باشگاه خبرنگاران جوان؛ رضوان پاک منش - مسئله تعطیلی مدارس که تنها به «از دست رفتن چند روز آموزشی» محدود نمی‌شود، بلکه اثرات عمیق، انباشته و بلندمدتی بر کیفیت آموزش، رشد اجتماعی دانش‌آموزان و حتی آینده اقتصادی و فرهنگی استان برجای می‌گذارد.

لرستان در شاخص‌های کیفیت آموزش پیش از این نیز با چالش‌هایی روبه‌رو بوده است؛ تعطیلی‌های پی‌درپی این شکاف را عمیق‌تر می‌کند.

وقتی جریان یادگیری مداوم قطع می‌شود، خصوصاً در پایه‌های اول ابتدایی، دانش‌آموزان در مهارت‌های بنیادین مثل خواندن، نوشتن و ریاضی دچار افت محسوس می‌شوند. معلم ناچار است پس از هر تعطیلی، همان مطالب گذشته را مرور کند و عملاً از سرعت پیشرفت کاسته می‌شود. این روند به‌خصوص برای خانواده‌هایی که دسترسی به آموزش مکمل یا فضای مطالعه مناسب ندارند، آسیب‌زننده‌تر است؛ وضعیتی که در بسیاری از مناطق روستایی و کم‌برخوردار لرستان دیده می‌شود.

از بین رفتن روحیه و نظم آموزشی

مدرسه فقط محل انتقال دانش نیست؛ ساختاری است که به زندگی دانش‌آموزان نظم می‌دهد.

تعطیلی‌های مکرر، به‌ویژه بدون برنامه‌ریزی جایگزین، نظم ذهنی و رفتاری کودکان را بر هم می‌زند. نتیجه آن کاهش انگیزه، سستی در یادگیری، و شکل‌گیری نوعی عادی‌سازی «تعطیل بودن» است. وقتی دانش‌آموز تشویق می‌شود در هر بارش یا هر هشدار کوچک، از مدرسه دور بماند، پیام پنهان و خطرناک این است که آموزش ضرورت درجه‌اول نیست.

 پیامد‌های روانی و اجتماعی

مدرسه برای بسیاری از کودکان لرستان تنها فضای تعامل با همسالان است.

تعطیلی‌های طولانی می‌تواند موجب انزوای اجتماعی، کاهش مهارت‌های ارتباطی و حتی افزایش اضطراب در کودکان شود. این مسئله در خانواده‌های پرچالش یا مناطقی که امکانات رفاهی و سرگرمی کم است، نمود شدیدتری دارد. برای برخی از دانش‌آموزان، مدرسه همچنین مکانی امن‌تر از خانه است؛ تعطیلی ناگهانی می‌تواند آنان را بی‌پناه‌تر کند.

در لرستان، مانند بسیاری از مناطق کشور، دسترسی برابر به ابزار‌های آموزش آنلاین وجود ندارد.

وقتی مدارس تعطیل می‌شوند، دانش‌آموزی که گوشی، تبلت، اینترنت پایدار یا والدینِ باسواد و همراه ندارد، عملاً از چرخه آموزش خارج می‌شود. تعطیلی‌ها نابرابری را بازتولید می‌کنند؛ کسانی که توانمندترند جلوتر می‌روند و گروه‌های کم‌برخوردار عقب‌تر می‌مانند. این شکاف در آینده به توزیع نابرابر فرصت‌های شغلی، مهاجرت اجباری و تضعیف سرمایه انسانی استان منتهی می‌شود.

بسیاری از خانواده‌های لرستان که هر دو والد شاغل‌اند یا در مشاغل روزمزد فعالیت می‌کنند، با تعطیلی مدارس دچار سردرگمی و فشار می‌شوند.

آنها مجبور به مرخصی گرفتن، ترک کار یا سپردن کودک به مراقبان نامطمئن هستند. در خانواده‌هایی که توان مالی برای نگهداری کودک یا کلاس‌های جبرانی وجود ندارد، این فشار دوچندان می‌شود. تعطیلی مدرسه برای والدین به معنای تعطیلی زندگی روزمره نیست؛ بار سنگینی است که ناخواسته بر دوششان گذاشته می‌شود.

 آسیب به اقتصاد و توسعه انسانی استان

آموزش، زیربنای توسعه است. تعطیلی پی‌درپی مدارس لرستان در بلندمدت پیامد‌هایی فراتر از آموزش دارد.

استانی که از مشکلات بیکاری و کمبود فرصت‌های اقتصادی رنج می‌برد، بیش از هر چیز به نیروی انسانی متخصص و توانمند نیاز دارد. هنگامی که آموزش دچار وقفه‌های مکرر می‌شود، کیفیت این سرمایه انسانی به خطر می‌افتد و چرخه توسعه کند یا متوقف می‌شود.

وقتی تعطیلی‌ها غیرشفاف، ناگهانی یا بدون راهکار جایگزین رخ می‌دهد، مردم احساس می‌کنند آموزش در اولویت نیست.

کاهش اعتماد عمومی باعث می‌شود سرمایه اجتماعی نظام آموزشی تضعیف شود. خانواده‌ها ممکن است احساس کنند تصمیم‌ها سلیقه‌ای یا محافظه‌کارانه است و همین مسئله فاصله بین مردم و نهاد‌های تصمیم‌گیر را افزایش می‌دهد.

تعطیلی مدارس در استان لرستان فقط چند روز از دست‌رفته نیست؛ یک زنجیره اثرات منفی است که بر آینده فردی و جمعی استان سایه می‌اندازد.

راه‌حل این مشکل، مدیریت محتاطانه و برنامه‌ریزی‌شده بحران‌ها، ایجاد زیرساخت‌های لازم برای تداوم آموزش، و تعریف استاندارد‌های شفاف و قابل پیش‌بینی برای تعطیلی‌هاست. استان‌هایی که آموزش را اولویت می‌دانند، حتی در سخت‌ترین شرایط نیز راه‌های جایگزین پیدا می‌کنند؛ زیرا می‌دانند سرمایه اصلی هر منطقه، کودکانی هستند که امروز در کلاس‌های درس نشسته‌اند.