نگاهي به "آداب و رسوم ترکيه"(فصل 2)

 

در 24 ژوييه 1922 و درچارچوب پيمان لوزان، تركية امروزي از امپراتوري فروپاشي شده عثماني جدا شد و به طور رسمي اعلام موجوديت كرد.

مصطفي كمال پاشا كه بعدها به آتا ترك مشهور شد، به عنوان بنيانگذار جمهوري تركيه شناخته مي‌شود و مردم اين كشور از او به عنوان پدر تركيه مدرن ياد مي‌كنند. آتاترك در سال 1923، تركيه امروزي را بنا نهاد و تا سال 1938 رياست جمهوري اين كشور را بر عهده داشت. آتاترك در طول مدت مسئوليتش تلاش خود را بر روي آنچه او از آن با عنوان مدرنيزه كردن تركيه ياد مي‌كرد، متمركز كرد، اما برخي اقدامات او مانند كشف حجاب، سركوب عشاير و اجباري كردن پوشيدن لباس‌هاي اروپايي موجب بروز موجي از اختلاف ميان لايه‌هاي مختلف جمعيتي تركيه شد. تركيه در سال‌هاي اوليه پس از تأسيس، شاهد رشد سريع ادبيات و هنر، مخصوصاً‌ نقاشي، معماري و مجسمه‌سازي بود. لازم به ذكر است كه تمامي تلاش‌هاي انجام شده براي مدرنيزه كردن تركيه با الگوي غربي صورت گرفته است.

در آغاز قرن بيستم امپراتوري عثماني دولت چند مليتي را بنا نهاد كه بخش‌هايي از سه قاره را تحت سيطره خود قرار داد ، اما اكنون ترك‌ها افرادي هستند كه در مرزهاي تركيه كنوني (مرزهاي 1923) زندگي مي‌كنند. فرهنگ مردم تركيه در يك قرن اخير تغييراتي اساسي كرده است. امروزه شايد بتوان تركيه را يگانه كشوري دانست كه بخش‌هاي بزرگي از فرهنگ شرقي و غرب را همزمان در خود دارد. سيستم حكومتي چند مليتي عثماني، ترك‌ها را نسبت به تأثيرپذيري از سنن و فرهنگ ديگر كشورها آماده كرده است. اولين قانون اساسي تركيه كه در سال 1924 تدوين شد، اسلام را دين رسمي اين كشور تعيين كرد. براساس آخرين آمار، نزديك به 98 درصد از جمعيت 77ميليوني تركيه، مسلمان هستند و 2 درصد باقيمانده را مسيحيان، يهوديان و پيروان ديگر اديان تشكيل مي‌دهند. شايان گفتن است كه 75 درصد از مسلمانان تركيه سني مذهب هستند.

هويت ملي: دولت تركيه اقداماتي را در زمينه تأسيس و پشتيباني از نهادهاي تاريخي و زبان شناسي انجام داده است؛ اين نهادها به پژوهش درباره گذشته پر افتخار ترك پرداخته و در صورت لزوم، شكوه و جلالي ساختگي به آن نسبت مي دادند تا باعث برانگيخته شدن غرور شهروندان ترك شوند . سياست رسمي تلقين حس ملي گرايي تا حد زيادي موفق بوده است. بيشتر شهروندان رها از وابستگ ي تباري و نژادي غير ترك، خودشان را چه از نظر نژادي و چه از نظر مليت، ترك مي پندارند ؛ با اين وجود برخي از كردها از اين امر مستثني هستند.

 

روابط قومي و نژادي: پس از پيمان نامه لوزان 1 در دوره پس از جنگ جهاني اول، تنها ارمن يهاي مسيحي، يونانيهاي ارتدكس و يهوديها اين اجازه را داشتند كه نهادها و سازمانهاي مذهبي و آموزشي خود را حفظ نمايند. تنها زبانهاي غير تركي كه از سال 1999 به اين سو در مدرسه هاي همگاني تركيه درس داده مي ش وند دربرگيرنده زبان عربي و زبا نهاي اروپاي غربي مي شود. در حدود نيمي از كردها در جنوب شرقي تركيه كه خانه و كاشانه آنها سنتي است، زندگي مي كنند. بيشتر كردهايي كه در منطقه هاي ديگري زندگي مي كنند به دليل شيوه آموزش، وضعيت كاري، خدمت سربازي و در هم آميزش ازدواجي، به ترك تبديل شده اند. از دهه 1970 تاكنون، شمار فزآينده اي از كردها، بر پايه كردي ، زباني هندو اروپا ئي وابسته به زبان فارسي، ريشههاي غير تركي خود را بازيافته اند.
گرچه سخن گفتن به كردي در مكا نهاي همگاني و نوشتن به اين زبان از سال 1991 قانوني شده است، مقام هاي قضايي و كيفري ، برخي كرد زبانان را بازداشت نموده و انتشارات كردها را تحت عنوان قانون ضد ترور كه دامن زدن به تبليغات جدايي طلبانه را ممنوع ساخته است، توقيف مي كنن د. مقامات قضايي هم چنين از بخش هايي از قانون جنايي براي محدود كردن جوشش ها و ابراز وجودهاي نژادي و قومي مورد استناد قرار مي دهند. تا سال 1999 ، پخش رسانه اي به زبان كردي غي ر قانوني بوده است. فعاليت شاخه ش انليورفا 2 (جنوب شرقي تركيه) وابسته به كانون فرهنگي ميانرودان (بين النهرين) ، كه شركتي فرهنگي براي گسترش زبان و فرهنگ كردي قلمداد مي شود، در سال 1997 با فرمان استانداري متوقف شد . در سال 1997 دفتر فرمانداري استانبول درخواست بنياد پژوهشي و فرهنگي كرد را براي برگزاري كلاس هاي زبان كردي نپذيرفت.
برخي از كردها خواهان حقوق فرهنگي و حتي استقلال يا خودگرداني منطق ه اي در جنوب شرقي تركيه هستند. حزب كارگران كرد، يك سازمان جدايي طلب و گاه تروريستي، از سال 1984 تاكنون، در ناحيه جنوب شرقي به جنگ و پيكار با ارتش تركيه پرداخته است. در حدود سي هزار نفر كه بيشترشان عضو حزب كارگران كرد بودند تا ماه مارس 1999 در روند اين جن گها كشته شد هاند. كارزار نظامي تركيه به
پيدايش جنبش ها و احساسات حمايتي و پشتيباني از حزب كارگران كرد منجر شد ه است كه برخي هنگام به فراتر از مرزهاي تركيه نيز كشيده شده و موجب يورش هايي از شمال عراق به درون تركيه ميشود. در سالهاي اخير، گرجي ها، سيركاسي ها و لازها نيز بر آن شده اند تا زبان غير تركي و سنت هاي فرهنگي خود را كه در قانون تركيه به صورت محدود مجاز شمرده شده است، دوباره زنده كنند. گروهي از گرجي هاي تركيه در اوايل سال 1990 به انتشار يك روزنامه1 اقدام نمودند ؛ « چ وِنه بوري » فرهنگي با روي كرد به شعر، ادبيات و سنت هاي گرجي به نام اين مردم خود را مسلمان و شهروند تركيه داراي نياكان عثماني غير ترك م يخوانند. اكثريت گسترده اي از شهروندان، با وجود تفاوت هاي نژادي، طبقه اجتماعي، شهري ، روستائي و منطق هاي به طور عام در فرهنگ تركي اشتراك دارند. هم پيماني ها و پيوندهاي خوبي ميان مسلمانان سني با پيشينه نژادي متفاوت در اثر ازدواج با يكديگر صورت گرفته است. حكومت تركيه شهروندي همه مردم تركيه را حق آنان مي دان د. به طور رسمي هيچگونه تبعيض قانوني، آموزشي يا استخدامي مرتبط با قوميت در اين كشور وجود ندارد و سامانهاي براي اختصاص كارت شناسايي قومي وجود ندارد.

 

موسيقي
موسيقي در تركيه از تركيبي از موسيقي محلي آسياي مركزي، غربي، كلاسيك ايراني، اروپاي مدرن و پاپ آمريكايي تشكيل شده است. در حال حاضر موسيقي پاپ در تركيه طرفداران زيادي دارد و مردم اين كشور كمتر به موسيقي سنتي علاقه نشان مي‌دهند.

براساس اسناد موجود، سازهاي بادي برنجي و كوبه‌اي در «يني چري» يا همان واحدهاي ويژه ارتش امپراتوري عثماني كاربرد داشته است، اما در حال حاضر و با توجه به گرايش ترك‌ها به موسيقي پاپ، كمتر موسيقي را مي‌توان يافت كه فقط از اين نوع سازها استفاده كرده باشد.

دین
نخستین قانون اساسی جمهوری ترکیه که در سال ۱۹۲۴ میلادی تهیه شده‌است دین رسمی ترکیه را اسلام تعیین نموده‌است. لیکن در اصلاحات قانون اساسی سال ۱۹۲۸ این ماده قانونی حذف و با تاکید بر جدایی دین از سیاست، ترکیه کشوری با دولت و حکومت سکولار (جدایی دین از سیاست) معرفی گردیده‌است.
بنابر آخرین آمار موجود در ترکیه حدود ۹۸ درصد جمعیت این کشور را مسلمانان و ۲ درصد را مسیحیان و کلیمیان و پیروان دیگر ادیان تشکیل می‌دهند. مسلمانان ترکیه بیشتر پیرو مذهب تسنن می‌باشند که از میان آنها حنفی‌ها بزرگترین گروه به‌شمار می‌آیند که عمدتا در مرکز و غرب ترکیه ساکن هستند. شافعی‌ها با جمعیتی کمتر در مناطق شرقی ترکیه مستقراند و اکثرا کرد هستند. شمار پیروان مذاهب دیگر بسیار کم می‌باشد.
روی هم رفته پیروان ادیان در ترکیه به دو قسمت اصلی تقسیم می‌شوند:

۱- حنفی‌ها: جمعیت قابل ملاحظه‌ای از اهل سنت ترکیه را تشکیل می‌دهند.
 ۲- شافعی‌ها: شاخه‌ای از اهل سنت است که پیروان آن را بیشتر کردها تشکیل می‌دهند.
 ۳- پیراوان سایر فرق اهل سنت.
 ۴- علویان که خود به چهار دسته تقسیم می‌شود و بنابر آمار رسمی دولت ترکیه حدود ۱۲ میلیون نفر پیرو دارد.
 ب) پیروان ادیان دیگر به‌جز اسلام، که در کل ۲ درصد از جمعیت ترکیه را تشکیل می‌دهند.

 

فرهنگ مردم ترکیه ("Turkey Culture")
طبق نظر باستان شناسان، نخستین قوم بزرگی که در آناتولی زندگی می کرد،‌ قوم هیتان بوده است، که در فاصله دو هزار سال قبل از میلاد مسیح می زیسته اند و مانند مصر دارای تمدن وسیعی بوده اند. ترک ها اغلب تمایل دارند گذشته و تاریخ خود را به این قوم متصل کنند.
حدود ۸% جمعیت ترکیه از نژاد ترک و ۱۷% از نژاد کرد هستند. ۳% جمعیت هم از نژادهای مختلف یونانی، گرجی، ارمنی، عرب، یهودی و … در ترکیه زندگی می کنند.

/م