گذاشتند که هیچ‌کدام در حوزۀ نفوذ دیگری امتیازی نگیرند، ولی شهروندان‌شان می‎توانستند در منطقه بی‎طرف هم امتیاز بگیرند.

پس از آغاز جنگ جهانی اول به سبب نفوذ آلمان در ایران کشور‌های انگلستان و روسیه منطقه بی‎طرف را هم با بستن قرارداد ۱۹۱۵ بین خود تقسیم کردند. 

این قرارداد در سن‌پطرزبورگ، پایتخت روسیه، به امضای ایزولسکی وزیر خارجه روسیه و نیکلسون سفیر کبیر انگلستان در روسیه رسید و خدشه بسیاری بر استقلال کشورمان زد. سرانجام هم انگلیس در مارس ۱۹۱۵ در صدد احیای رویای خود برآمد. حرکتی که موجب خشم اهالی منطقه شد.

یک نفر در برابر یک لشکر 

پس از اشغال بوشهر به دست انگلیسی‌ها، رئیس‌علی دلواری سردار بزرگ جنوب به مقابله با آن‌ها پرداخت و نیروهای انگلیسی که رئیس‌علی و مجاهدان دشتی و تنگستان را دشمن اصلی خود می‌دانستند، قصد تصرف دلوار را کردند.

متجاوزان انگلیسی با چهار کشتی دالهوزی، پیراموس، لاورنس و جونز و گردان پیاده نظام ۹۶ به بندر دلوار حمله کردند. اما پس از نبردی سه روزه با ۳۳۰ کشته از دلاوران تنگستانی شکست خوردند.

سرانجام رئیس‌علی دلواری که با یاران خود با تدارک حمله‌ای سنگین قصد شبیخون به بوشهر و تهاجم علیه انگلیسی‌ها را داشت در منطقه تنگک صفر در حومه بوشهر با خدعه و نیرنگ انگلیسی‌ها از پشت مورد اصابت گلوله قرار گرفت و در سال ۱۲۹۴ در ۳۴ سالگی به شهادت رسید.

رئیس‌علی اینگونه در مقابل انگلیسی‌ها ایستاد و رئیس‌علی داشت نقشه آنها را در ایران ناکام می‌گذاشت و نقشه حذف رئیس‌علی را طراحی کردند. وضعیت خاصی هم در استان حاکم بود و برخی خوانین با رئیس‌علی بودند، برخی در مقابل او و برخی هم بی‌طرف بودند. انگلیسی‌ها از این وضعیت هم استفاده کردند و برای ایجاد تفرقه اقدام کردند و کسی به نام غلامحسین را وادار کردند که رئیس‌علی را ترور کنند.

ترور رئیس‌علی توسط یکی از خائنین انجام شد. در افکار عمومی قاتل رئیس‌علی به نام غلامحسین تنگکی مطرح می‌شود ولی ما به عنوان خانواده رئیس‌علی و کسانی که در دلوار زندگی می‌کنیم همچنین ذهنیتی را نسبت به ایشان نداریم.

اینکه غلامحسین‌نامی رئیس‌علی را کشته است، بحث دیگری است ولی اینکه این شخص غلامحسین تنگی نبوده است را مطمئن هستیم. وقتی به پدر غلامحسین تنگکی (علی صفر) گفته شد که پسر شما چنین کاری کرده، هر روزی که به دلوار می‌آمد بچه‌های خود را روی گاری می‌گذاشت و می‌آورد دلوار به پدر رئیس‌علی می‌گفت اگر فکر می‌کنی بچه من رئیس‌علی را کشته است، همین الان سر همه بچه‌های من را ببرید.

اهالی تنگک همراه و همکار رئیس‌علی دلواری بودند و قطعاً چنین کاری را نمی‌کردند. همه قوم و خویش بودند و چنین کاری نمی‌کردند. ما باید این ننگ را از دامن تنگک پاک کنیم. در برخی از کتاب‌ها چنین موضوعی نوشته شده است و به عنوان مرجع از آن استفاده شده است؛ با همه تفاسیر نکته مشخص این است که انگلیسی ها دستور ترور و شهادت رئیسعلی را صادر کردند؛ کاری که بیش از صد سال بعد آمریکایی ها آن را به خوبی انجام می دهند؛ به قول نیاکانمان آن چیز که برای آمریکایی ها آرزوست، برای انگلیسی جماعت خاطره‌ست.

رئیس‌علی از قبل کشاورز بوده و به خاطر هم‌جواری با دریا به فعالیت‌های تجارت هم مشغول بوده و با کشورهای عربی ارتباط تجاری داشتند. ولی بیشترین محل تأمین زندگی آنها کشاورزی بوده است.

انگلیسی‌ها به رئیس‌علی گفتند ۴۰ هزار پوند بگیر و دست از کار بردار ولی تمکن رئیس‌علی و خانواده او مانع می‌شود که بخواهد این خفت را بپذیرد.

وقتی که دریابیگی به پدر رئیس‌علی می‌گوید که به پسرت بگو تا اینقدر پول بگیرد و کنار بکشد، پدرش می‌گوید که درآمد و هزینه ما مشخص است و غذای ما نان و خرما است و نیازی به پول اجنبی‌ها نداریم.

حکایت زندگی رئیس علی دلواری و بسیاری از افرادی که دربرابر انگلیس ایستادگی کردند اگرچه به شهادت رسید اما پایان نداشت چرا که داستان انگلیس و رویای او هم برای اشغال ایران هنوز پاربرجاست.

حکایت یک دشمنی دیرینه 

با شروع حمله و تجاوز عراق به خاک ایران، در حالی که بیش از ۸۰ کشور به صورت رسمی و غیر رسمی عراق را یاری می‌دادند، جمهوری اسلامی ایران حتی از داشتن حق خرید سیم خاردار که یک وسیله غیرنظامی محسوب می‌شد، محروم بود.

«جیووانی دی استفانو» وکیل ایتالیایی صدام که از کمک شرکت‌های اروپایی به رژیم صدام برای به‌دست آوردن مواد شیمیایی پرده برداشت، در این رابطه گفته است: «به‌طور مشخص شرکت‌هایی از انگلیس، آلمان، ایتالیا، هلند و فرانسه در چهارچوب تضمین مالی آمریکا به عراق کمک کردند.»

و در جای دیگر هم گفت: «انگلیس از جنگ میان عراق و ایران خوشحال بود زیرا در جریان این جنگ قیمت نفت برنت دریای شمال به اوج رسیده بود.»

وقتی آمریکا به انگلیس درس پس می‌دهد

حسین کنعانی مقدم کارشناس مسائل منطقه درباره دشمنی انگلیس به ما اینگونه پاسخ داد: تاریخ سیاسی انگلیس سراسر استعمار و نژادپرستی و دشمنی با اسلام و خصوصا ایران است در تاریخ ایران هرجا که نگاه می‌کنید لکه های ننگ شیطنت های انگلیس را می‌بینید چه در  قبل از انقلاب و ممانعت از پیروزی انقلاب و چه بعد از آن.

به گفته کنعانی مقدم پس اشغال ایران در جنوب در زمان دلواری که ما شاهد مقابل دلیران تنگستان بر ضد استعمارگری این کشور بودیم و نگذاشتند با مقاومتشان تا ایران بین روسیه و انگلیس تقسیم شود و نشان دادند که هرگز زیربار استعمار این کشور نخواهند رفت.