باشگاه خبرنگاران جوان؛ مهدی احمدی* - در سوز سرمای دیماه ۱۳۵۷، وقتی برف نازکی خیابانهای تهران را پوشانده بود و در حال تجربه بحرانی سیاسی بود؛ اعتراضات عمومی و جنبشهای مردمی علیه حکومت پهلوی شدت گرفته و فضای شهرها مملو از شور و اشتیاق تغییر بود. در یکی از همین روزها گروهی از دانشگاهیان در وزارت علوم واقع در خیابان ویلا گرد هم آمده بودند. آنها در سکوتی پرطنین برای حفظ حرمت دانشگاه و آزادی اندیشه تحصن کرده بودند. میان آن جمع آرام و استوار کامران نجاتاللهی استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر با شور و امید در حال سخنرانی بود، گویی دلها را به آیندهای روشن پیوند میزد اما در آن روز سرد و تلخ، گلولهای از طرف حکومت مسیر زندگی او را درهم شکست. نجات اللهی سال ۱۳۳۳ در بیجار زاده شده بود، استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر تهران بود که با شور و دلسوزی در مسیر علم و آموزش گام برداشت و دلهای بسیاری از دانشجویان را روشن کرد.
این تصویر، لحظهای از مراسم تشییع استاد نجاتاللهی را نشان میدهد که هزاران نفر در آن شرکت کردهاند. جمعیت حاضر در مراسم، متشکل از دانشجویان، خانوادهها و شهروندان عادی است که با اندوه و احترام گرد هم آمدهاند. عکسهای استاد نجاتاللهی روی تابوت یا سنگ قبر دیده میشود و گلها و تاجهای گل در اطراف آن بیانگر ارادت و تقدیر مردم از شخصیت علمی و اخلاقی اوست. بر بالای قبر چند تن از دانشجویانش ایستادهاند؛ چهرههایشان حاکی از اندوه و در عین حال مقاومت است، گویی با حضورشان میخواهند بگویند که یاد استاد زنده است و مسیر او ادامه دارد. در اطراف استادان و همکارانش با لباسهای زمستانی و چهرههایی اندوهگین ایستادهاند؛ برخی دست بر سینه گذاشتهاند برخی به زمین نگاه میکنند و غم خود را در سکوت معنا میبخشند. نگاهها، ژستها و فاصلهها نشان میدهد که این جمع نه تنها از دست دادن یک همکار بلکه از دست دادن نمادی از شجاعت و اخلاق علمی را تجربه میکند.
در چنین شرایطی، مراسم تشییع استاد نجاتاللهی بیش از یک وداع شخصی بود؛ این تجمع جلوهای از همبستگی اجتماعی و نمادی از مقاومت فرهنگی و فکری مردم در برابر سرکوب سیاسی نیز به شمار میرفت. حضور گسترده مردم در مراسم نشان میدهد که استاد نجاتاللهی نه تنها به عنوان یک شخصیت علمی بلکه به عنوان نمادی از آرمانها و ارزشهای انسانی و ملی در دل جامعه جای داشت. این تصویر بیانگر ترکیبی از غم، احترام و امید است؛ امیدی که مردم در دل خود داشتند تا تغییر و بازسازی اجتماعی و سیاسی را تجربه کنند، حتی در میانهای از فقدان و اندوه برای مردی که نشاندهنده عدالت، علم و اخلاق بود.
پژوهشگر تاریخ معاصر