باشگاه خبرنگاران جوان؛ اعظم پورکند - هنگامی که دونالد ترامپ در ماه مه ۲۰۲۵ از گنبد طلایی رونمایی کرد، چیزی کمتر از انقلابی در امنیت آمریکا وعده نداد - یک سپر دفاع موشکی ۱۷۵ میلیارد دلاری که برای رهگیری هرگونه تهدیدی علیه ایالات متحده طراحی شده است.

این پروژه جدید که از ابتکار دفاع استراتژیک رونالد ریگان الگوبرداری شده است، شبکه‌ای یکپارچه از ماهواره‌ها، رهگیر‌های نسل بعدی، رادار‌ها و سلاح‌های لیزری را در نظر دارد که از سطح زمین تا فضای بیرونی امتداد می‌یابند. هدف واضح است: حفاظت کامل، پیشگیرانه و مطلق تا سال ۲۰۲۹.

با این حال، در پسِ این نمایش شکوه فناوری، الگوی نگران‌کننده‌ای نهفته است. هیچ معماری سیستم مشخصی ارائه نشده است و پیش‌بینی‌های اولیه نشان می‌دهد که هزینه واقعی می‌تواند سه برابر رقم رسمی باشد. مهم‌تر از آن، مفهوم «امنیت مطلق» نشان‌دهنده تمایل پایدار آمریکا به سلطه تک‌قطبی است - سلطه‌ای که به جای تقویت، ثبات جهانی را تضعیف می‌کند. واشنگتن با تلاش برای مقابله کامل با آسیب‌پذیری، خطر از بین بردن تعادل ظریفی را که برای دهه‌ها مانع از رویارویی فاجعه‌بار شده است، به جان می‌خرد.

گنبد طلایی، چشم‌انداز آشنایی را احیا می‌کند: قلعه‌ای در آمریکا که از خطرات جهانی محافظت می‌شود. اما تاریخ نشان می‌دهد که چنین چشم‌انداز‌هایی به ندرت حالت تدافعی دارند. این ابتکار جدید احتمالاً قدرت‌های رقیب را به سمت توسعه سیستم‌هایی سوق می‌دهد که قادر به نفوذ یا غیرفعال کردن سپر هستند. وسایل نقلیه مافوق صوت، کلاهک‌های پنهان‌کار و سلاح‌های ضد ماهواره همگی تکثیر خواهند شد. گنبد طلایی، به جای تضمین امنیت، می‌تواند یک مسابقه تسلیحاتی جهانی تشدید شده را - این بار در مدار - ایجاد کند.

واکنش پکن چه بود؟

واکنش پکن سریع و صریح بود. مقامات چینی هشدار دادند که این پروژه خطر تبدیل فضا به میدان نبرد و متزلزل کردن پایه‌های امنیت بین‌المللی و کنترل تسلیحات را به همراه دارد. به گفته پکن، وسواس واشنگتن به تسلط بر فضا، جعبه پاندورا را تهدید می‌کند و فضای بیرونی - یک حوزه مشترک - را به عرصه بعدی رویارویی تبدیل می‌کند.

از قضا، همزمان با تشریح برنامه‌های بلندپروازانه واشنگتن، چین پیش از این نمونه اولیه کارآمدی از پلتفرم دفاع موشکی استراتژیک خود را به نمایش گذاشته است. این سیستم نشان دهنده یک جهش بزرگ در فناوری دفاعی - و یک فلسفه استراتژیک کاملاً متفاوت - است.

در هسته آن یک «پلتفرم کلان داده تشخیص هشدار اولیه توزیع شده» وجود دارد که قادر به ردیابی تا ۱۰۰۰ پرتاب موشک در سراسر جهان به صورت بلادرنگ است. این سیستم، داده‌ها را از طیف وسیعی از حسگر‌های فضایی، هوایی، دریایی و زمینی با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته برای تشخیص کلاهک‌ها از طعمه‌ها و انتقال اطلاعات قابل اجرا در شبکه‌های امن، ترکیب می‌کند. آنچه این سیستم را واقعاً انقلابی می‌کند، توانایی آن در ادغام جریان‌های داده پراکنده و ناهمگن از منابع متعدد - رادارها، ماهواره‌ها، سیستم‌های شناسایی نوری و الکترونیکی - صرف نظر از قدمت یا منشأ آنها است. سخت‌افزار‌های قدیمی‌تر می‌توانند عملیاتی باقی بمانند و هزینه‌ها را به طرز چشمگیری کاهش دهند و انعطاف‌پذیری را در نسل‌های مختلف فناوری تضمین کنند.

این نوآوری، یک آگاهی موقعیتی جهانی یکپارچه - یک لایه فرماندهی واحد و یکپارچه - فراهم می‌کند که نیرو‌های مسلح چین را قادر می‌سازد تا تهدیدات موشکی را سریع‌تر و مؤثرتر از همیشه درک، تفسیر و به آنها پاسخ دهند. برخلاف برنامه ایالات متحده که هنوز در مرحله مفهومی خود است، نمونه اولیه چین از قبل به عنوان یک مدل کاربردی وجود دارد.

این پروژه توسط موسسه تحقیقاتی فناوری الکترونیک نانجینگ، مرکز برتر الکترونیک دفاعی چین و قطب نوآوری حتی تحت فشار تحریم‌های ایالات متحده، رهبری می‌شود. محققان چینی تأکید می‌کنند که پلتفرم آنها همچنان در حال توسعه است و اصلاحات بیشتری در حال انجام است. با این حال، حتی در این مرحله، ظهور آن یک روند غیرقابل انکار را برجسته می‌کند: جایی که واشنگتن تئوری‌پردازی می‌کند، پکن آن را عملیاتی می‌کند.

ادغام بالقوه این سیستم با موشک‌های رهگیر، گام مهم دیگری را نشان می‌دهد. در طول رژه نظامی ماه سپتامبر در پکن، چین نسل جدیدی از سلاح‌های دفاع هوایی و ضد موشک بالستیک، از جمله HQ-۲۹، را که قادر به رهگیری موشک‌های متخاصم فراتر از جو است، به نمایش گذاشت. نمایش جمعی شش کلاس جدید از سیستم‌های دفاعی، اولین ارائه عمومی از معماری رهگیری موشکی چند لایه و چند مسیره را رقم زد - که چین را به یکی از معدود کشور‌های جهان تبدیل می‌کند که یک شبکه کامل دفاع موشکی را به کار گرفته است.

«گنبد طلایی» چین نه تمایل به نظامی‌سازی فضا، بلکه عزمی برای دفاع از حاکمیت ملی و ثبات استراتژیک جهانی را نشان می‌دهد. هدف آن کاهش آسیب‌پذیری، تقویت آگاهی موقعیتی و حفظ بازدارندگی معتبر است - نه تحمیل سلطه جهانی.

با ادغام حسگر‌های مختلف و فعال کردن واکنش‌های هماهنگ بدون زیرساخت‌های جدید عظیم، این سیستم مقرون به صرفه بودن، پایداری فناوری و قصد دفاعی را نشان می‌دهد. این یک نشانه واضح است که پکن به دنبال تضمین امنیت از طریق اطلاعات و دقت است، نه از طریق نظامی‌سازی یا اقدام پیشگیرانه.

بیانیه‌های سیاست چین این تمایز را بیشتر تقویت می‌کند. پکن پیوسته از حفظ فضا به عنوان یک حوزه صلح‌آمیز، ترویج حاکمیت چندجانبه، شفافیت و مسئولیت مشترک حمایت می‌کند. این کشور با تبدیل فضا به میدان نبرد مخالف است و تأکید می‌کند که منافع امنیتی آن از ثبات جهانی و پایداری بلندمدت محیط فضایی جدایی‌ناپذیر است.

از این نظر، پیشرفت‌های چین می‌تواند به عنوان یک عامل تثبیت‌کننده عمل کند. پکن با نشان دادن توانایی شناسایی و ردیابی تهدیدات بالقوه بدون استقرار سلاح‌های تهاجمی یا فضایی، عملاً الگویی برای نوسازی دفاعی مسئولانه ایجاد می‌کند. یک سیستم شفاف، مبتنی بر داده و در درجه اول دفاعی می‌تواند از تجاوز جلوگیری کند و در عین حال وسوسه حملات پیشگیرانه را کاهش دهد.

پیشرفت چین در توسعه «پلتفرم کلان داده تشخیص هشدار اولیه» خود به عنوان یک عنصر کلیدی در پازل در حال تکامل رقابت قدرت‌های بزرگ ظاهر می‌شود. این در زمانی اتفاق می‌افتد که واشنگتن و مسکو هر دو در حال قدرت‌نمایی استراتژیک خود و افزایش ریسک بازدارندگی هسته‌ای هستند. در ماه اکتبر، روسیه آزمایش دو به اصطلاح "ابرسلاح" - موشک کروز هسته‌ای بوروستنیک و پهپاد زیرآبی پوزیدون، قادر به ایجاد سونامی رادیواکتیو - را انجام داد. در پاسخ، کاخ سفید اعلام کرد که قصد دارد آزمایش سلاح‌های هسته‌ای ایالات متحده را برای اولین بار از سال ۱۹۹۲ از سر بگیرد.

وخامت توافقات کنترل تسلیحات و آزمایش‌های مجدد، نشان‌دهنده فرسایش سیستماتیک اعتماد است. در این شرایط، گنبد طلایی ایالات متحده بیشتر یک بیانیه است تا یک سپر: آمریکا قصد دارد دست‌نخورده باقی بماند. با این حال، همین موضع، دیگران را به نوآوری سوق می‌دهد. پاسخ پکن تشدید تنش نیست، بلکه یک سازگاری است - یک نوسازی دفاعی که بدون بی‌ثبات کردن بازدارندگی، تعادل را حفظ می‌کند.

در درازمدت، تضاد بین دو گنبد ممکن است آینده امنیت فضایی را تعریف کند. گنبد طلایی ایالات متحده به هزینه‌های هنگفت، فناوری‌های آزمایش نشده و ادعای ضمنی تسلط جهانی متکی است. در مقابل، سیستم چین بر کارایی، ادغام و مسئولیت چندجانبه تأکید دارد. این سیستم با فلسفه وسیع‌تر امنیت پایدار همسو است: ایجاد تاب‌آوری از طریق اطلاعات، هماهنگی و خویشتن‌داری.

اگر این امر به طور کامل محقق شود، پلتفرم کلان‌داده تشخیص هشدار اولیه چین می‌تواند به اولین سیستم دفاع موشکی کاربردی و یکپارچه جهانی در جهان تبدیل شود - نه به عنوان ابزاری برای سلطه، بلکه به عنوان الگویی برای امنیت مشارکتی. چنین سیستمی، در تئوری، می‌تواند چارچوبی برای مکانیسم‌های هشدار اولیه مشترک بین چندین کشور فراهم کند و سوءتفاهم و خطر تشدید تصادفی را کاهش دهد.

ایالات متحده و چین اکنون در آستانه یک دوره استراتژیک جدید ایستاده‌اند. گنبد طلایی واشنگتن نوید آسیب‌ناپذیری را می‌دهد، اما خطر شعله‌ور کردن مجدد همان مسابقه تسلیحاتی را دارد که می‌خواهد از آن فرار کند. سیستم نوظهور پکن، در حالی که از همان انگیزه فناوری زاده شده است، دیدگاه متفاوتی از قدرت ارائه می‌دهد و به جهت دیگری اشاره دارد: به سوی نوآوری دفاعی و حکومتداری امنیتی مسئولانه.

منبع: آرتی