باشگاه خبرنگاران جوان؛ پریزاد اقبالی - حسین افشین معاون علمی رئیس‌جمهور، در آیین رونمایی از فاز اول دستیار هوش مصنوعی دستگاه‌های اجرایی در جمع خبرنگاران گفت: خوشبختانه بعد از گذشت حدود ۵ ماه از انتهای اسفندماه سال گذشته که قرارداد این پروژه به صورت رسمی با دانشگاه‌های مختلف بسته شد، امروز شاهد ارائه دموی این طرح از سوی حدود ۶ دانشگاه هستیم. در مجموع، ۱۴ دانشگاه در این پروژه سهم دارند.

افشین افزود: هرچند همیشه تاکید کرده‌ام که برای موفقیت پروژه باید دو شرط مهم رعایت شود؛ نخست موفقیت علمی و دوم اجرای آن در زمان مناسب، چراکه زمان برای ما اهمیت بالایی دارد.  در حال حاضر حدود دو ماه نسبت به پیش‌بینی‌های اولیه تاخیر داریم،  چراکه قرار بود تا پایان خردادماه این جلسه برگزار شود که به دلیل شرایط خاص کشور به تعویق افتاد، اما این مسئله دلیلی برای تاخیر بیشتر دانشگاه‌ها نخواهد بود.

او افزود: یکی از دانشگاه‌ها به نمایندگی از بقیه در هیئت وزیران نیز ارائه‌ای خواهد داشت تا وزرا با ویژگی‌های این دستیار هوشمند و ظرفیت آن برای وزارتخانه‌ها و در نهایت دولت هوشمند بیشتر آشنا شوند.

توسعه دستیار هوش مصنوعی با مدل‌های ایرانی 

وی در پاسخ به این سوال که آیا قرار است دستیار هوش مصنوعی دستگاه‌های اجرایی بر اساس مدل‌های زبانی بومی باشد توضیح داد: تلاش ما این است که همه فعالیت‌ها به زبان فارسی و در داخل کشور انجام شود و داده‌ها از کشور خارج نشود. این مسئله می‌تواند مقدمه‌ای مناسب برای کاربردی کردن هوش مصنوعی در کشور باشد. در حال حاضر ۷۰ درصد از اجرای این طرح بر اساس مدل‌های زبانی بومی بوده است.

 افشین درباره مراحل چهارگانه اجرای این پروژه گفت: چهار مرحله برای این طرح پیش‌بینی شده است. در مرحله اول، تا پایان خردادماه باید تمام قوانین، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها در دستیار هوش مصنوعی قرار می‌گرفت تا در صورت تصویب قانون جدید یا تصمیم‌گیری وزیر، سامانه بتواند مغایرت‌ها را تشخیص داده و توصیه‌های لازم را ارائه کند. در مرحله دوم داده‌های وزارتخانه‌ها، مانند اطلاعات مربوط به تولید محصولات کشاورزی و دیگر شاخص‌های روزمره، در سامانه بارگذاری می‌شود. 

معاون علمی رئیس جمهور مرحله سوم این پروژه را شامل پیش‌بینی و مدل‌سازی دانست تا سامانه بتواند با استفاده از داده‌های موجود در تصمیم‌سازی کمک کند و یادآور شد: البته تصمیم‌گیری نهایی بر عهده کارشناسان و وزرا خواهد بود، اما این ابزار صحنه بهتری از مدل‌سازی‌ها نشان می‌دهد. در نهایت، مرحله چهارم مربوط به صحت‌سنجی است تا دقت تصمیمات افزایش یابد.

وی تاکید کرد: این پروژه یک طرح پویا و زنده خواهد بود که طی سال‌های آینده ادامه می‌یابد و دستیار هوش مصنوعی به مرور خود را بهینه خواهد کرد. طبق برنامه زمان‌بندی، مرحله اول باید تا پایان خرداد، مرحله دوم تا پایان مهر، مرحله سوم تا پایان دی و مرحله چهارم تا پایان سال اجرا می‌شد. 

به گفته وی اکنون حدود دو ماه تاخیر داریم، اما امیدوارم دانشگاه‌ها با همت خود این عقب‌ماندگی را جبران کنند.

معاون علمی رئیس‌جمهور گفت با بیان اینکه ما این پروژه را مستقل و همزمان با دانشگاه‌ها رصد می‌کنیم و هم‌افزایی ایجادشده میان دانشگاه‌ها می‌تواند اتفاق مهمی برای کشور رقم بزند، گفت: یکی از اهداف ما تقویت هسته‌های پژوهشی و نیروی انسانی در دانشگاه‌هاست. خوشبختانه این هدف محقق شده و در همه دانشگاه‌ها شاهد فعالیت در این زمینه هستیم.

وی ادامه داد: از نظر علمی، ایران رتبه مناسبی در حوزه هوش مصنوعی دارد، اما در بخش صنعتی و کاربردی رتبه کشور حدود ۷۰ تا ۷۵ است. هدف ما نزدیک کردن علم به کاربرد و صنعتی کردن هوش مصنوعی است.

افشین در خصوص اعتبارات فاز اول این طرح تاکید کرد: بودجه هر وزارتخانه برای کل فاز‌های پروژه بین ۱۳ تا ۱۵ میلیارد تومان برآورد شده است. اگر دانشگاهی دستیار هوش مصنوعی دو وزارتخانه را در اختیار داشته باشد حدود ۳۰ میلیارد تومان اعتبار برای آن در نظر گرفته شده است.

خداحافظی با دانشگاه‌های ضعیف

وی تاکید کرد: دانشگاه‌ها و وزارتخانه‌هایی که همکاری خوبی در این پروژه نداشته باشند کنار گذاشته می‌شوند و داده‌ها در اختیار دانشگاه‌ها و وزارتخانه‌های دیگر قرار خواهد گرفت. این طرح فرصتی مهم برای کشور است و باید با هم‌افزایی همه دستگاه‌ها به ثمر برسد.

معاون علمی رئیس‌جمهور، در ادامه سخنان خود گفت: ما دانشگاه دیگری را که همکاری لازم نداشته باشد به دستگاه اجرایی دیگری متصل می‌کنیم تا روند کار ادامه یابد. حرکتی در حال انجام است که ما از آن حمایت می‌کنیم و کسانی که در این مسیر فعال هستند حتماً مورد حمایت قرار می‌گیرند. هر دانشگاه یا نهادی که همراه نباشد، از سبد حمایتی ما فاصله خواهد گرفت و این خود کمکی به توسعه بومی‌سازی فناوری خواهد بود.

استفاده از مدل‌های بومی برای دستیار هوش مصنوعی 

وی افزود: حدود ۳۰ درصد دانشگاه‌ها از مدل‌های غیربومی استفاده کرده‌اند، اما تأکید ما بر بومی‌سازی است و هدف ما پوسته نیست، بلکه توسعه واقعی فناوری داخلی است. اگر به طور متوسط در نظر بگیریم، هر کدام از وزارتخانه‌ها برای کل فاز پروژه حدود ۱۵ میلیارد تومان هزینه دارند و در مجموع، کل پروژه چیزی حدود ۳۰ میلیارد تومان هزینه خواهد داشت. بخشی از این منابع نیز از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان در توسعه و بازار استفاده می‌شود.

معاون علمی رئیس‌جمهور ادامه داد: دو استراتژی مهم برای توسعه هوش مصنوعی تعریف کرده‌ایم. نخست، حمایت از پروژه‌های دانشگاهی به ویژه پایان‌نامه‌ها و پروژه‌های واقعی دانشجویی است. به این شکل که پروژه‌های مشخص روی زمین گذاشته می‌شود و هر دانشجویی که آن را انجام دهد، مورد حمایت قرار می‌گیرد. این کار دو سود دارد؛ هم نیروی انسانی تقویت می‌شود و هم پروژه واقعی به نتیجه می‌رسد. استراتژی دوم نیز حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه کاربردی‌سازی هوش مصنوعی است.

وی گفت: در جلسه بعدی که امروز برگزار می‌شود شرکت‌های دانش‌بنیانی که قبل از سال قرارداد امضا کرده‌اند، معرفی خواهند شد. همچنین امروز یا فردا فراخوانی برای وزارت صنعت، معدن و تجارت منتشر می‌کنیم تا شرکت‌هایی که مایل به فعالیت در حوزه کاربردی‌سازی هوش مصنوعی هستند، شناسایی و حمایت شوند.

به گفته این مقام مسئول در حال حاضر نزدیک به ۳۰ قرارداد با شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه هوش مصنوعی کاربردی منعقد شده است.

وی تأکید کرد: هدف ما این است که رتبه علمی ایران در هوش مصنوعی که جایگاه مناسبی دارد، به بخش کاربردی نیز نزدیک شود. اکنون رتبه کشور در حوزه کاربردی حدود ۷۰ است و تلاش داریم با تقویت دانشگاه‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و زنجیره کامل فعالان، این جایگاه ارتقا یابد.

معاون علمی رئیس‌جمهور افزود: هر دانشگاهی که با یک یا چند وزارتخانه همکاری داشته، بر اساس پروپوزال ارائه‌شده بین ۱۳ تا ۱۵ میلیارد تومان حمایت دریافت کرده است. این حمایت‌ها بر اساس فراخوانی که منتشر شد انجام گرفت و هیچ دانشگاهی به صورت سفارشی انتخاب نشد. در واقع، همه دانشگاه‌ها می‌توانستند در فراخوان شرکت کنند، اما تنها پروژه‌هایی که پروپوزال قابل قبول داشتند، مورد حمایت قرار گرفتند. برخی دانشگاه‌های مطرح نیز به دلیل کیفیت پایین پروپوزال رد شدند.

وی ادامه داد: در فراخوان جدید که امروز یا فردا روی سایت معاونت علمی قرار می‌گیرد، تمرکز بر حوزه صنعت و معدن خواهد بود و مختص شرکت‌های دانش‌بنیان است.

معاون علمی رئیس‌جمهور همچنین از اجرای طرح آموزش هوش مصنوعی به دانش‌آموزان خبر داد و گفت: با همکاری وزارت ارتباطات، قرار است حدود ۲ میلیون دانش‌آموز تحت آموزش هوش مصنوعی قرار گیرند. تاکنون نزدیک به ۶۰۰ هزار نفر ثبت‌نام کرده‌اند و انتظار داریم این تعداد به ۲ میلیون نفر برسد. این آموزش‌ها کاملاً رایگان، جذاب و به صورت آنلاین ارائه می‌شود و به شکل بازی‌محور طراحی شده است.

وی افزود: هر دانش‌آموز می‌تواند مستقل از بقیه مراحل آموزش را طی کند و در مقاطع مختلف با دیگران رقابت داشته باشد. این دوره از اول خردادماه آغاز شده و همچنان ادامه دارد. به برگزیدگان نیز جوایز نفیسی اهدا خواهد شد.

وی گفت: این آموزش‌ها برای همه دانش‌آموزان از ۴ تا ۱۵ سالگی قابل استفاده است. همچنین آموزش معلمان نیز در دستور کار قرار گرفته و از هفته آینده، حدود ۲۰۰ هزار معلم وارد دوره‌های آموزشی خواهند شد.