جزئیات مدیریت سیلاب سیستان و بلوچستان در پشت سدها

 سیف‌الله آقابیگی با اشاره به اقدامات پیشگیرانه‌ای که منجر به مهار قابل توجه سیلاب در جنوب سیستان شد، اظهار داشت: سامانه بارشی که در این منطقه فعالیت کرد، در کشورهای همسایه مانند پاکستان منجر به 36 کشته و در افغانستان جان نزدیک به 26 نفر را گرفت.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافندغیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران افزود: آنچه که در جمهوری اسلامی ایران منجر به کنترل و مدیریت خوب حجم سیلاب اخیر شد و این موهبت را داشت که هیچ تلفاتی از هم‌وطنان بر جای نگذاشت، اجرای نظام‌نامه مدیریت سیلاب وزارت نیرو بود که تکالیف و مسئولیت‌های حوزه‌های داخلی بخش‌های آب و برق و آب و فاضلاب را مشخص کرده و عمده تمرکز آن بر اقدامات پیشگیرانه است.

آقابیگی، مهمترین نکته در مدیریت بخش قابل توجهی از سیلاب اخیر را انجام موفق اقدامات پیشگیرانه پیش از وقوع سیل دانست و گفت: با توجه به اینکه جبهه فعال در استان سیستان و بلوچستان، جبهه‌های متوالی بارشی بود، با تحلیل‌های ارائه شده در ستاد شرکت مدیریت منابع آب در قالب جلسات ستاد پشتیبانی فرماندهی عملیات مدیریت سیلاب، همکاران آب منطقه‌ای استان نسبت به رهاسازی آب تعدادی از سدهای منطقه به منظور ایجاد حجم مناسب در مخازن، برای مهار سیلاب و کاهش شدت خسارت‌ها اقدام کردند.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافندغیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران خاطرنشان کرد: مخزن سد زیردان از سدهای استان سیستان و بلوچستان در بارش‌های اخیر پیک 2 هزار و 800 مترمکعب در ثانیه را مهار کرد. اگر این میزان سیلاب پیش‌بینی نشده و مخزن سد کنترل و مهار نمی‌شد می‌توانست علاوه بر تهدید سازه سد، در پائین دست سد نیز برای مناطق جمعیتی مشکلاتی ایجاد کند.

وی گفت: بعضاً مشاهده شد که در فضای مجازی افرادی که اطلاعات خوبی از مباحث جانمایی سدها ندارند، اظهار نظرهای غیرصحیحی مطرح کرده بودند. در صحت جانمایی سد کهیر به همین میزان بسنده کنیم که موقعیت قرارگیری این سد توانست در فاصله کوتاهی از آبگیری و بهره‌برداری در سال جاری، قریب به 200 میلیون مترمکعب آب با پیک متوسط 2 هزار مترمکعب در ثانیه را مهار کند.

به گفته آقابیگی، اگر جانمایی این سد مناسب نبود، این میزان ورودی به سد می‌توانست ایجاد خسارت کند و مهمتر از آن، بدون هیچگونه استفاده‌ای، وارد دریا شده و شور شود.

وی اظهار داشت: امروز مخزنی در این استان وجود دارد که حجم آن حدود 240 میلیون مترمکعب است و به واسطه جانمایی درست و مدیریت درستی که در جریان سیلاب اخیر انجام شد، تمام سیل در مخزن سد مهار شد و ورودی 2 هزار مترمعکب در ثانیه به خروجی صفر تبدیل شد؛ بدون اینکه به باز شدن دریچه‌های سد به منظور سرریز و تخلیه از طریق دریاچه‌های تحتانی و پایین دست نیاز پیدا کند و پس از بارندگی نیز در پایین دست، اثرات هم‌افزایی پیدا نکرد و بر شدت سیلاب نیفزود.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافندغیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران تأکیرد کرد: با اقدامات خوبی که در مدیریت پیشگیرانه انجام شد و در حالیکه منطقه در چندین سال متوالی دچار خشکسالی بود، عملکرد مناسب سدها موجب شد که از ریزش‌های جوی در روزهای اخیر حداکثر استفاده در مخازن سدها صورت گیرد که هر آینه می‌تواند با رهاسازی تدریجی میزان آب ذخیره شده، مخازن در فصول مختلف سال، برای استفاده‌های مختلف در بخش کشاورزی، شرب و محیط زیست مورد استفاده قرار گیرد.

آقابیگی گفت: به طور نمونه سدی که دارای حجم مخزن 70 میلیون متر مکعب است و برای پر کردن آن در بهار پیش رو نگران بودیم، طی بارش‌های اخیر سرریز شد و این بدان معناست که حداکثر حجم آبگیری در این سد انجام شده است.

وی خاطرنشان کرد: مجموعه بررسی‌ها در پدیده بارشی اخیر جنوب سیستان نشانگر آن است که انجام اقدامات پیشگیرانه در چارچوب نظامنامه وزارت نیرو نتیجه خوبی در پی داشته و توانست با هشدارها، اقدامات به موقع و اطلاع‌رسانی‌های صورت گرفته از تلفات انسانی جلوگیری کند و تلفات دام در حداقل ممکن رخ دهد و از سوی دیگر آبگیری‌ خوبی در سدها صورت گرفت.

آقابیگی بیان داشت: اگر در تصاویر مشاهده می‌شود که منطقه زیر آب است، این مسئله از یک سو مربوط به شدت بسیار بالای بارندگی در منطقه است و از سوی دیگر به این دلیل است که عمده بارش‌ها در پایین دست سدها اتفاق افتاد.

وی گفت: از آنجا که جغرافیای منطقه سیستان به گونه‌ایست که دارای رودخانه با دیواره‌های بلند نیست و سیلاب‌دشت است، بالا آمدن سطح آب موجب گسترش آن در دشت می‌شود، که این پدیده خود موجب تغذیه آبخوان‌ها و افزایش ذخایر آب زیرزمینی در منطقه است که یک موهبت تلقی می‌شود.