گزارش ویژه گاردین از باغ موزه قصر تهران/ از قصر قاجار تا زندان قصر

به گزارش خبرنگار حوزه تجسمی گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛  روزنامه گاردین در گزارشی به بررسی تاریخی باغ موزه قصر، از ابتدای تاسیس آن به عنوان کوشک قاجاری تا امروز پرداخته است. در این گزارش که با عنوان «از قصر قاجار تا زندان قصر» منتشر شده است، نویسنده گاردین با اشاره به راهنماهای باغ موزه قصر که خود از مبارزان سیاسی پیش از انقلاب اسلامی هستند، آورده است:
 

زندانیان سابقی كه در مجموعه زندان دوره رژیم پهلوی گروه های بازدیدکننده را راهنمایی می کنند، خاطرات فشارهای روانی، دندان های شکسته و دست و پاهای زخمی را با مریم در میان می گذارند؛ گذشته ای مملو از بی رحمی که زندان های ایران باید آن را پشت سر بگذارند.
 
گاردین با اشاره به تغییر کاربری این مجموعه و تبدیل آن به باغ موزه قصر، درباره زیبایی های محیطی آن می نویسد: آثار اندکی در تهران به زیبایی زندان قصر هستند. مجموعه ای بدنام که در سال 2012میلادی (1391 شمسی) به عنوان موزه و مکانی تفریحی بازگشایی شد.


بازدیدکنندگان در اینجا دعوت به گشت و گذار در باغ ها و استراحت در چای‌خانه (کافی شاپ) محوطه مجموعه می شوند و درباره سرگذشت مصائب زندانیان اینجا می شنوند.
 
این روزنامه انگلیسی زبان هم چنین درباره تاریخ باغ موزه قصر نیز می آورد: این محوطه در گذشته جایگاه قصری قاجاری بود که در اواخر قرن 18 میلادی ساخته شده بود، اما در سالهای اولیه حکومت رضاشاه پهلوی تبدیل به یک زندان شده بود. حکم ساخت به نیکلای مارکوف، معماری اهل گرجستان، ابلاغ شد که عضو سابق بریگاد قزاق بود و پس از انقلاب روسیه در ایران زندگی می کرد. مارکوف که یک استادیوم، چندین ساختمان سفارت و دفتر دولتی را در تهران طراحی کرد بخاطر ترکیب عناصر معماری مدرن، اروپایی و ایرانی شهرت دارد. وی اصول سنتی ایرانی را تحسین می کرد و ترجیح می داد مصالح بومی مانند آجر، سنگ، کاشی و گچ را به‌کار گیرد.


مارکوف پیشگام استفاده از آجر خشتی در سازه هایش بود که به آجر مارکوفی معروف شد، مانند پروژه های دیگرش، مجموعه زندان قصر نیز ترکیبی از طراحی صنعتی شهری با اصول سنتی ایرانی بوده که در سال 1929 میلادی( 1308 شمسی) به عنوان اولین بازداشتگاه مدرن در کشور افتتاح شد.
 
رضاشاه مخالفان بسیاری داشت و در دهه های بعدی، زندان سیاسی مملو از مارکسیست‌های شکنجه شده در میان زندانیان دیگر شد. جایی که احمد احمدی؛ که بین زندانیان به "دکتر احمدی" یا "موش" شناخته می شد، حکم مهلک تزریق هوا به زندانیان بسیاری از جمله محمد فرخی یزدی شاعر را اجرا کرد. (احمدی بعدها به جرم قتل هایش محاکمه و در 1943 میلادی اعدام شد).


گاردین در ادامه به مبارزان سیاسی پیش از انقلاب و حضور مهره های کلیدی نظام جمهوری اسلامی در زندان قصر اشاره کرده و ادامه می دهد: بیشتر نقش زندانیان سیاسی قصر در انقلاب اسلامی، بخش عمده نمایش را به خود اختصاص داده است. زندان قصر در دوره رژیم پهلوی دوم (محمدرضا شاه پهلوی) به عنوان محل شکنجه و اعدام مخالفان رژیم مورد استفاده بود. سلولهای تاریک و نمور، شرایط غیر انسانی که آیت الله خمینی، (آیت الله) علی خامنه ای، مرتضی مطهری و آیت الله طالقانی در آن نگهداری می شدند را القا می کند. در واقع هنگامی که زمان شکنجه می رسید، تفاوت نداشت که زندانیان زن بودند یا مرد، جوان بودند یا پیر، مذهبی بودند یا نه.
 
برخی از عالی رتبه گان ارتش شاه و رهبران سیاسی از جمله خسروداد امیرعباس هویدا پیش از اعدام بر پشت بام دبیرستان رفاه در جنوب تهران پس از انقلاب در تاریخ 7 آوریل 1979 میلادی (1357شمسی)در قصر زندانی بودند.


روزنامه انگلیسی گاردین در ادامه به ابتکار شهرداری تهران اشاره کرده و درباره تغییر کاربری زندان به باغ موزه قصر نیز این چنین روایتگری می کند: زندان در دهه های اخیر بلا استفاده شده بود و در سال 2008 میلادی( 1386 شمسی) تحویل شهرداری تهران شده بود. در حال حاضر از این مکان یادبود به خوبی محافظت می شود. زندانیان سابق پا به سن گذاشته، که در حال حاضر گروه های بازدیدکننده را راهنمایی میکنند، خاطرات فضاهای روانی و پیکرهای زخمی را با مردم در میان می گذارند. برخی از زندانیان زمان انقلاب حتی جابه جایی از قصر به اوین و زندانهای غیر مشهور دیگر تهران را به خاطر می آورند.
 
گفتنی است باغ موزه قصر در حال حاضر بعنوان یک مجموعه فرهنگی هنری تاریخی پذیرای شهروندان است.
 
 
انتهای پیام/