نمایشگاه کتاب در معرفی فرهنگ معاصر ایران نقش مهمی دارد

نادر انتصار، متفکر حوزه علوم سیاسی، استاد و رئیس گروه علوم سیاسی و عدالت کیفری دانشگاه آلابامای آمریکاست. وی به مدرک کارشناسی از دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس و مدرک کارشناسی ارشد و دکترای خود از دانشگاه سنت لوئیس، میسوری دست یافت. انتصار به دلیل تحقیقاتش در زمینه سیاست خاورمیانه مشهور است و کتاب «سیاست کرد‌ها در خاورمیانه» و «ماراتن مذاکرات هسته‌ای» از جمله آثار اوست که به فارسی نیز ترجمه و منتشر شده است.

وی درباره این نمایشگاه و چگونگی برگزاری آن گفت: درخصوص این نمایشگاه در رسانه‌ها و سایت‌های مختلف مطالب و گزارش‌هایی خوانده‌ام. به نظرم بهترین راه برای تبلیغ و تثبیت نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در تقویم فرهنگی جهان، شرکت و حضور فعال ناشران شناخته شده جهانی در آن است. این روندی است که اکثر نمایشگاه‌های کتاب معروف در سراسر دنیا از آن استفاده می‌کنند.

وی درباره نقش کتاب در زمینه دیپلماسی فرهنگی نیز بیان کرد: گرچه این روز‌ها کتاب به سبک سنتی آن باید برای جذب خواننده با نشریات دیجیتالی رقابت کند، ولی کتاب به شکل‌های متفاوتش به عنوان یک کالای مهم در دیپلماسی فرهنگی، جایگاهی حیاتی داشته و خواهد داشت؛ لذا لازم است تولید کتاب‌های خوب هم از نظر کیفیت و هم کمیت در ارجحیت قرار داشته باشد. منظورم از خوب بودن کتاب ارزش علمی و فرهنگی آن است. کتابی که به شعار بسنده می‌کند، نمی‌تواند نقش مثبتی در ارتقا دیپلماسی فرهنگی یا شناساندن فرهنگ کشور بازی کند.

این متفکر حوزه علوم سیاسی همچنین در پاسخ به سوالی پیرامون نقش نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در معرفی فرهنگ معاصر ایران گفت: شکی نیست که چنین نمایشگاهی می‌تواند نقش مهمی در معرفی فرهنگ معاصر ایران داشته باشد. ولی حرفه‌ای برگزارکردن نمایشگاه کتاب تهران یا سایر نمایشگاه‌های شبیه به آن همواره باید در اولویت برنامه‌ریزی سازمان‌دهندگان باشد. فرهنگ معاصر ایران در مالکیت شخص و گروه بخصوصی نیست و بهترین معرف آن نیز همه‌گرایی آن است.

وی ادامه داد: پیشینه فرهنگی و تمدنی ایران و البته وسوسه آشنایی با تازه‌ترین تولیدات صنعت نشر ایران از جمله دلایلی است که حضور در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را برای من جذاب می‌کند؛ این دو دلایل مهمی هستند و دلیلی که یکی بر دیگری ارجحیت داشته باشد، ندارم. باید تمام این موضوعات در برگزاری یک نمایشگاه کتاب در نظر گرفته شود تا تعداد شرکت کنندگان را به اکثریت برساند.

نویسنده کتاب «ماراتن مذاکرات هسته‌ای» همچنین در پاسخ به این سوال که «اگر بخواهید کتابی درباره وضعیت معاصر ایران در حوزه‌های فرهنگ و سیاست و دین تهیه کنید بیشتر به پژوهش‌های منتشر شده در کدام کشور‌ها اعتماد کرده و آن را تهیه می‌کنید؟» بیان کرد: آنچه مهم است علمی و آکادمیک بودن کتاب است نه کشوری که کتاب را منتشر می‌کند. البته باید این را در نظر داشته باشیم که اکنون اکثر آثاری که درباره وضعیت معاصر ایران در حوزه‌های فرهنگ، سیاست و دین منتشر می‌شوند در غرب به‌ویژه در ایالات متحده آمریکا تولید می‌شوند. اگر این گونه کتاب‌ها توسط محققان و استادان دانشگاهی غیرمرتبط با «اتاق‌های فکر» نوشته شده باشند قابل اعتماد هستند.

انتصار در پایان گفت: اکثریت «اتاق‌های فکر» در آمریکا رابطه نزدیکی با دولت، گرو‌های فشار و لابی‌ها دارند که هدف اصلی آن‌ها تبلیغ سیاست‌های کشورشان و گرو‌های پشتیبان مالی خود است و متاسفانه همین‌ها تولید کننده اکثریت پژوهش‌های منتشر شده درخصوص ایران امروز هستند؛ بنابراین اینجا سؤالی که باید از خود بپرسیم این است که نویسنده چه شخصی است؟ منبع درآمدش از کجا تأمین می‌شود؟ رابطه‌اش با گروه‌های فشار و با مرکز یا مراکز قدرت در آمریکا یا دولت کشور دیگر چیست و چه بوده است؟ و... جواب به این سؤالات می‌تواند تا مقدار زیادی قابل اعتماد یا غیرقابل اعتماد بودن پژوهش منتشر شده را برایمان روشن کند.