استعمار مجازی؛ تهدید جدی حریم خانواده‌/ قانون چه می‌گوید؟

در سایه رقابت سنگین و پایاپای لاین،تانگو،تلگرام،فیسبوک،اینستاگرام و...جمع کثیری از افراد و گروه های جامعه از اقصی نقاط کشور با فرهنگ ها،بینش ها،روش ها و منش های متنوع و متکثر،جذب فضاهای مذکور شده اند.

در کنار ثمرات و مزایای فناوری مورد اشاره همچون تسهیل ارتباطات ،جابجایی و گردش اطلاعات،معایب و عوارض ناخوشایندی نیز با چنین فناوری هایی همراه است که هر از چندگاهی مسبب چالش های بسیاری می شود.

گاهی فیلم ها و عکس هایی که با سرعت بسیار از سوی کاربران به تبادل گذاشته می شود،با تبعات و عوارض ناخوشایندی نیز همراه می شود که چنین مواردی موید شکنندگی حریم خصوصی در دنیای مجازی است،دنیایی که درعین مجازی بودن آن،بعضا وقایع و حقایقی تلخ از زیر پوست جامعه را به تصویر می کشد.

سئوال مطروح در این فضا و بستر(دنیای مجازی)معطوف به این موضوع می شود که براستی چه انگیزه و علتی در عقبه حسن کنجکاوی شومی که آبرو و حیثیت افراد را بر باد می دهد.

دیگرانی که مانند بسیاری از دیگر افراد جامعه،حق زندگی دارند،دیگرانی که همچون ما و تمامی افراد و آحاد جامعه حریم خصوصی دارند و حفظ و صیانت از آن حق طبیعی انسان ها است.

براستی بر اساس کدام فرآیند و تغییر رفتاری و اجتماعی،اینچنین حریم خصوصی دیگران برای ما جذاب شده و حاضریم این جذابیت نامیمون را با دیگران نیز سهیم شویم.

**حریم خصوصی در فضای مجازی

اصلی ترین قربانی فضای مجازی حریم خصوصی و حیثیت افراد است،حریمی که در فضای مجازی به شدت شکننده و آسیب پذیر شده است.

اشرف السادات شفیعی،کارشناس ارشد ارتباطات در گفتگو با خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران،در خصوص جایگاه حریم خصوصی در فضای مجازی گفت:پیش از آنکه جایگاه این امر،مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد باید به تعریف مشخصی از حریم خصوصی بپردازیم.

وی معتقد است،حریم خصوصی بر چارچوب،بستر و فضایی گفته می شود که بصورت کاملا شخصی و در چارچوب زندگی افراد معنا پیدا می کند و اساسا افشا شدن یا بر ملا شدن آن خط قرمزی است که برای کمتر کسی قابل تحمل و قابل هضم خواهد بود.

شفیعی عنوان کرد:دین،اعتقادات و قانون ما نیز شانیت و احترام خاصی را برای این امر قائل است و مسلما این احترام موید لزوم صیانت و حفظ آن است.

کارشناس ارشد ارتباطات عنوان کرد:آنچه که در شکسته شدن حریم خصوصی در فضای مجازی قابل طرح و بررسی است،ذکر این نکته خواهد بود که مسئولیت و سهم دیگران به عدم مداخله و ورود به حریم خصوصی دیگران به چه میزانی است.

وی افزود:اساسا فرهنگ حاکم بر جامعه ما با تعصب خاصی به زندگی شخصی و خصوصی می نگرد و در چنین شرایطی واکاوی چالش هایی که در تلاقی میان مدرنیته و ارزش های سنتی و فرهنگی ظهور و بروز پیدا می کند موضوعی حائز اهمیت به شمار می رود.

شفیعی معتقد است یکی از اصلی ترین چالش های ما در جامعه،معطوف به این امر می شود که پیش از ورود تکنولوژی،فرهنگ سازی لازم برای استفاده و بهره گیری از فناوری های مرتبط با آن ایجاد نمی شود.

وی با بیان لزوم فهم و درک الزامات و قواعد ورود به دنیای مجازی و علمِ به حق و حقوق دیگران می گوید:آنچه که مدیریت و خود کنترلی را در فضای مذکور دشوار ساخته،تنوع،تکثر و گوناگونی افراد کاربر با ذائقه ها،مطالبات،انتظارات و روحیات متعدد و بعضا ناهمگونی است که در کنار یکدیگر قرار می گیرند و در این فضا و بستر حجمی انبوه از خرده فرهنگ،بطور طبیعی منجر به بروز تعارضات بسیاری می شود.

شفیعی معتقد است مبهم و مجهول بودن هویت کاربران نیز از عوامل موثر دیگری است که ملاحظات افراد را برای سو استفاده های احتمالی به حداقل ممکن کاهش می دهد زیرا تشخیص و رهگیری مخاطب امری دشوار است و اگر نگوییم غیر ممکن اما بعضا زمان بر خواهد بود که مسلما در این فضا،هنجارشکنان با گستاخی هر چه بیشتری به زیر پا گذاشتن قواعد و ضوابط اجتماعی و انسانی مبادرت می ورزند.

آنچه که در بحران شکنندگی حریم خصوصی افراد در فضای مجازی به ذهن متبادر می شود مشمول این موضوع می شود که براستی راز و رمز این همه کنجکاوی در خصوصی ترین و شخصی ترین مسائل و امور زندگی مردم و بخصوص ستارگان جامعه همچون ورزشکاران،هنرمندان،بازیگران و...چیست و اساسا چرا بر ملا شدن مسائل خصوصی دیگران برای برخی افراد لذت بخش است.

علیرضا چابکرو،پژوهشگر حوزه ارتباطات ،جامعه و روحیه شرقی را کنجکاو می پندارد و به عقیده وی دسترسی و دستیابی به دست نیافتنی ها و سئوالات مجهول برای چنین جامعه ای جذاب به نظر می رسد و به تبع افراد با برخورداری از چنین روحیاتی پای به دنیای مجازی می گذارند.

** قانون چه می گوید؟

همانطور که عنوان شد،قانون،احترام بسیاری را برای حریم خصوصی قائل است و طبق اصول25،23،22 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هر گونه تعرض به آبرو،جان،مال،حقوق،مسکن و عقاید اطلاعات خصوصی و شخصی افراد ممنوع است.

به تعبیری می توان گفت در شانیت حریم خصوصی همین بس که ضابط قضایی بدون حکم مرجع قضایی قادر به ورود به حریم خصوصی افراد نیست و این امر موید عمق اهمیت موضوع در عرصه مذکور است.

**فرهنگ سازی،لازمه مهار و کنترل مخاطرات آسیب های اجتماعی

اگر چه اقدام به نشر و انتشار فیلم و عکس خصوصی افراد ممنوع اعلام شده اما در چنین فضاهایی برخورد قهری و سلبی مطلق جوابگو نیست و باید در کنار آن به تقویت سواد رسانه ای،آموزش و فرهنگ سازی نیز پرداخته شود.

در صورت تحقق مولفه های فوق،خود کنترلی مطلوب و شایسته ای در فضای مجازی حاصل می شود که در چنین شرایطی مصونیت و حفظ چارچوب های اخلاقی در چنین فضاهایی از به بازی گرفته شدن آبرو و حیثیت دیگر کاربران جلوگیری می کند.

انتهای پیام/