دورکاری و حضور در محل کار را ترکیبی بزنید!
امروز «روز جهانی دورکاری» است. تجربه‌های فردی و نظرات پژوهشگران تأیید می‌کند که «دورکاری» در ترکیب با شیوهٔ حضوری، خصوصاً برای مادران شاغل، در ایجاد تعادل بین کار و زندگی بسیار راهگشاست.
دورکاری و ما ادراک دورکاری! بسیاری از مادران شاغل ترجیح می‌دهند هم‌زمان که در کنار فرزندان‌شان هستند، جایگاه شغلی خود را نیز حفظ کنند. از طرفی بعضی از سازمان‌ها به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم یا نگرانی از کاهش بهره‌وری، با دورکاری این مادران مخالفت می‌کنند.
از «مجید ایرانشاهی» مشاور و پژوهشگر حوزهٔ مدیریت منابع انسانی خواستیم دربارهٔ این موضوع توضیح دهد و راهکار جهانی ایجاد تعادل بین کار و زندگی را به‌گونه‌ای که نه سیخ بسوزد و نه کباب، برایمان تصریح کند!
دورکاری چیست و چطور باب شد؟
موضوع «دورکاری» از سال‌ها قبل و برای راحتی کارکنان، در محیط‌های کاری مطرح شد. کشور ما هم از حوالی دههٔ ۹۰ به این مسأله ورود کرد و حتی بخش‌نامه‌هایی در این زمینه صادر شد.
در سطح دنیا دورکاری به‌عنوان راهکاری برای ایجاد تعادل بین کار و زندگی افراد مطرح می‌شود. با این استدلال که بودن در کنار خانواده می‌تواند بهره‌وری و حتی بهبود وضعیت ایجاد کند. اما نقطهٔ اوج این ماجرا را در دوران کرونا شاهد بودیم.
«مجید ایرانشاهی» با این مقدمه می‌گوید «کرونا باعث شد سبک زندگی سازمان‌ها دچار یک تغییر جدی شود. خصوصاً سازمان‌هایی که مبتنی بر تکنولوژی بودند و کار‌هایی که قابلیت جابه‌جایی و دورکاری داشتند و افراد می‌توانستند کار را از خانه انجام بدهند.»
وقتی هم خدا را داری، هم خرما را!
همان زمان نظرات متفاوتی دربارهٔ اینکه «دورکاری برای کسب‌وکار‌ها مفید است یا خیر؟» مطرح شد. نتیجه اینکه در اوایل دوران کرونا این راهکار برای کارکنان جذابیت داشت. چون ساعت کارشان تا حدودی دست خودشان بود. برای سازمان‌ها هم مزیت‌هایی مثل کاهش هزینهٔ فضا، تغییر خط بیمه و نوع قراردادها، و... را داشت.
ایرانشاهی با بیان این نکات توضیح می‌دهد «از همان سال ۱۳۹۸ تعریف جدیدی از کار ارائه شد. سازمان‌ها پذیرفتند که می‌شود فرد در سازمان حضور نداشته باشد، اما وظایف کاری‌اش را انجام بدهد. کارکنان هم لذت می‌بردند از اینکه در خانه و کنار خانواده‌شان هستنند و کارشان را هم انجام می‌دهند. به‌ویژه برای خانم‌ها بسیار مطلوب و مفید بود که در خانه کنار فرزندان‌شان باشند و درآمدی هم کسب کنند.»
وقتی آسیب دورکاری در خانواده کشف شد
بعد از واکسیناسیون کرونا، پژوهش دیگری انجام شد که نشان می‌داد در دوران دورکاری افراد در خانه، سطح تعارضات اعضای خانواده با یکدیگر بالا رفته و درگیری و جرو بحث بیشتری را تجربه کرده‌اند.
ایرانشاهی با اشاره به آثار دورکاری در سازمان ادامه می‌دهد «اگرچه افراد ابتدا به این راهکار علاقه‌مند بودند؛ اما بهره‌وری، سبک ارتباطی و میزان موفقیت در برقراری ارتباطات‌شان به دلیل اینکه همدیگر را در محیط کار نمی‌دیدند دچار ضعف شد و از این جهت سازمان با چالش مواجه شد.»
پس سازمان‌ها و پژوهشگران مدیریت بار دیگر به دنبال راهکاری گشتند که هم تعادل بین کار و زندگی و کیفیت وضعیت خانوادگی کارکنان حفظ شود و هم سازمان بهره‌وری قابل‌قبولی داشته باشد.
اما دورکاری مزایای مهمی برای خانواده و خصوصاً مادران شاغل داشت که نمی‌شد به سادگی از آنها گذشت.
مزایای موهبت دورکاری برای خانواده و جمعیت
ایرانشاهی، دکترای مدیریت منابع انسانی، از مزایای دورکاری از نگاه خانواده، به ایجاد تعادل بین کار و زندگی و افزایش صمیمیت بین اعضای خانواده اشاره می‌کند «در خانواده‌های دارای فرزند اگر یکی از والدین دورکار باشد با حضور در خانه می‌تواند مسألهٔ نگهداری از فرزندان را بدون نیاز به مهدکودک یا پرستار حل کند. دورکاری برای مادران شاغلی که فرزند کوچک دارند یا باردار هستند هم بسیار کمک‌کننده است و ماندن آنها در شغل‌شان را تسهیل می‌کند. البته مهم است که سازمان درک درستی از این سبک کار و ارتباط کاری داشته باشد.»
یکی از دغدغه‌های مادران شاغل همیشه این است که فرصت کافی برای انجام امور خانه‌داری و وظایف مادری ندارند. به اعتقاد ایرانشاهی بخشی از این دغدغه به سادگی قابل‌حل است «از این طریق که بخشی از کار این مادران را در خانه تعریف کنیم و باعث بهبود رابطهٔ مادر و فرزند و ایجاد تعادل بین کار و زندگی مادران و کاهش دغدغهٔ آنها شویم.»
به طور کلی در سبک دورکاری برای خانم‌های شاغل، با حذف زمان رفت و آمد و خستگی ناشی از آن، و نیز تنظیم ساعت‌های کاری متناسب با شرایط فرد، مادران شاغل می‌توانند بیشتر به امور خانه و فرزندان رسیدگی کنند.
ایرانشاهی دورکاری را تسهیل‌گر افزایش حضور اجتماعی خانم‌ها می‌داند و می‌گوید «اگرچه دورکاری ممکن است رشد مسیر شغلی را تحت‌تأثیر قرار دهد، اما نباید بهانه‌ای شود که خانم‌ها را از جایگاه‌های مدیریتی و ارتقای شغلی حذف کنیم.»
لطفاً دورکاری و حضوری را ترکیبی بزنید!
برای رفع کمبود‌های سبک «دورکاری صِرف»، جمع‌بندی پژوهش‌ها و بررسی‌ها در جهان ایجاد «محیط‌های کاری ترکیبی» را راهگشا می‌داند.
ایرانشاهی دربارهٔ چنین سبک کاری می‌گوید «در محیط‌های کار ترکیبی، بخشی از کار در سازمان و در ساعت‌های کاری انجام می‌شود و بخش دیگر در خانه. این راهکار باعث ارتقای تنوع و بهره‌وری شده است.»
چرا دورکاری صِرف نه و کار ترکیبی آری؟
از منافع و مزایای دورکاری برای خانم‌ها گفتیم. اما پژوهش‌های انجام‌شده در بعضی سازمان‌ها نشان می‌داد که دورکاری مطلق، خانم‌ها را از فضای ارتقای مدیریتی دور کرده است.
ایرانشاهی با بیان این نکته می‌گوید توصیه می‌کنیم برای بحث برابری، رشد، توسعهٔ مسیر شغلی و... محیط کار، ترکیبی از حضوری و دورکاری باشد. چون از لحاظ روانی تعادل بین کار و زندگی برای کارکنان بسیار ضروری و مفید است. امیدوارم سازمان‌ها از نظر مدیریتی چنان ارتقا پیدا کنند که به سبک‌های غیر از حضوری هم فکر کنند تا هم تعادل بین کار و زندگی و رسیدگی به خانواده جدی‌تر گرفته شود و هم بهره‌وری سازمان افزایش پیدا کند.
منبع: فارس
