باشگاه خبرنگاران جوان؛ عباس سیاح طاهری - در آستانه اولین سالگرد حادثه تلخ سقوط بالگرد رئیس‌جمهور و همراهانش، فرصتی فراهم شده است تا نگاهی عمیق‌تر به میراث دولت سیزدهم به رهبری شهید رئیسی بیندازیم، به ویژه از دیدگاه علم ارتباطات.

شهید رئیسی نماد یک چرخش گفتمانی در مدیریت کشور است. او با پیشینه قضایی خود، نگاهی متفاوت به مسائل اجرایی داشته و این تفاوت در نوع ارتباط‌گیری‌ها و رویکرد‌های حل مسئله‌اش تجلی یافته است. نکته بارز این دولت از منظر ارتباطات، ایجاد ارتباطات بین‌نهادی منسجم‌تر با سایر قوا بود. این هماهنگی فرابخشی منجر به کاهش تنش‌های بین قوا شده که معمولاً انرژی زیادی از کشور می‌گیرد.

سفر‌های استانی و ارتباطات مردمی، فضای مستقیمی را برای پیوند با جامعه ایجاد کرد. به‌ویژه، شعار «گره نزدن کار کشور به مذاکره خارجی» نه صرفاً یک ادعا، بلکه یک رویکرد جدید در نوع رابطه با دنیای خارج و تأکید بر توانمندی‌های داخلی بود. این دولت نشان داد که با اتکا به ظرفیت‌های داخلی و دیپلماسی منطقه‌ای می‌توان از وابستگی به مذاکرات کاست.

همچنین، دولت تلاش کرد تصویری متفاوت از خود به نمایش بگذارد که در آن رویکرد «مردمی بودن» و «در میدان بودن» برجسته است. حضور در میان مردم، سفر‌های متعدد و تلاش برای شنیدن و حل مشکلات، همگی نشانه‌های ارتباطی معناداری بودند که هدف‌شان بازسازی اعتماد و تأکید بر اراده جدی برای حل مسائل بود.

این رویکرد مردمی می‌تواند جزئی از «نصاب و تراز جدید حکمرانی» باشد که رهبر انقلاب به آن اشاره کرده است. یکی از ملاک‌های این تراز جدید، «سبک تعامل» و «شیوه ارتباط» با جامعه است. تأکید بر کار بی‌وقفه و پرهیز از حاشیه‌سازی‌های رسانه‌ای، چهره‌ای عمل‌گرا و کمتر سیاسی‌زده از دولت ایجاد کرد.

دولت سیزدهم در طول دوران فعالیت خود، دستاورد‌های متعددی در عرصه‌های اقتصادی، سیاست خارجی، سلامت و فناوری داشته است. رشد مثبت اقتصادی، دیپلماسی موفق در سازمان‌های بین‌المللی، و مدیریت مؤثر بحران کرونا به عنوان مثال‌هایی از این دستاورد‌ها محسوب می‌شوند. این دستاورد‌ها از منظر علم ارتباطات به‌مثابه پیام‌هایی به جامعه و جهان مطرح می‌شود که نشان‌دهنده کارآمدی و تحقق وعده‌های این دولت هستند.

نکته برجسته دیگر، تأکید دولت بر توانمندی‌های داخلی و خوداتکایی است. این رویکرد، نه تنها در سیاست خارجی بلکه در تمام جنبه‌های حکمرانی تجلی دارد و وظیفه دولت را تغییر از اتکا به مذاکرات به سمت تأکید بر ظرفیت‌های داخلی می‌داند. همچنین، تلاش برای کمتر کردن تنش‌های بین قوا و نشان دادن همکاری و هم‌افزایی، پیامی از ثبات به جامعه منتقل کرده است.

در این راستا، پیام «گره نزدن کار کشور به مذاکرات خارجی» به معنای ایجاد حس اعتماد به نفس ملی و تأکید بر ظرفیت‌های داخلی بود. دولت سیزدهم تلاش کرد تا این پیام را به عنوان یک گفتمان جدید به افکار عمومی منتقل کند که به‌خوبی در اذهان نشسته است.

اما سؤال اصلی این است که کدام مؤلفه‌های این سبک حکمرانی باید حفظ و تقویت شود؟ به نظر می‌رسد استقلال تصمیم‌گیری، تداوم رویکرد مردمی، پرهیز از اشرافیت، و تمرکز بر توانمندی‌های داخلی مهم‌ترین میراث‌هایی هستند که باید پاس داشته شوند.

مدیریت تصویر روابط بین قوا نیز به عنوان یک الگویی مثبت برای آینده به شمار می‌رود. دولت سیزدهم نشان داد که با گفت‌و‌گو و احترام متقابل می‌توان از تنش‌های بین‌قوه‌ای جلوگیری کرد. تعامل و همکاری میان قوا می‌تواند به ارتقای حکمرانی کمک کند و تصویر مناسبی از ثبات و هم‌افزایی را به جامعه منتقل کند.

حادثه اردیبهشت فقط رئیس‌جمهور را از ما نگرفت بلکه موجب از دست رفتن شخصیت‌های کلیدی دیگر نیز شد که هر یک نقش مهمی در حکمرانی و ارتباطات دولت داشتند. یادآوری این فقدان‌ها، تأکید بر سرمایه‌های انسانی است که با از دست دادن این افراد، کشور متضرر شد. دولت سیزدهم با تمام نقاط قوت و ضعفش، دورانی را رقم زد که در آن تلاش‌ها بر پایه ایجاد یک مدل جدید ارتباطی و تعامل با مردم بود.

در نهایت، حفظ روحیه کار جهادی، ارتباط نزدیک با مردم و تلاش برای هم‌افزایی داخلی، از جمله میراث‌هایی است که می‌تواند فراتر از یک دولت، به عنوان پایه‌ای برای حکمرانی بهتر در آینده تلقی شود. پرواز اردیبهشت، هرچند ناتمام ماند، اما همچنان مباحث درباره بهترین شیوه تعامل حاکمیت و مردم را زنده نگه می‌دارد. این میراث فکری باید به درستی روایت شده و تلاش شود تا مسیر آینده روشن‌تری را ایجاد کند.

* پژوهشگر رسانه و ارتباطات