باشگاه خبرنگاران جوان - فرید محسنی، رئیس دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری اظهار کرد: به موجب قانون اصلاح پار‌های از قوانین دادگستری در سال ۱۳۵۶ و به دنبال مطالعاتی در مورد تامین کادر قضایی همچنین با تجرب‌های که در کشور‌های دیگر وجود داشته مجلس وقت تصویب می‌کند که دانشکده قضایی در کشور ایجاد شود ولی تا زمان انقلاب محقق نمی‌شود و در نهایت با تدابیر آیت الله شهید بهشتی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری در سال ۱۳۶۱ به عنوان نهاد زیر مجموعه قوه قضاییه با هدف تربیت قضات تراز جمهوری اسلامی ایران آغاز به کار کرد و در طول این سنوات خدمات بسیار ارزشمندی را به قوه قضاییه و نظام مقدس جمهوری اسلامی ارائه کرده است.

ارائه ۸ هزار فارغ التحصیل در مقاطع مختلف از دانشگاه علوم قضایی به قوه قضاییه

وی افزود:، چون تربیت قاضی موضوع بسیار مهمی است که صرفا با حقوقدان بودن محقق نمی‌شود بنابراین در طول این سنوات بخش عمد‌های از کادر قضایی دستگاه قضا از طریق دانشگاه علوم قضایی تامین شده یعنی دانشگاه علوم قضایی بالغ بر ۱۰ هزار پذیرفته شده داشته که حدود ۸ هزار فارغ التحصیل در مقاطع مختلف به قوه قضاییه ارائه کرده است.

نقش پررنگ‌تر دانشگاه علوم قضایی در آموزش قضایی

رئیس دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری گفت: در سال ۱۳۹۹ سند تحول قضایی به تصویب رسید که این سند براساس مجموعه تجربیات روسای مختلف قوه قضاییه و بزرگوارانی که در دستگاه قضایی زحمات ارزشمندی کشیدند محقق شد. این سند مقرر کرد که دانشگاه علوم قضایی نقش پررنگتری در بحث آموزش قضایی ایفا کند همچنین به تامین کادر قضایی جمهوری اسلامی بپردازد در همین راستا تحولات جدی به لحاظ فیزیکی و به لحاظ محتوا و آموزش در دانشگاه علوم قضایی رخ داد. در سال ۱۴۰۳ نیز سند تحول و تعالی قوه قضاییه که صنعت پیشرفته تری است و اصلاحات لازم در آن انجام شده این تکالیف را پررنگتر کرد.

تحولات دانشگاه علوم قضایی؛ از دانشکده تا دانشگاه

محسنی درباره تکالیف و اقدامات دانشگاه علوم قضایی، اظهار کرد: در سال ۱۳۸۹ بنا به تحولاتی که رخ داد و نیاز‌هایی که در قوه قضاییه وجود داشت روند رو به رشد شکل گرفت و دانشگاه علوم قضایی در روند تحولات خود از دانشکده به دانشگاه تبدیل شد. این دانشگاه مشتمل بر سه دانشکده حقوق، دانشکده ثبت و مدیریت قضایی و دانشکده پیشگیری از جرم و اصلاح و تربیت است که به اقتضای همین سه دانشکده رشته‌های متعدد تلفیق حقوق و امور دیگر در این دانشکده‌ها شکل گرفت و مبتنی بر نیاز‌هایی بود که قوه قضاییه در امور تخصصی داشت.

طراحی ۲۰ رشته جدید دانشگاهی در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه علوم قضایی

وی ادامه داد: دنیای امروز دنیای تخصص‌ها است و اگر قاضی جمهوری اسلامی بخواهد مبتنی بر عدالت رسیدگی کند ضرورت دارد که در موضوع ورود تخصصی داشته باشد بنابراین باید در دانشگاه آموزش لازم را کسب کرده باشد به همین جهت قریب به ۲۰ رشته جدید دانشگاهی مبتنی بر نیاز‌های مختلف قوه قضاییه در دانشگاه علوم قضایی در مقطع کارشناسی ارشد طراحی شد و قالب این رشته‌ها در این دانشگاه برگزار شد و دانشجو پذیرفت. درحال حاضر نیز در بسیاری از دانشکده‌های حقوق سراسر کشور این رشته‌ها تدریس می‌شود و دانشجو می‌پذیرد که مبدأ آن دانشگاه علوم قضایی بوده است.

طراحی ۱۵ رشته جدید در دستگاه قضایی از سال ۱۳۹۹ در دانشکده علوم قضایی آغاز شد

محسنی بیان کرد:طبق تحولی که با تصویب سند تحول قضایی در دستگاه قضا رخ داد، شورایی که برای این کار طراحی شده بود مجدد فعال شد و از سال ۱۳۹۹ طراحی رشته‌های جدید بر اساس استعلامی که از بخش‌های مختلف قوه قضاییه صورت گرفت آغاز شد. قریب به ۱۵ رشته جدید دیگر برای طراحی در دستگاه قضایی در دانشکده علوم قضایی آغاز شد و در حال حاضر کلیات این رشته‌ها در شورای انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده و مراحل نهایی شدن را در وزارت علوم طی می‌کند.

نیاز دستگاه قضایی به تخصص‌های مختلف نوین

رئیس دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری با اشاره به هدف از طراحی این رشته‌ها، گفت: دستگاه قضایی نیازمند تخصص‌های مختلف نوین است بنابراین ضرورت دارد که دانشجویان علوم قضایی در دانشگاه این تخصص‌ها را به دست آورده باشند یکی از رشته‌هایی که از سال ۱۳۹۹ مورد طراحی قرار گرفت و نهایتاً در ۱۴۰۱ به تصویب رسید رشته علوم قضایی در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته است.

تصویب و اجرا رشته علوم قضایی در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته

وی ادامه داد: یکی از رشته‌هایی که در روند تحول آموزش در قوه قضاییه به تصویب رسید رشته علوم قضایی در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته است مراحل تصویب این رشته در سال ۱۴۰۱ به انتها رسید و در شورای گسترش وزارت علوم تصویب شد. نکته قابل توجه این است که برای تصویب این رشته بالغ بر حدوداً ۳ هزار ساعت کار کارشناسی در شرایط کرونا انجام شده که اساتید، کارشناسان، حقوقدانان، وکلا و قضات در جلسات شرکت میکردند. درنهایت این رشته از مهرماه ۱۴۰۲ فعال شده و دانشجو پذیرفته است و، چون این رشته کارشناسی ارشد ناپیوسته است متقاضیان برای ورود به این رشته ضرورتاً باید در کنکور سراسری شرکت کنند کسانی می‌توانند در این رشته شرکت کنند که لیسانس دانشگاه‌های مختلف و یا حداقل سطح دو حوزه را داشته باشند.

رئیس دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری بیان کرد: رشته علوم قضایی در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته مشتمل بر ۶ ترم تحصیلی بوده و حجم و زمان آن به دلیل اینکه مهارت محور بوده تفاوت است و دانشجویان کارآموزی‌های لازم را در این دوره کسب میکنند. این رشته ۴ ستون مهم دارد که مشتمل بر دروس نظری، دروس حوزوی، دروس فرهنگی و دروس کارآموزی است. ستون اول دروس نظری است که آن را در رشته‌های مختلف کارشناسی ارشد در دانشگاه‌ها فرا میگیرند و مشتمل بر رشته حقوق عمومی، حقوق خصوصی و حقوق جزا است یعنی درس‌های نظری این سه رشته را در رشته علوم قضایی می‌‍خوانند تا متبحر و مجهز به مبانی علمی شوند. ستون دوم دروس حوزوی مشتمل است بر مباحث فقهی و اصولی یعنی در ۶ ترم تحصیلی دانشگاه فقه و اصول را به نحو بسیار مطلوب فرا می‌گیرند تا زمینه‌ها، محتویات و تخصص‌هایی که لازم است یک قاضی در امر فقه داشته باشد در حد متعارف فرا گرفته شود.

محسنی اظهار کرد: ستون سوم دروس فرهنگی، مباحث اعتقادی و از این قبیل است پیش از این کسانی که در دانشگاه علوم قضایی تحصیل می‌کردند یکی از رشته‌های کارشناسی ارشد رو میخواندن و از این قبیل مباحث بی‌بهره بودند یعنی به عنوان وظیفه درسی آنها نبود و جزو کار‌های فوق برنامه محسوب میشود ولی در حال حاضر جزو تکالیف درسی آنها است و دانشجویان ما به دلیل حجم این مطالب و ضرورت‌های که برای تربیت قاضی وجود دارد صبح تا بعد از ظهر کلاس‌های مختلف و درس‌های متنوع از قبیل تفسیر قرآن، مباحث اعتقادی، اخلاق عمومی، اخلاق تخصصی، سبک زندگی قضایی و... دارد که برای تربیت قاضی ضروری است. ستون چهارم دروس کارآموزی است قبلاً وقتی فارغ التحصیل ما دروسش در دانشگاه تمام می‌شود سپس در یکی از مراکز استان‌ها دوره‌های کارآموزی را طی می‌کرد درحال حاضر کل کارآموزی به نحو مدون، سامان یافته، به گونه‌های علمی، دارای سرفصل و منبع فرا گرفته می‌شود و یک سبک مشخص و منظم دارد.

وی افزود: یکی از نواقص دیگر که با تدوین و تصویب رشته علوم قضایی در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته مرتفع شد این است که برخی از این درس‌ها قبلاً با یکدیگر تلاقی داشتند یعنی دانشجوی ما درس‌های کارشناسی ارشد را در دانشگاه یا در مقاطع پایینتر می‌خواند و در دوره کارآموزی قوه قضاییه برخی از این مطالب تکرار می‌شود در حال حاضر تمام این تکرار‌ها حذف و درس‌ها مدون است حتی برخی از دروسی که قبلاً در کارآموزی نمی‌آموختند را نیز اضافه کردیم به سبکی که برای تربیت قاضی رفع نیاز کامل شود.

رئیس دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری گفت: این دوره سه ساله فاقد پایان نامه است و به محض اینکه فارغ التحصیل ما دروس مختلف را تمام کرد در اختیار قوه قضاییه قرار می‌گیرد و به شغل قضاوت اشتغال پیدا می‌کند و این دانشجویان از ابتدا بورسیه قوه قضاییه هستند. نکته قابل توجه این است که مراحل مختلف گزینش آنها در ابتدای کار پس از ارائه اسامی اولیه توسط سازمان سنجش آغاز می‌شود و نهایتاً پس از اینکه صلاحیت عمومی آنها احراز شد اسامی به سازمان سنجش اعلام می‌شود و آنها اسامی پذیرفته شدگان را اعلام می‌کنند.

رتبه علمی یکی از پایه‌های پذیرش دانشجو در دانشگاه علوم قضایی است

محسنی با بیان اینکه رقابت برای ورود به دانشگاه علوم قضایی بسیار جدی است، گفت: رتبه‌های بالای کنکور امروز برای ورود به دانشگاه علوم قضایی با یکدیگر رقابت می‌کنند. رتبه علمی یکی از پایه‌های پذیرش در قوه قضاییه و دانشگاه علوم قضایی است، چون ممکن است شخص از دانش خوب بهرهمند و دارای توان علمی بالا باشد ولی صلاحیت روانی نیز مورد سنجش قرار می‌گیرد به طوری که یکی از آزمون‌ها و یا تست‌هایی که در مصاحبه و روند گزینش انجام می‌دهیم صلاحیت روانی است یعنی شخصی که می‌خواهد قاضی باشد باید از تعادل روحی لازم برخوردار باشد چرا که برای اجرای عدالت، رسیدگی مطلوب و خدمت مناسب به جامعه لازم است که قاضی واجد شرایط لازم باشد.

کارشناسی رشته علوم قضایی

وی درباره مقاطع مختلف ورود به دانشگاه علوم قضایی، گفت: در حال حاضر پذیرش در دانشگاه علوم قضایی در مقاطع مختلف بدین صورت بوده که در دوره کارشناسی رشته علوم قضایی دانشجویان با گذراندن واحد‌های دوره کارشناسی فارغ التحصیل می‌شوند و مراحل مختلف را طی می‌کنند تا به امر قضاوت مشغول شوند در این دوره بورسیه محسوب نمی‌شوند ولی در عمل برای آنها کمک هزینه تحصیلی در نظر گرفته می‌شود در این مقطع رقابت بسیار شدید میان فارغ التحصیلان دیپلم مدارس مختلف صورت می‌گیرد و در کنکور نیز رتبه‌های بسیار بالا متقاضی ورود به این رشته هستند.

کارشناسی ارشد پیوسته رشته علوم قضایی

در دوره کارشناسی ارشد پیوسته رشته علوم قضایی دانشجویانی که در این رشته قبول می‌شوند پس از گذراندن احراز صلاحیت‌ها و بعد از اینکه دوره کارشناسی را تمام کردند به عنوان بورسیه مقطع کارشناسی ارشد قضایی ورود پیدا می‌کنند یعنی تا پایان دوره کارشناسی از کمک هزینه بهرهمند هستند و در صورتی که صلاحیت‌های اخلاقی و علمی و سایر موارد را داشته باشند وقتی وارد مقطع کارشناسی ارشد می‌شوند به عنوان بورسیه قوه قضاییه محسوب می‌شود و در یکی از گرایش‌های ۶ گانه که در دانشگاه وجود دارد ادامه تحصیل می‌دهند و فارغ التحصیل می‌شوند و بعد از فارغ التحصیلی در صورتی که دوره‌های کارآموزی را به اتمام رسانده و صلاحیت‌های لازم را داشته باشند به عنوان کادر قضایی ورود پیدا می‌کنند.

کارشناسی ارشد ناپیوسته و دکتری رشته علوم قضایی

رئیس دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری اظهار کرد: سومین مدل برای ورود به دانشگاه مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته رشته علوم قضایی است که دوره آن سه ساله است توضیحات آن را بیان کردم. مقطع چهارم دوره دکتری است در حال حاضر علوم قضایی از توان علمی بسیار بالایی برخوردار است و ۵ رشته دکتری در دانشگاه فعال بوده که شامل رشته حقوق خصوصی، رشته حقوق جزا، رشته حقوق عمومی، رشته حقوق بینالملل و رشته حقوق خانواده است.

دستگاه قضایی سالانه حداقل به ۱۰۰۰ نفر قاضی نیاز دارد

محسنی اظهار کرد: دستگاه قضایی با توجه به افزایش جمعیت، تعداد قضاتی که بازنشسته می‌شوند همچنین گسترش پار‌های از پرونده‌ها و اموری که سبب می‌شوند پرونده‌های قضایی رو به تزاید داشته باشند سالانه حداقل به ۱۰۰۰ نفر قاضی نیاز دارد بنابراین دانشگاه علوم قضایی در صدد است که تمام توان خود را به کار ببرد تا نیاز‌های قوه قضاییه را تا جایی که می‌تواند برآورده کند، اما ورودی به قوه قضاییه برای امر قضاوت از مجاری مختلف اعم از حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌های مختلف و جذب‌هایی که از طریق امتحان‌های مختلف توسط قوه قضاییه صورت می‌گیرد، انجام می‌شود در حال حاضر دانشگاه علوم قضایی با طراحی این رشته در صدد برآمده که تعداد پذیرفته شدگان خود را افزایش دهد ولی نیازمند زیرساخت‌های مختلف است از جمله اینکه امکانات فیزیکی دانشگاه برای این تعداد رشته‌ها و پذیرش دانشجو کافی نیست لذا محلی را در منطقه دشت بهشت مجاورت زندان اوین به دانشگاه علوم قضایی اختصاص داده‌اند که با دستورات مساعد رئیس قوه قضاییه این امر به سمت محقق شدن پیش رفته است و مجوز‌های لازم از مراکز مختلف اخذ شده و بودجه این امر در مجلس و سایر مراکزی که تصمیمگیر هستند مراحل خود را طی کرده است.

دانشگاه علوم قضایی حدود ۱۵ رشته تخصصی جدید در حال طراحی دارد

وی افزود: از سال ۱۴۰۲ که دانشگاه علوم قضایی این رشته رو فعال کرده ظرفیت پذیرش دانشجو ۲۰۰ نفر را از وزارت علوم اخذ کرد و در ۱۴۰۳ این ظرفیت پذیرش را به ۴۰۰ نفر افزایش داد. دانشگاه علوم قضایی برای اینکه رشته‌های تخصصی را دایر و قاضی متخصص تربیت کند علاوه بر ۲۰ رشت‌های که در ۱۳۸۵ طراحی و راه اندازی کرد در سنوات اخیر کمیته طراحی رشته‌ها را مجدد فعال و متناسب با نیاز‌های قوه قضاییه حدود ۱۵ رشته تخصصی جدید در حال طراحی دارد که تلفیقی از حقوق و رشته‌های دیگر است در دست اجرا قرار دهد قالب این رشته‌ها در شورای انقلاب فرهنگی به تصویب رسیدند و مراحل خود را طی می‌کنند تا در شورای گسترش وزارت علوم نیز به تصویب نهایی برسند این همتی که دانشگاه علوم قضایی به کار برد سبب شد که عملاً مورد توجه قرار بگیرد. این رشته‌ها انشالله به زودی به نتیجه میرسد و در این صورت قضات متخصص در زمینه‌های گوناگون تربیت خواهند شد.

رئیس دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری اظهار کرد: ۱۵ رشته جدید عبارتند است حقوق نظارت و بازرسی، حقوق رسانه، حقوق کیفری اقتصادی پیشگیری از وقوع جرم، حقوق کیفری نظامی، حقوق دریایی، حقوق صنعت، حقوق داوری، حقوق هست‌های که در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته است و رشته‌های مقطع دکتری شامل حقوق رسانه و حقوق بشر و آزادی‌های مشروع است همچنین مقطع ارشد پیوسته رشته علوم قضایی مورد بازنگری قرار گرفته که ان شاءالله به تصویب نهایی خواهد رسید. این رشته‌ها در شورای انقلاب فرهنگی تصویب کلی شده و مراحلش را طی می‌کند تا به زودی به نتیجه نهایی برسد.

محسنی بیان کرد: ولی رشته‌هایی که در دست طراحی است و جامعه علمی نیز می‌توانند کمک‌های موثر خود را به دانشگاه کنند در مقطع دکتری رشته حقوق ثبت اسناد و املاک است در مقطع کارشناسی ارشد رشته‌های دیگری که در حال حاضر طراحان، متخصصین این رشته‌ها، اساتید دانشگاه، کارشناسان و قضات دادگستری کمک می‌کنند رشته‌های اعم از حقوق وقف، حقوق اقتصادی وقف، حقوق بانکی، حقوق کارشناسی دادگستری، حقوق وکالت و حقوق هوش مصنوعی در دست طراحی قرار دارد.

تحصیل ۱۵۰۰ دانشجو در دانشگاه علوم قضایی

وی ادامه داد:در حال حاضر ۱ هزار و ۵۰۰ دانشجو در این دانشگاه در حال تحصیل هستند.

رئیس دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری اظهار کرد:یکی از اقدامات دیگری که در دوره تحولی صورت گرفت تاسیس دانشکده پزشکی قانونی بود. دانشکده پزشکی قانونی برای قوه قضاییه و سازمان پزشکی قانونی از اهمیت ویژ‌های برخوردار است. در سازمان پزشکی قانونی امکانات، آزمایشگاه‌ها و سایر موارد وجود دارد و پزشکان اگر بخواهند این تخصص‌ها را کسب کنند باید به همان سازمان ورود پیدا کنند و آموزش‌های لازم را ببینند. در پرونده‌های بسیار متنوع و متعدد استعلام و نظر پزشکی قانونی تعیین کننده است بنابراین با توجه به اینکه قوه قضاییه به این تخصص بسیار نیاز داشت دانشکده پزشکی قانونی در دانشگاه علوم قضایی راه‌اندازی شد.

وی ادامه داد: در ۱۸ مهر ماه ۱۴۰۳ در هیئت امنای دانشگاه علوم قضایی که به ریاست رئیس قوه قضاییه و با حضور وزیر علوم، وزیر دادگستری و سایر اعضا تشکیل شد این موضوع به تصویب رسید و سپس در ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی و پس از آن شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی در جلسه ۲۹۳ مورخ ۱۳ تیرماه ۱۴۰۳ با تاسیس این دانشکده موافقت کرد. در حال حاضر مراحل جذب اعضای هیئت علمی متخصص و فرایند‌های مقدماتی پذیرش دانشجو با همکاری سازمان پزشکی قانونی کشور در حال انجام است.

محسنی بیان کرد: سه گروه پزشکی قانونی، روانپزشکی قانونی و سم‌شناسی قانونی در این دانشکده فعالیت خواهند داشت متخصصین مربوطه و اساتید دانشگاه در دانشگاه علوم قضایی جلسات تخصصی خود را برگزار می‌کنند و انشاالله در آینده شاهد راه‌اندازی این دانشکده خواهیم بود.

منبع: رسانه قوه قضاییه