انقلاب در درمان اعتیاد با ادغام خدمات اعتیاد در برنامه پزشک خانواده

به گزارش حوزه دولت باشگاه خبرنگاران به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دولت، مرضیه وحید دستجردی در همایش «روز جهانی مبارزه با مواد مخدر» که در سالن همایش‌های صدا و سیما برگزار شد، ضمن ارائه گزارشی از اقدامات پیشگیرانه، درمان و کاهش آسیب اعتیاد در حوزه وزارت بهداشت، گفت: از آنجا که باید برنامه‌هایی را برای اجرای برنامه پنجم توسعه طراحی و اهداف راهبردی‌مان را مشخص می‌کردیم در زمینه حل معضل اعتیاد برنامه‌ریزی‌های لازم را تا سال 1394 انجام داده‌ایم و هدف‌گذاری‌های لازم صورت گرفته است از جمله این برنامه‌ها آن است که شیب صعودی اعتیاد تا پایان برنامه پنجم کاهش یابد.

وزیر بهداشت از تدوین سند مبارزه با الکل خبر داد و گفت: این سند مراحل پیشگیری، درمان و آموزش‌های عمومی را شامل می‌شود. ارتقای کیفیت مراقبت از بیماران معتاد و سوء مصرف‌کننده مواد در شهرها و روستاها از دیگر برنامه‌هایی است که تدوین شده و در دست اجرا است.

وی با اشاره به طراحی شعار «نسل جوان ایمن در برابر اعتیاد، سرمایه ملی است»، در سطح وزارت بهداشت گفت: حدود 94.8 درصد جمعیت معتادان را مردان و حدود 5.2 درصد معتادان را زنان تشکیل می‌دهند، بیشترین شیوع معتادان در گروه سنی 25 تا 29 سال است. جمعیت معتادان با احتساب خانواده‌های آنها به بیانی 5 میلیون و به بیانی دیگر 10 میلیون نفر درگیر معضل اعتیاد هستند.

دستجردی با اشاره به سیاست‌های کلی نظام ابلاغیه مقام معظم رهبری برای حل معضل اعتیاد، گفت: وزارت بهداشت ماموریت‌های ویژه‌ای را در این زمینه طراحی کرده است. بر این اساس حمایت از تشکل‌های مردمی در زمینه‌های پیشگیری، کاهش آسیب و درمان معتادان، توسعه مطالعات و پژوهش‌های بنیادی کاربردی و توسعه‌ای در امر مبارزه با مواد مخدر و روان‌گردان‌ها و همچنین برنامه‌هایی در جهت فراهم کردن مشارکت جدی آحاد مردم را در نظر داریم که بر اساس آنها به عنوان اسناد بالادستی در برنامه پنجم توسعه و راهبردهای آن برنامه‌ریزی‌های لازم صورت گرفته است.

وزیر بهداشت به برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد در سطح وزارت بهداشت اشاره کرد و افزود: آموزش مهارت‌های زندگی، آموزش‌ مهارت‌های فرزندپروری، اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی مستقیم و غیرمستقیم و همچنین برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد در گروه هدف طراحی شده است. برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد وزارت بهداشت در مدارس، دانشگاه‌ها، محیط‌های کاری، ورزشی، جانبازان و محیط‌های نظامی تدوین شده‌اند.

وی به پروتکل‌های درمانی و راهنماهای بالینی اعتیاد اشاره کرد و گفت: پروتکل‌های درمانی و راهنماهای بالینی برای گروه‌ها و نقش‌های مختلف تدوین شده است. بر این اساس پروتکل درمان نگهدارنده با متادون، پروتکل درمان نگهدارنده با بوپرونرفین، پرتکل درمان سم‌زدایی با بوپرونرفین، پرتکل درمان نگهدارنده با شربت تریاک، پرتکل درمان سوء مصرف مواد در دوران بارداری، زایمان و شیردهی و پروتکل و راهنماهای بالینی درمان سوء مصرف مواد محرک در سطح وزارت بهداشت آماده و تدوین شده است.

وزیر بهداشت برنامه‌های درمانی اعتیاد را برنامه‌هایی ‌کم‌نظیر در دنیا عنوان کرد و گفت: موجب افتخار است که توانستیم در طول یک دهه فعالیت در سطح وزارت بهداشت این برنامه‌ها را تدوین کنیم.

وی همچنین به برگزاری دوره‌های آموزشی تربیت مربی برای پزشکان و روانپزشکان درمانگر اعتیاد، اشاره کرد و گفت: به این ترتیب دوره‌های آموزشی درمان با آگونیست‌ها مخصوص پزشکان و دوره‌های آموزشی روان درمانی اعتیاد مخصوص روانپزشکان برگزار شده است. در مجموع از سال 84 تا سال 90، 11 هزار و 15 نفر از پزشکان این آموزش‌های درمان اعتیاد را دریافت کرده‌اند. وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی به صورت مستمر پایش مراکز درمانی و نظارت بر نحوه ارائه خدمات را انجام می‌دهند.

وی افزود: برنامه‌های آموزشی _ درمانی اعتیاد از سال 84 با تحت پوشش قرار دادن 500 نفر از پزشکان آغاز شد و در سال 90 بیش از چهار هزار و 750 پزشک تحت پوشش برنامه‌های آموزشی قرار گرفتند.

دستجردی همچنین به تاسیس و صدور مجوز مراکز سرپایی درمان با داروهای آگونیست اشاره کرد و گفت: در حال حاضر در این زمینه 189 مرکز دولتی و دو هزار و 162 مرکز خصوصی تحت نظارت وزارت بهداشت در سطح کشور فعالند. همچنین 47 هزار و 233 نفر در مراکز دولتی و 385 هزار و 417 نفر در مراکز خصوصی تحت درمان قرار دارند. در مجموع بیش از 400 هزار نفر تحت درمان در این مراکز قرار دارند.

وزیر بهداشت همچنین از راه‌اندازی مراکز سرپایی درمان سوء مصرف مواد محرک خبر داد و گفت: با توجه به تغییر چهره اعتیاد از مواد مخدر سنتی به مواد محرک و روان‌گردان‌ها، این مراکز تاسیس شدند. همچنین اورژانس‌ها و بخش‌های بستری درمان سوء مصرف مواد نیز راه‌اندازی شده‌اند.

دستجردی ادامه داد: برنامه‌های کاهش آسیب اعتیاد با هدف کاهش عوارض و خدمات جسمی، روانی، اجتماعی، خانوادگی و اقتصادی طراحی شده‌اند و مهم‌ترین هدف این برنامه‌ها در حوزه سلامت، جلوگیری از گسترش ایدز در سطح جامعه از طریق تزریق، تماس جنسی و هپاتیت است.

وزیر بهداشت به فعالیت مراکز کاهش آسیب و مراکز گذری (DIC) اشاره کرد و افزود: این مراکز گذری همراه با تیم‌های سیار فعال هستند. مراکز گذری مخصوص زنان و همچنین مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری یا کلینیک‌های مثلثی، خدمات لازم را ارائه می‌کنند. در مراکز گذری و کلینیک‌های مثلثی، معتادان پرخطر شناسایی می‌شوند و ارتباط لازم برای کاهش آسیب آنها ایجاد می‌شود. در این مراکز وسایل تزریق استریل، وسایل محافظ جنسی، آموزش معتادان برای تزریق استریل و روابط قانونی ارائه می‌شود. همچنین در این مراکز غذا و لباس مناسب و همچنین استحمام برای معتادان در نظر گرفته می‌شود و معتادان برای کنار گذاشتن تزریق و دریافت داروهای ترک اعتیاد تشویق می‌شوند.

به گفته دستجردی در حال حاضر 89 مرکز گذری در سطح کشور فعالند که هر مرکز دارای دو تیم سیار است و 82 هزار و 600 نفر را تحت پوشش قرار می‌دهد. همچنین 103 مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری یا کلینیک‌های رفتاری در سطح کشور فعالند.

وزیر بهداشت با اشاره به نتایج برنامه‌های کاهش آسیب اعتیاد، افزود: به دنبال این برنامه‌ها شیوع بیماری‌ ایدز از طریق تزریق که در سال 80 بیش از 90 درصد بود، امروز به 62.5 درصد کاهش یافته است. همچنین کنترل شیوع ایدز از طریق تماس جنسی میان معتادان را داشته‌ایم. کاهش شیوع بیماری‌های مقاربتی در معتادان و کاهش شیوع دیگر عوارض جسمی ناشی از تزریق مانند آبسه‌های عفونی‌ و مرگ‌های ناگهانی و همچنین کاهش جرم و جنایت در بین معتادان را به دنبال اجرای برنامه‌های کاهش آسیب اعتیاد شاهد هستیم.

وی به ادغام خدمات پیشگیری از اعتیاد در نظام مراقبت‌های اولیه (THC) اشاره کرد و گفت: بر این اساس آموزش و مشاوره چهره به چهره، آموزش خانواده‌ها، بیماریابی فعال، ارجاع بیماران جهت درمان و... انجام می‌شود.

وزیر بهداشت ضمن توضیح برنامه‌های آموزشی وزارت بهداشت در زمینه اعتیاد ادامه داد: بر این اساس در دوره تحصیلات تکمیلی (MPH) بیش از 150 پزشک دوره مدیریت اعتیاد را گذرانده‌اند و در شبکه مبارزه با اعتیاد یا به کار گرفته شده و یا به کار گرفته می‌شوند. همچنین سه مرحله است که دوره تحصیلی PHD راه‌اندازی شده است و اکنون 15 نفر مشغول تحصیل هستند. برقراری دوره آموزشی پیشگیری و درمان اعتیاد در دوره تخصصی روان‌پزشکی نیز جزو این برنامه‌هاست. دستیاران تخصصی روانپزشکی موظف هستند دوره‌ای را برای اعتیاد طی کنند تا توانمندی‌ها برای درمان و پیشگیری اعتیاد افزایش یابد.

وی درعین حال به برنامه‌های آموزشی برای مردم، خانواده‌ها، دانش‌آموزان و دانشجویان اشاره کرد و گفت: طی حدود دو سال اخیر تمام خوابگاه‌های دانشجویی وزارت بهداشت به مراکز مشاوره دانشجویی مجهز شده‌اند. بر این اساس 157 اتاق مشاوره در داخل خوابگاه‌های دانشجویی وزارت بهداشت فعال هستند. در 35 دانشگاه نیز خط تلفنی به صورت 24 ساعته برای مشاوره در اختیار دانشجویان قرار دارد.

وزیر بهداشت همچنین به برنامه‌های متنوع وزارت بهداشت در حوزه فرهنگی، دانشجویی و پژوهشی و همچنین تاسیس مراکز تحقیقاتی اعتیاد در دانشگاه‌های علوم پزشکی اشاره کرد و گفت: تخمین شیوع سوء‌ مصرف الکل با استفاده از روش‌های غیرمستقیم در مراحل پایانی است. همچنین تاسیس سامانه ثبت اطلاعات مربوط به شیوع اعتیاد نیز در مراحل مطالعه و طراحی قرار دارد. تاسیس سامانه هشدار سریع مواد مخدر برای شناسایی موارد جدید نیز در مراحل انتهایی است.

دستجردی با اشاره به اقدامات دارویی وزارت بهداشت در حوزه اعتیاد، گفت: قرص و شربت متادون و شربت تریاک به صورت انبوه در حوزه دارویی وزارت بهداشت تولید می‌شود و نظارت مستمر در چرخه تولید و توزیع داروها وجود دارد. همچنین درصدد ایجاد داروهای جدید برای جلوگیری از ورود داروهای مخدر و پیش‌سازه‌های مواد محرک به ایران هستیم./س3