آب‌های نامتعارف، ظرفیتی که از آن غافلیم/ فروچاله‌های بوشهر زلزله‌‌ای خاموش

به گزارش گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از بوشهر، جابر مظفری زاده مدیر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت سهامی آب منطقه‌ای بوشهر عنوان کرد: ۸۵ درصد از مساحت کشور ما در اقلیم خشک، نیمه خشک و فراخشک واقع شده است و باید بپذیریم در کشوری با چنین اقلیم و میانگین بارندگی کمتر از سطح متوسط جهان زندگی می‌کنیم.

او ادامه داد: در ۷۰ درصد زمان یک دهه‌ اخیر با خشکسالی دست و پنجه نرم کرده‌ایم و این موضوع باعث کاهش شدید منابع آب سطحی و زیرزمینی شده است.

خشکسالی آورد رودخانه‌ها را ۸۰ درصد کاهش داد

 مدیر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت سهامی آب منطقه‌ای بوشهر بیان کرد: بر اساس مدل‌های هواشناسی، در ۳۰ سال گذشته این خشکسالی رو به افزایش بوده است و پیش بینی می‌شود این روند افزایشی ادامه یابد.

مظفری زاده ادامه داد: این خشکسالی باعث آن شده تا آورد رودخانه‌های اصلی استان بوشهر از ۲.۵ میلیارد مترمکعب در سال به کمتر از ۵۰۰ میلیون مترمکعب کاهش یابد.

این پژوهشگر حوزه آب، با اشاره به سوق یافتن بهره برداران به سوی آب‌های زیرزمینی در ۵۰ سال اخیر، گفت: با توجه به کاهش آورد رودخانه‌ها و پیشرفت فناوری پمپاژ در عصر معاصر، منابع آب زیرزمینی را که در طول هزاران سال به وجود آمده اند به شدت تحت فشار قرار داده‌ایم و اکنون سالانه ۳۰ میلیون مترمکعب بیش از ظرفیت و توان سفره‌های آب زیرزمینی از این منابع برداشت می‌کنیم.

او عنوان کرد: افزایش جمعیت و نیاز بیشتر به غذا باعث تقاضای بیشتر برداشت آب شده است و با وجود کاهش منابع آبی، شاهد اضافه برداشت چاه‌های مجاز و حفر غیرمجاز بوده ایم.

مدیر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت سهامی آب منطقه‌ای بوشهر افزود: سرانه آب در استان بوشهر از ۱۰ هزار مترمکعب در بلند مدت به ۷۰۰ مترمکعب کاهش یافته  یعنی میزان آب موجود به ازای هر نفر در استان کم شده است.

محدوده مطالعاتی منابع آبی در وضعیت ممنوعه هستند

مظفری زاده گفت: بر اساس همه‌ شاخص‌های کنترل منابع آب مثل شاخص معروف فالکن مارک، در استان بوشهر دچار کمبود شدید منابع آب هستیم.

او افزود: به طور نمونه در منطقه تنگ ارم، در ۹ سال اخیر، سطح آب‌های زیرزمینی ۱۵ متر افت داشته است، به طوری که بسیاری از چاه‌های این منطقه خشکیده‌اند.

این کارشناس، استان بوشهر را دارای ۱۶ محدوده مطالعاتی منابع آب عنوان کرد و گفت: از این ۱۶ محدوده مطالعاتی، ۱۲ محدوده در وضعیت ممنوعه و ممنوعه بحرانی قرار دارند و  چهار محدوده دیگر نیز ساحلی و بدون ظرفیت کشاورزی هستند.

مظفری زاده در بخش دیگری از اظهارات خود به تصوری اشتباه و رایج در میان عموم مردم اشاره کرد و افزود: آبخوان‌ها مانند دریا در زیر زمین گسترده نیستند، بلکه در مناطقی که شرایط زمین شناختی تشکیل سفره آب زیرزمینی وجود داشته و در میان ذرات و منافذ محدود تشکیل شده اند.

او ادامه داد: با برداشت بیش از حد آب از این مناطق، منافذ یاد شده از آب خالی شده، فشرده می‌شوند و در سطح زمین فاجعه‌ای به نام فروچاله رخ می‌دهد.

خطر فروچاله‌ها در بوشهر

مظفری زاده هشدار داد: بر خلاف منابع آب سطحی مثل رودخانه‌ها و دریاچه‌ها، بحران آب‌های زیرزمینی با چشم قابل رصد نیست و همین موضوع باعث شده تا شدت بحران برای عموم مردم ملموس نباشد.

او گفت: کم شدن حجم آب موجود در آبخوان‌ها موجب افزایش تعداد، و عمق کف شکنی برای دستیابی به منابع آب زیرزمینی شده است.

مدیرمحیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت سهامی آب منطقه‌ای بوشهر افزود: در برخی از دشت‌های استان، این کف شکنی تا عمق آبخوان ادامه یافته و حتی تا سنگ کف و عبور از آن نیز ادامه یافته است.

مظفری زاده با تشبیه فروچاله به زلزله‌ای خاموش و بی صدا تصریح کرد: در استان بوشهر نیز فروچاله‌هایی در محدوده طلحه-فاریاب شناسایی شده است.

او، درباره کیفیت منابع آب استان بوشهر هم گفت: تنها چهار درصد از منابع آب زیرزمینی استان بوشهر دارای هدایت الکتریکی (EC) کمتر سه هزار می‌باشد و بیش از ۵۰ درصد از این منابع، هدایت الکتریکی ۱۰ هزار و بیش از آن دارند.

بوشهر بالاترین سرانه منابع آب نامتعارف کشور را دارد

این پژوهشگر حوزه آب استقرار برنامه جامع سازگاری با کم آبی استان و مدیریت منابع آب نامتعارف را راهکار‌های عبور از شرایط کنونی عنوان و بیان کرد: یکی از مناطقی که در خصوص منابع آب، شرایطی بحرانی‌تر از بوشهر را تجربه کرده است، منطقه آلمریا در اسپانیا است. این منطقه که از نظر شرایط بارندگی، اقلیمی و جغرافیایی شرایطی مشابه استان بوشهر دارد در بازه‌ای از زمان دچار فقر شدید منابع آب و کوچ ساکنان خود شده بود.

مظفری زاده افزود: با بهره برداری مناسب از منابع آبی، بهبود کیفیت کشاورزی و ایجاد گلخانه ها، اکنون آلمریا غذای بیش از ۱۷ میلیون نفر را تامین می‌کند.

او گفت: در این منطقه استفاده از آب‌های متعارف سطحی یا زیرزمینی کنار گذاشته شده و فقط از آب‌های نامتعارف برای توسعه استفاده شده است.

مدیرمحیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت سهامی آب منطقه‌ای بوشهر، افزود: استان بوشهر بالاترین سرانه منابع آب نامتعارف کشور را در اختیار دارد و سالانه ۱۵ میلیون مترمکعب از پساب با هدایت الکتریکی سه هزار در تصفیه خانه بوشهر آماده بهره برداری است.

مظفری زاده ادامه داد: کسری مخزن سالانه کل استان بوشهر ۳۰ میلیون مترمکعب است و این حجم از پساب معادل نیمی از آن است.

او با اشاره به پایدار بودن این منبع گفت: اگرچه حجم آب پشت سد‌ها کاملا وابسته به میزان بارش و دستخوش تغییرات زیادی است، اما این حجم از پساب به صورت پایدار، دائمی و حتی رو به افزایش است.

پساب‌های شهر بوشهر ۱۱۰۰ میلیارد تومان می‌ارزد

مدیرمحیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت سهامی آب منطقه‌ای بوشهر با استناد به مقالات تالیف شده‌، ارزش اقتصادی پساب‌های شهر بوشهر را سالانه ۱۱۰۰ میلیارد تومان برآورد کرد و افزود: با سرمایه گذاری نزدیک به ۱۰۰ میلیارد تومان می‌توان به این منبع آب پایدار، برای استفاده در مصارف صنعت، کشاورزی، فضای سبز و تغذیه آبخوان استفاده کرد.

مظفری زاده، کشور‌های هلند، اسپانیا، مکزیک، امارات و عربستان را کشور‌های پیشرو در حوزه استفاده از آب‌های نامتعارف نامید و گفت: با توجه به تجارب مفید جهانی و منطقه‌ای در این حوزه، ایران نیز ظرفیت بهره برداری و سود بردن از این منبع را دارد.

او افزود: کشت درخت لیمو که گونه‌ای متناسب با اقلیم استان بوشهر است، درختان چوب صنعتی و بیش از ۵۳ گیاه شورپسند بخش دیگری از ظرفیت استفاده از منابع آب نامتعارف استان بوشهر است.

مدیرمحیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت سهامی آب منطقه‌ای بوشهر عنوان کرد: استان بوشهر ظرفیت ایجاد یک شهرک شور ورزی را دارد که در آن می‌توان مزارع پرورش ماهی و میگو، کشت جلبک ها، گیاهان هالوفینت، نمک، مواد معدنی و بخش‌های دیگر را به بهره برداری رساند.

مظفری زاده بیان کرد: در استان بوشهر هفت پهنه مستعد شور ورزی شناسایی شده است که شامل مناطقی در عسلویه، کنگان، مند، دلوار، بوشهر، گناوه و دیلم است.

انتهای پیام/ک