خاکسپاری خلیج‌گرگان نزدیک‌تر شد
خلیج گرگان در ۱۰ سال اخیر فراز و فرود‌های بسیاری را پشت‌سر گذرانده است؛ اما در ماه‌های اخیر کم رمق‌تر از همیشه در جدال با مرگ، چشم انتظار طرح‌های احیا و ناجی است.
باشگاه خبرنگاران جوان - «خلیج گرگان در حال تبدیل شدن به دریاچه ارومیه است»؛ این جدیدترین اظهار نظر علی‌اصغر طهماسبی استاندار گلستان در خصوص خلیج گرگان است که در جلسه هفته گذشته اعضای ستاد تبلیغاتی پزشکیان با مسئول دفتر بازرسی ویژه رئیس جمهور در گرگان، مطرح شد. استاندار گلستان پیش‌تر و در آیین گرامیداشت هفته محیط زیست و نشست با فعالان و سمن‌های محیط زیستی گلستان با تأکید بر اینکه دستور کتبی رئیس‌جمهور برای آغاز عملیات علاج‌بخشی خلیج گرگان صادر شده، این پروژه را نه‌تنها یک ضرورت زیست‌محیطی بلکه آزمونی برای اراده ملی دانست.
البته علی‌اصغر طهماسبی از همان روز نخست تودیع و معارفه خود در آذر ماه ۱۴۰۳ بر احیای خلیج گرگان تاکید کرد و بار‌ها و بار‌ها خواستار احیا و نجات این پهنه آبی شد و جلسات متعددی با رئیس دولت چهاردهم و معاون اول برگزار کرد جلساتی که تاکنون هیچ کدام به نتیجه‌ای ختم نشد.
اما سوال اینست آقای طهماسبی که حدود ۲۵۰ روز است زمام امور استان بر عهده شماست و به دفعات در خصوص وضعیت بغرنج خلیج گرگان اظهار نظر کردید؛ به نظر شما آیا باید همچنان به طرح خطرات خشک شدن این اکوسیستم در پشت تریبون‌ها بسنده کرد؟ یا باید دولت چهاردهم وارد میدان شود؟
بر اساس مطالعاتی که در کارگروه نجات خلیج گرگان در سال ۱۳۹۶ انجام شد باید اقداماتی مانند رسوب‌برداری از دالان‌های خزینی و چپاقلی و آشور با قید فوریت اجرایی شود و فرایند پمپاژ آب از دریای کاسپین به خلیج گرگان رنگ واقعیت بگیرد. اما باید از استاندار پرسید چه زمانی موقع عمل است؟
کَک دولت دوازدهم هم نگزید!
در دولت دوازدهم و در دوره مسئولیت حسن روحانی، علی رغم همه راهکار‌های مشخص و نمایش‌های پرزرق و برق برای نجات خلیج گرگان هیچ اقدام عملی برای احیای این بومسازگان منحصر‌به‌فرد اجرایی نشد؛ موضوعی که سبب شد که خلیج گرگان، خودش به دست به کار شود.
بی خیالی مدیران دولت دوازدهم، کنش‌هایی را از سوی خلیج گرگان در پی داشت؛ در سال ۱۳۹۷ واقعه چَنگ و بلوم جلبکی در محدوده بندرگز اتفاق افتاد؛ در سال ۱۳۹۸ بوی تعفن و گنداب خلیج گرگان اعتراض اهالی بیش از ده‌ها روستا در حاشیه خلیج گرگان را به همراه داشت؛ در همین سال و حتی سال ۱۳۹۹ مرگ هزاران هزار قطعه فلامینگو و پلیکان رقم خورد و بر اساس برخی آمار‌ها تا ۱۰۰ هزار قطعه پرنده تلف شدند؛ در اواخر سال ۱۳۹۹ و به سبب پسروی شدید آب، یک خشکی هزار هکتاری در شمال جزیره آشوراده پدیدار شد؛ با همه این اتفاقات کَک دولت دوازدهم هم نگزید.
دولت سیزدهم، راهکار‌ها را با لایروبی آغاز کرد.
اما در دوره رئیس جمهور شهید و دولت سیزدهم فرایند نجات خلیج گرگان از روی کاغذ به عرصه‌های باتلاقی و گل‌آلود خلیج گرگان رسید. رسوب برداری از کانال آبرسان بین دریای کاسپین و خلیج گرگان به طول ۱۱ کیلومتر اجرایی شد و جان تازه‌ای به این اکوسیستم دمیده شد.
علی رغم تمام اتهامات و برچسب‌هایی که سیاسیون روشنفکر به اصطلاح آگاه محیط زیست، در خصوص غیرعملی بودن لایروبی کانال آبرسان به دولت سیزدهم زدند؛ اما واقعیت آن بود که پس از حدود دو دهه نجات خلیج گرگان، در دولت سیزدهم رنگ و بوی عملی به خود گرفت.
فرایند رسوب‌برداری از کانال آشور به عنوان یکی از مداخله‌های مصوب در کارگروه نجات خلیج گرگان در دولت سیزدهم آغاز و به اتمام رسید موضوعی که به زعم همه کارشناسان سبب شد تا تحولی شگرف در وضعیت کیفی و کمی آب خلیج گرگان رقم بخورد. میزان شوری آب بیش از ۵۰ درصد کاهش یافت و شرایط برای زیست آبزیان و پرندگان این اکوسیستم مناسب‌تر شد. پهنه آبی خلیج گرگان هم حدود یک پنجم افزایش یافت.
بر آمار‌های رسمی قبل از اجرای رسوب‌برداری کانال آشوراده، حدود ۴۰ درصد از عرصه ۵۱ هزار هکتاری عرصه خلیج گرگان خشک شده بود که با اتمام لایروبی مساحت پهنه آبی خلیج گرگان از ۳۰ هزار هکتار به بیش از ۴۰ هزار هکتار افزایش یافت و بسیاری از اراضی مستحدثه که در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ از دریا خارج شده بودند دوباره به زیر آب رفت.
تعلل دولت چهاردهم
از آغاز فعالیت دولت چهاردهم تاکنون، مباحث مختلفی در رابطه با احیای خلیج گرگان مطرح شد. برخی‌‍ها سخن از رسوب برداری از دو کانال آبرسان چپاقلی و خزینی مطرح کردند؛ برخی سخن از انتقال آب بین حوزه‌ای مازندران (نکا رود) و گلستان زدند و دیگر مسئولان هم از اجرای عن‌قریب پمپاژ آب از دریای کاسپین به خلیج گرگان سخن گفته‌اند. البته در این بین هم؛ برخی مسئولان دولتی هم اظهارات جالب توجه‌ای مانند احیای خلیج گرگان توسط رود ولگا روسیه مطرح کرده‌اند که در جای خود قابل تامل است.
علی‌عبدالعلی‌زاده، نماینده رئیس‌جمهور در هماهنگی اجرای سیاست‌های کلی توسعه دریامحور در بازدیدی که ابتدای سال جاری از سواحل گلستان داشت؛ گفته بود که «هدایت آب رودخانه ولگا به دریای خزر می‌تواند راه‌حلی پایدار برای نجات خلیج گرگان باشد». اظهار نظری که بیشتر شبیه اجرای یک شوی نمایشی است تا راهکاری علمی و البته عَملی.
قابل انکار نیست که دولتمردان دولت چهاردهم هم دغدغه محیط زیست و خلیج گرگان را دارند، اما این تهدید بزرگ را جدی نمی‌دانند و بر این باورند که فعلا با «سخن درمانی» پشت تریبون می‌شود زمان بیشتری برای خلیج گرگان خرید؛ گویا فریاد‌های خلیج گرگان در نیمه دوم دهه ۹۰ را فراموش کرده‌اند.
این تعلل دولتمردان سبب شد تا نماینده مردم شهرستان‌های کردکوی و بندرترکمن، بندرگز و گمیشان در مجلس شورای اسلامی در نطق پیش از دستور خود به رئیس جمهور در خصوص خلیج گرگان تذکر دهد. عبدالجلال ایری هشتم مردادماه گفت: با توجه به اینکه خلیج گرگان یکی از مطالبات به حق مردم است، ما در دولت سیزدهم مصوب کردیم که ستاد ملی احیای تالاب میانکاله و خلیج گرگان سه کانال را لایروبی کنند، اما متاسفانه این ۳ کانال لایروبی نشد و تنها توانستیم کانال آشوراده را لایروبی کنیم؛ لذا حتما لازم است ۲ کانال دیگر نیز لایروبی شوند و متعاقب آن حتما باید پمپاژ آب از دریای خزر به سمت خلیج گرگان صورت گیرد لذا دستور فوری دهید این اقدام اتفاق بیفتد، زیرا اگر خشکسالی در خلیج گرگان اتفاق بیفتد مردم در شرایط بحرانی قرار خواهند گرفت.
منبع: تسنیم
