باشگاه خبرنگاران جوان -در هفته‌های اخیر، با آغاز فصل گرم سال و تشدید ناترازی انرژی در کشور، قطع برق برنامه‌ریزی‌شده واحد‌های صنعتی از جمله کارخانه سیمان بجنورد موجب چالش‌های جدی در حوزه تولید و بازار‌های پایین‌دستی این حوزه شده است. بررسی‌ها و آمار‌های میدانی حاکی از دو برابر شدن قیمت سیمان در مقایسه اردیبهشت ۱۴۰۴ نسبت به اردیبهشت ۱۴۰۳ و رکود محسوس فعالیت‌های ساخت‌وساز در استان است.

هر چند خبر‌ها حاکی است از هفته گذشته و با کاهش چشمگیر سیمان در بازار و افزایش تصاعدی قیمت هر کیسه سیمان در بازار آزاد که به ۳۰۰ هزار تومان هم رسیده بود، دوباره برق و تولید به کارخانه سیمان بجنورد بازگشته، اما نشانه‌هایی از رکود عجیب در ساخت و ساز مسکن در تمام شهر‌های استان خراسان شمالی دیده می‌شود.

افزایش ۱۳۰ تا ۱۵۰ درصدی قیمت در یک سال 

افزایش قیمت سیمان در روز‌های اخیر و افشای اطلاعات از سوی شرکت‌ها درخصوص قطعی برق در فضای رسانه‌ای و فضای مجازی کشور موجی از نگرانی‌ها را در میان فعالان بازار و مردم ایجاد کرده است. انتشار گسترده قیمت‌هایی متفاوت و گاه عجیب برای هر کیسه سیمان نشان می‌دهد بازار به‌شدت از جنجال رسانه‌ای تأثیر گرفته و دچار نوسان شده است.

برای مثال درحالی‌که قیمت عمده هر کیسه سیمان تیپ ۲ تهران را شرکت‌های توزیع‌کننده بین ۱۴۰ تا ۱۵۰ هزار تومان اعلام می‌کنند، اما گزارش‌هایی از فروش همان محصول تا ۳۲۰ هزار تومان نیز منتشر شده است. حتی مواردی دیده شده که سیمان در بازار خرده‌فروشی تا ۲۷۰ هزار تومان هم قیمت‌گذاری شده است. این اختلاف فاحش در قیمت‌ها نه‌تنها به آشفتگی بازار دامن زده بلکه امکان برنامه‌ریزی را از مصرف‌کنندگان، سازندگان و پیمانکاران سلب کرده است. 

در نهایت اینکه صنعت سیمان یکی از ارکان اصلی توسعه و ساخت‌وساز در کشور بوده و هرگونه اختلال در زنجیره تأمین آن، اثرات دومینوواری بر بخش‌های دیگر اقتصادی خواهد داشت. از این رو انتظار می‌رود که دستگاه‌های نظارتی، رسانه‌ها، فعالان اقتصادی و تصمیم‌گیران دولتی با نگاهی واقع‌گرایانه و مسئولانه از تحریک بازار پرهیز کرده و زمینه را برای ثبات نسبی در این بخش حیاتی فراهم کنند. افشای اطلاعات اگر با شفافیت، دقت و به‌دور از هیجان صورت گیرد می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند؛ اما زمانی که این فرایند به ابزاری برای تشویش اذهان تبدیل شود نه‌تنها صنعت بلکه کل اقتصاد کشور را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد. 

در مقایسه قیمت سیمان بین اردیبهشت ۱۴۰۴ و اردیبهشت ۱۴۰۳ شاهد افزایش‌های چشمگیری در قیمت‌ها هستیم. قیمت اکثر انواع سیمان نسبت به سال گذشته افزایش زیادی داشته است؛ به‌طوری که برخی محصولات حدود ۱۳۰ درصد تا ۱۵۰ درصد افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند.

تأثیرات قطعی برق بر تولید و قیمت سیمان

سیدی کارشناس بخش مسکن گفت: قطعی برق نه تنها سبب توقف تولید و آسیب به تجهیزات پیوسته کارخانجات سیمان می‌شود، بلکه کاهش تولید موجب کمبود شدید سیمان در بازار شده و این امر افزایش قیمت چشمگیر را به دنبال داشته است.

وی افزود: بر اساس آمار انجمن صنفی سیمان، قیمت سیمان در اردیبهشت ۱۴۰۴ نسبت به سال گذشته با دو برابر شدن مواجه شده است. اظهارات دبیر انجمن صنفی سیمان حاکی است قطعی برق نه تنها تولید را مختل، بلکه به تجهیزات کارخانه‌ها نیز آسیب می‌زند؛ چرا که تولید سیمان دارای خط پیوسته و توقف‌ناپذیر است.

سیدی ادامه داد: اثر مستقیم این بحران، رکود بازار ساخت‌وساز و کاهش سرعت پیشرفت پروژه‌های عمرانی و مسکن در خراسان شمالی است. طبق بررسی‌های میدانی، بسیاری از پروژه‌های مسکونی و حتی عمومی استان به دلیل افزایش بی‌سابقه قیمت سیمان و تأخیر در تأمین این نهاده، با کاهش سرعت ساخت، افزایش هزینه تمام‌شده و حتی توقف اجرای پروژه‌ها مواجه شده‌اند. این امر به طور مستقیم برنامه توسعه مسکن در استان را با تهدید جدی رو‌به‌رو کرده است.

عقب‌ماندگی از برنامه توسعه مسکن و نیاز ۱۵ هزار واحدی

طبق اظهارات کارشناسان و مدیران واحد‌های تولیدی سیمان بجنورد، استان خراسان شمالی سالانه به ساخت حدود ۱۵ هزار واحد مسکونی جدید نیازمند است تا بتواند همگام با برنامه‌های توسعه‌ای و پاسخ به تقاضای مسکن، حرکت کند. اما کاهش عرضه، گرانی بی‌سابقه و بحران ناترازی انرژی موجب عقب‌ماندگی محسوس استان از برنامه مصوب تولید مسکن شده و نیاز آینده استان را تشدید کرده است

مدیرعامل کارخانه سیمان بجنورد با اشاره به مشکلات ناشی از ناترازی انرژی اعلام کرد: تخصیص ناپایدار برق و افزایش هزینه‌ها، توان برنامه‌ریزی تولید کارخانه‌ها را گرفته و بازار مصرف را به التهاب کشانده است.

کارشناسان حوزه مسکن نیز هشدار می‌دهند در صورت نبود راهکار برای حل مشکل انرژی و تضمین عرضه پایدار سیمان، عقب‌ماندگی از اهداف طرح نهضت ملی مسکن و تشدید بحران خانه‌دار شدن طبقه متوسط دور از انتظار نخواهد بود.

احمد حیدر آبادی گفت: قطع برق برنامه‌ریزی‌شده در اردیبهشت و خرداد ۱۴۰۴ در کارخانه سیمان بجنورد منجر به دو برابر شدن قیمت سیمان در استان شد، بازار ساخت‌وساز و مسکن را دچار رکود کرد و استان را از برنامه توسعه مسکن فاصله داد.

وی افزود: نیاز سالانه استان به ساخت ۱۵ هزار واحد مسکونی بیش از گذشته خدماتی و حیاتی جلوه می‌کند، در حالی که بحران انرژی آینده این بخش را با تهدید مضاعف روبه‌رو ساخته است.

این فعال حوزه ساخت‌وساز با تاکید بر نقش کلیدی سیمان در رونق ساخت‌وساز افزود: نیاز سالانه استان خراسان شمالی به ساخت دست‌کم ۱۵ هزار واحد مسکونی برای پاسخ به تقاضای خانوار‌ها و اهداف مصوب توسعه، حالا بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا کرده است. اما وقتی با بحران انرژی و قطع برق مواجه هستیم، نه تنها روند ساخت مسکن کند می‌شود، بلکه هزینه تمام‌شده به‌شدت افزایش پیدا می‌کند. خانوار‌ها نیز از تامین سرپناه مناسب بازمی‌مانند و بازار مسکن با نابسامانی روبه‌رو می‌شود.

وی ادامه داد: متأسفانه تداوم ناترازی انرژی و سیاست اعمال خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده، چشم‌انداز مناسبی برای بازار ساخت‌وساز ترسیم نمی‌کند. باید توجه داشت ساخت مسکن در شرایط فعلی دیگر یک پروژه اقتصادی صرف نیست بلکه پاسخ به یک نیاز اجتماعی حیاتی است. اگر دولت تامین برق صنایع پایه‌ای مثل سیمان را تضمین نکند، خطر عقب‌ماندگی جدی‌تر از برنامه‌های توسعه‌ای و حتی مهاجرت معکوس از استان وجود دارد.

حیدرآبادی هشدار داد: هر سال تاخیر در ساخت مسکن هم منجر به اوج‌گیری نرخ اجاره‌بها و افزایش تعداد خانواده‌های بدون مسکن می‌شود. هم‌اکنون بسیاری از خانواده‌های استان در انتظار خانه‌های وعده داده‌شده در طرح‌های حمایتی هستند، اما وقتی مواد اولیه‌ای مثل سیمان کمیاب یا دوبرابر قیمت عادی در بازار باشد، تحقق این وعده‌ها غیرممکن می‌شود. در نتیجه دولت باید برنامه ویژه‌ای هم برای رفع بحران انرژی و هم حمایت از زنجیره تامین مصالح ساختمانی داشته باشد.

در جمع‌بندی این گزارش می‌توان گفت بحران ناترازی انرژی و قطع برق واحد‌های صنعتی، به ویژه کارخانه سیمان بجنورد، نه‌تنها ضربه جدی به تولید و بازار مصالح ساختمانی استان خراسان شمالی وارد کرده، بلکه کل زنجیره ساخت‌وساز و تحقق برنامه‌های توسعه مسکن در استان را با چالش جدی مواجه ساخته است. پیامد مستقیم این وضعیت، رکود در بخش ساخت‌وساز، افزایش هزینه خانوار‌های نیازمند مسکن و نیز کاهش اشتغال در حوزه عمران بوده است.

اگر تدابیر فوری برای مدیریت بحران انرژی و تامین پایدار برق صنایع مادر اتخاذ نشود، استان خراسان شمالی با خطر عقب‌ماندگی بلندمدت از برنامه‌های توسعه‌ای، کاهش عرضه مسکن و مواجهه با افزایش جمعیت فاقد مسکن رو‌به‌رو خواهد شد؛ موضوعی که آثار اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای برای رشد و رفاه مردم این خطه به همراه دارد.

منبع: تسنیم