رسم و رسوم قائم شهری ها در نوروز چیست؟

به گزارش خبرنگارحوزه میراث و گردشگری گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛نوروز نیز مانند هر آیین دیگری با رسم و رسوماتی در کشورمان همراه است و هر نقطه از این سرزمین پهناور رسوم خاص خود را دارد. اما این آیین در قائم شهر چه رنگ و بویی به خود می گیرد؟

 شهرستان قائم‌شهر یکی از مهمترین شهرهای استان مازندران در شمال ایران  است  که در ناحیهٔ البرز مرکزی قرار گرفته و در گذشته (قبل از انقلاب ۱۳۵۷ ایران آن را شاهی می‌نامیدند.این شهر در سال ۱۳۱۳ از علی‌آباد به شاهی تغییر نام پیدا کرد، در سال ۱۳۵۷ و در جریان انقلاب اسلامی  ایران  قائم‌شهر نامیده شد. 

 شهرستان قائم‌شهر از سمت شمال و شمال غرب به شهرستان جویبار و دریای مازندران از سمت جنوب به شهرستان سوادکوه، از سمت غرب به شهرستان بابل و از سمت شرق به شهرستان ساری محدود می شود. جمعیت شهر قائم‌شهر بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰، ۱۹۶٬۰۵۰ نفر است. 

وجود شواهد و قرائن موجود از جمله اماکن مذهبی نظیر امامزاده یوسف‌رضا و یا آرامگاه علامه فقیه شیخ طبرسی در شهر قائم شهر از سابقه دیرینه تمدن و فرهنگ این شهرقبل از قرن ششم هجری  خبر  می‌دهد.

در زمان خاندان بنی امیه حکومت عرب در جهت کنترل و تسلط بر نواحی جنوبی دریای مازندران ۴۴ پاسگاه نظامی از آستارای کنونی تا استرآباد یا گرگان کنونی ایجاد کرد.یکی از مهمترین این پاسگاه‌ها قلعهٔ نظامی آرتا بود. این ۴۴ پاسگاه نظامی به «دینه سر»  شهرت دارند این کلمه به معنای «محافظ» دین است.در قلعهٔ نظامی آرتا فرمانده‌ای به نام بنی عباس با ۳۳۰ سرباز بر نواحی قائم شهر کنونی و ارطه و ساری کنونی حکومت می‌کرد.
 
مردم قائم شهر در زمان نوروز رسمی به نام نوروز خوانی دارند این نوروز خوانی چیست؟  گونه‌ای از آوازخوانی است که در گذشته در ایران رواج داشت خاستگاه این گونه آوازخوانی را بیشتر می توان در استاتن های مازندران و گیلان دانست. در حال حاضر این مراسم به صورت محدود در برخی نقاط ایران برگزار می‌شود.

 نوروز خوانی در ایران به دوران قبل از اسلام بازمی گردد.اطلاعات مربوط به  این گونه آوازخوانی در بعضی از کتب نزدیک به دین زرتشتی، در ستایش اهورا مزدا ، توصیف طبیعت و زیبایی فصل بهار و ستایش شاهان و امیران آمده است. پس از ورود اسلام و مذهب شیعه نوروزخوانی با مفاهیم مذهبی و روایات اسلامی آمیخته شدند.

افرادی که به آنها نوروز خوان گفته می‌شد پیش از آغاز فصل بهار به صورت دوره ‌گرد به شهرها و روستاهای مختلف می‌رفتند و اشعاری در مدح بهار یا با ذکر مفاهیم مذهبی به صورت بداهه یا از روی حافظه می‌خواندند. این اشعار به زبان فارسی و یا زبان‌های محلی بود.  

پس از اسلام اغلب اشعار نوروز خوان ها پس از ستایش خدا در مدح امامان شیعه گفته می‌شد. این اشعار بیشتر به صورت ترجیع بند بود و توسط یک یا چند شخص همزمان خوانده می‌شد. 

مراسم نوروز خوانی در مازندران انجام می شود. نوروز خوانان به طور معمول پانزده روز قبل از فرارسیدن عید نوروز به داخل روستاها می‌آیند و با خواندن اشعار در مدح امامان و ترانه‌های محلی، فرا رسیدن سال نو را به مردم مژده می‌دهند. نوروز خوانان چند نفر  هستند که یک نفر اشعار را می‌خواند، یک نفر ساز می‌زند، نفر دیگر که به آن کوله کش (بارکش) می‌گویند به در خانه‌های مردم می‌رود و می‌خواند:

 بادبهارون بیمو / نوروز سلطون بیمو/ مژده دهید به دوستان / گل به گلستون اومد / بهار آمد بهار آمد خوش آمد/ علی باذولفقار آمد، خوش آمد/ نوروزتان نوروز دیگر / شما را سال نو باشد مبارک  

صاحب خانه نیز با دادن پول، شیرینی، گردو، تخم مرغ و نخود، و کشمش از آنان پذیرایی می‌کند. 

چهارشنبه سوری یکی از مراسمی است که قبل از نوروز در ایران انجام می شود اما نحوه برگزاری آن در شهر قائم شهر و استان مازندران چگونه است؟ 

از مراسم به جامانده در ایران زمین، چهارشنبه سوری است كه در آخرین چهارشنبه هر سال برگزار می شود. صبح روز چهارشنبه آش هفت ترشی، درست می كنند. آشی كه هفت نوع ترشی مانند آب نارنج، آب لیمو، آب انار، سركه، گوجه سبز، و آب از گیل در آن می ریزند و بعد از آماده شدن بین همسایه ها پخش می كنند غروب روز با آرزوی شادی و خوشی برای خود و خانواده خود از روی آتش می پرند. آنها می خوانند : 

چهارشنبه سوری كمی پارسال دسوری كمی، امسال دسوری كمی
 
اما مراسم عید نوروز در قائم شهر و مازندران چگونه برگزار می شود؟
 
هنگام تحویل سال افراد خانواده دور سفره هفت سین كه با ظرافت و سلیقه خانم خانه چیده شده می نشینند و در حالیكه پدر خانواده دعای تحویل می خواند منتظر سال نو می شوند. در گذشته كه امكانات ارتباطی مانند رادیو و تلویزیون نبود با تیراندازی یا گفتن اذان سال جدید را به همه اعلام می دکردند. بعد از این كه سال نو شد كسی كه به عنوان مادرمه انتخاب می شد.

با مجمعی كه در آن قرآن ، آیینه، آب ، سبزه و شاخه های سبز جوان قرار دارد وارد خانه می شود چهارگوشه اتاق ها را آب می پاشد قرآن را كنار سفره هفت سین می گذارد و شاخه های سبز ( درخت آلوچه) را به این نیت كه سال سرسبز و خوش و خرمی برای خانواده باشد، جلوی در اتاق آویزان یا روی طاقچه اتاق می گذارد. دراین روز مادر خانه، غذای عید، سبزی پلو با مرغ یا گوشت درست می كند.

علاوه بر آن غذایی به عنوان خیرات برای اموات می پزند و بین مردم پخش می كنند . در غروب شب اول سال به این اعتقاد كه چراغ خانه آنها همیشه روشن و نورانی باشد، به سر در خانه ها شمع یا شعله آتش آویزان می كنند.

 

 

 

انتهای پیام/