داستان تولد یک پل

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری، پل وِرِسک شهرستان سواد کوه با 110 متر ارتفاع از بزرگ‌ترین پل‌های راه‌آهن سراسری ایران است که تهران را به شمال متصل می‌کند.

این پل که از شاهکارهای مهندسی و راهسازی جهان به شمار می رود، در سال ۱۳۱۵ با وسایلی ابتدایی ساخته و بازگشایی شد داستان ساخت این پل نیز شنیدنی است.

زمانی که برخی شرکت‌های آمریکایی، انگلیسی، فرانسوی و آلمانی در ساخت راه‌آهن از میان کوه‌های البرز ناکام مانده بودند، یک شرکت دانمارکی در اول اردیبهشت سال۱۳۱۲ قرارداد ساخت راه‌آهن شمال به جنوب ایران را امضاء و تعهد کرد ۹۰۰ کیلومتر خط راه‌آهن را در مدت شش ماه به پایان برساند و برای ساخت هر متر راه‌آهن، معادل پنج دلار طلا (حدود ۱٬۵ گرم طلای خالص) دریافت کند.

پس از آن بهترین مهندسان اروپا به ایران آمدند و پس از تهیه عکس هوایی ازکوه‌های البرزمتوجه شدند که راه‌آهن باید از روستای عباس‌آباد که بعدها به ورسک تغییر نام داد عبور می‌کرد اما وجود دره ورسک از چالش‌های این پروژه بود که مهندسان دانمارکی را مجبور کرد تا پلی با دهانه بزرگ را روی آن در نظر بگیرند.

براساس گزارشروزنامه اطلاعاتمورخ ۱۳۱۵/۲/۵ و آرشیو شرکت کامپساکس،لادیسلاوس فون رابسویچ(L. Von Robcevidc) مهندس اتریشی سازنده پل ورسک است، مهندس اتریشی که مهندس ورسک نامیده می‌شد در مصاحبه خود با خبرنگار روزنامه اطلاعات می‌گوید: «روزی که این مدل را برای احداث پل ورسک تهیه کردم مهندسان دیگر با نظر حیرت به آن نگریسته و اجرای نقشه و احداث آن را در شمار یکی از فتوحات علم مهندسی به حساب آوردند. امروز که این پل احداث گردیده همه من و رفقایم را تحسین می‌کنند و آن را در شمار بهترین پل‌های قشنگ و شاهکار مهندسی می‌دانند.

ساخت پل ورسک از اواسط آبان سال ۱۳۱۳ آغاز و افتتاح رسمی آن روز 29 فروردین ۱۳۱۵ انجام شد.

در برخی روایت‌ها درباره روز افتتاح این پل آمده است که به دستور رضا شاه سرمهندس اتریشی این پل موظف شد تا در هنگام عبور اولین قطار زیر پل قرار بگیرد تا در صورت تخریب پل، اولین شخص کشته شده از این حادثه خود او باشد.

مشخصات فنی

پل ورسک که راه ارتباطی راه‌آهن سراسری شمال جنوب است با ابزار آلات بسیار ساده مانند دینامیت و دریل دستی ساخته شده است. این بنا از ملات سیمان و شن شسته شده و آجر ساخته شده و در ساختمان آن از آرماتور استفاده نشده است. به بیان دیگر این بنا از ملات غیر مسلح ساخته شده است.از شگفتی‌های ساخت این پل عدم استفاده از هیچ سازه فلزی در ساخت آن است. برای ساخت این پل ابتدا دوپایه بتنی در دو طرف کوه ایجاد شد و به هم متصل گردید و سپس دال قوسی روی آن اجرا گردید و سپس نمای آجری روی آن اجرا شد.

هزینه ساخت آن در آن زمان، بالغ بر ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار ریال بوده است.

جنگ جهانی دوم

در طول جنگ جهانی دوم متفقین برای جلوگیری از شکست اتحاد جماهیر شوروی از قوای آلمان روزانه با ۷۵ قطار ادوات نظامی و تسلیحات را از بندر شاهپور (بندر امام خمینی فعلی) به بندر شاه(بندر ترکمن فعلی) می‌رساندند و بطور متوسط هر ۲۵ دقیقه یک قطار از روی پل ورسک عبور می‌کرد.

بر اساس برخی منابع با شروعجنگ دوم جهانیو با توجه به احتمال ورودمتفقینبه ایران و استفاده آنان از راه‌آهن ایران، تصمیم گرفته شد که همه پل‌ها مین‌گذاری شوند. پل راه آهن ورسک نیز شامل این دستور بود، اما پل‌ها هیچ‌گاه منفجر نشدند و متفقین پس از اطلاع از این موضوع اقدام به خنثی کردن مین‌ها کردند.

پل ورسک درزمان جنگ‌جهانی دوم به‌ دلیل ایفای نقش درکمک‌رسانی به اتحاد جماهیر شوروی سابق محاصره شده آلمان هیتلری ، به دستور چرچیل نخست وزیروقت انگلیس پل پیروزی نام گرفت که به قول فرماندهان متفقین اگر راه آهن ایران در این زمان وجود نداشت، نقشه جهان به شکل دیگری بود.

وضعیت فعلی پل

مدیرکل راه آهن شمال با اشاره به بهره برداری پل ورسک در29 فروردین 1315 افزود: این پل مخصوص عبور قطار ، راه‌آهن سراسری تهران ـ شمال را به هم متصل می‌کند.

گران پاشا درباره استحکام این پل‌ استراتژیک کشور گفت: پس از گذشت 79 سال روزانه چندین دیزل 120 و 80 تنی همزمان با 17 واگن از روی آن بدون هیچ مشکلی عبور می کنند.

وی با بیان اینکه استحکام این پل تاریخی سالانه بررسی ، کنترل و سنجش می شود افزود: شایعات درباره گارانتی ۷۰ ساله پل ورسک صحت ندارد.

مدیرکل راه آهن شمال با اشاره به اینکه از طریق تفکیک بالاس برای حفاظت از پل ورسک برنامه‌ریزی می‌کنیم، گفت: برای مقاوم سازی پل‌های ناحیه راه آهن شمال بالغ بر 15 میلیارد تومان با پیمانکار قرارداد منعقد شده است.

گران پاشا با بیان اینکه پل ورسک از حیث ارتعاش و ضربات دینامیکی کنترل می‌شود، گفت: بنابراین مشکلاتی امنیتی برای حفاظت از پل ورسک نداریم.

پل ورسک واقع در ارتفاعات ورسک شهرستان سوادکوه مازندران بعنوان مهمترین اثر فنی مهندسی راه آهن شمال ایران ،مهر1356با شماره ثبت 1534در شمار آثار ملی قرارگرفت.

انتهای پیام/