تفسیرآیات84-88سوره بقره

به گزارش خبرنگارحوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ قرآن سر تا سر اعجاز در زندگی مادی و معنوی است. اگر ما آن را با معرفت تلاوت کنیم، حتماً اثرات آن را خواهیم دید. برای آگاهی‌ و فهم بهتر و بيشتر آيات قرآن كريم هرشب تفسير آياتی از اين معجره الهی را برای شما آماده می‌كنيم. در این گزارش تفسیرآیات84-88 سوره بقره را می‌خوانید:

وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ لَا تَسْفِكُونَ دِمَاءَكُمْ وَلَا تُخْرِجُونَ أَنْفُسَكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ ثُمَّ أَقْرَرْتُمْ وَأَنْتُمْ تَشْهَدُونَ ﴿۸۴﴾
و چون از شما پيمان محكم گرفتيم كه خون همديگر را مريزيد و يكديگر را از سرزمين خود بيرون نكنيد سپس [به اين پيمان] اقرار كرديد و خود گواهيد (۸۴)

ثُمَّ أَنْتُمْ هَؤُلَاءِ تَقْتُلُونَ أَنْفُسَكُمْ وَتُخْرِجُونَ فَرِيقًا مِنْكُمْ مِنْ دِيَارِهِمْ تَظَاهَرُونَ عَلَيْهِمْ بِالْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَإِنْ يَأْتُوكُمْ أُسَارَى تُفَادُوهُمْ وَهُوَ مُحَرَّمٌ عَلَيْكُمْ إِخْرَاجُهُمْ أَفَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتَابِ وَتَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ فَمَا جَزَاءُ مَنْ يَفْعَلُ ذَلِكَ مِنْكُمْ إِلَّا خِزْيٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يُرَدُّونَ إِلَى أَشَدِّ الْعَذَابِ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ﴿۸۵﴾
[ولى] باز همين شما هستيد كه يكديگر را مى ‏كشيد و گروهى از خودتان را از ديارشان بيرون مى ‏رانيد و به گناه و تجاوز بر ضد آنان به يكديگر كمك مى ‏كنيد و اگر به اسارت پيش شما آيند به [دادن] فديه آنان را آزاد مى ‏كنيد با آنكه [نه تنها كشتن بلكه] بيرون كردن آنان بر شما حرام شده است آيا شما به پاره‏ اى از كتاب [تورات] ايمان مى ‏آوريد و به پاره‏ اى كفر مى ‏ورزيد پس جزاى هر كس از شما كه چنين كند جز خوارى در زندگى دنيا چيزى نخواهد بود و روز رستاخيز ايشان را به سخت‏ ترين عذابها باز برند و خداوند از آنچه مى ‏كنيد غافل نيست (۸۵)

أُولَئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الْحَيَاةَ الدُّنْيَا بِالْآخِرَةِ فَلَا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلَا هُمْ يُنْصَرُونَ ﴿۸۶﴾
همين كسانند كه زندگى دنيا را به [بهاى] جهان ديگر خريدند پس نه عذاب آنان سبك گردد و نه ايشان يارى شوند (۸۶)

وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَقَفَّيْنَا مِنْ بَعْدِهِ بِالرُّسُلِ وَآتَيْنَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّنَاتِ وَأَيَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ أَفَكُلَّمَا جَاءَكُمْ رَسُولٌ بِمَا لَا تَهْوَى أَنْفُسُكُمُ اسْتَكْبَرْتُمْ فَفَرِيقًا كَذَّبْتُمْ وَفَرِيقًا تَقْتُلُونَ ﴿۸۷﴾
و همانا به موسى كتاب [تورات] را داديم و پس از او پيامبرانى را پشت‏ سر هم فرستاديم و عيسى پسر مريم را معجزه ‏هاى آشكار بخشيديم و او را با روح القدس تاييد كرديم پس چرا هر گاه پيامبرى چيزى را كه خوشايند شما نبود برايتان آورد كبر ورزيديد گروهى را دروغگو خوانديد و گروهى را كشتيد (۸۷)

وَقَالُوا قُلُوبُنَا غُلْفٌ بَلْ لَعَنَهُمُ اللَّهُ بِكُفْرِهِمْ فَقَلِيلًا مَا يُؤْمِنُونَ﴿۸۸﴾
و گفتند دلهاى ما در غلاف است [نه چنين نيست] بلكه خدا به سزاى كفرشان لعنتشان كرده است پس آنان كه ايمان مى ‏آورند چه اندك‏ شماره‏ اند (۸۸)

تفسیرآیات

«آیه 84»به یاد آرید «هنگامى که از شما پیمان گرفتیم خون یکدیگر را نریزید» (وَ إِذْ أَخَذْنا مِیثاقَکُمْ لا تَسْفِکُونَ دِماءَکُمْ).

یکدیگر را از خانه‏ها و کاشانه‏هاى خود بیرون نکنید (وَ لا تُخْرِجُونَ أَنْفُسَکُمْ مِنْ دِیارِکُمْ)

چنانچه کسى در ضمن جنگ از شما اسیر شد، همه براى آزادى او کمک کنید، فدیه دهید و او را آزاد سازید این ماده از پیمان از جمله أَ فَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْکِتابِ وَ تَکْفُرُونَ بِبَعْضٍ که بعدا خواهد آمد استفاده مى‏شود.

«شما به همه این مواد اقرار کردید و بر این پیمان گواه بودید» (ثُمَّ أَقْرَرْتُمْ وَ أَنْتُمْ تَشْهَدُونَ)

«آیه 85»ولى شما بسیارى از مواد این میثاق الهى را زیر پا گذاشتید «شما همانها بودید که یکدیگر را به قتل مى‏رساندید و جمعى از خود را از سرزمینشان آواره مى‏کردید» (ثُمَّ أَنْتُمْ هؤُلاءِ تَقْتُلُونَ أَنْفُسَکُمْ وَ تُخْرِجُونَ فَرِیقاً مِنْکُمْ مِنْ دِیارِهِمْ)

ودر انجام این گناه و تجاوز به یکدیگر کمک مى‏کنید(تَظاهَرُونَ عَلَیْهِمْ بِالْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ). اینها همه بر ضدّ پیمانى بود که با خدا بسته بودید.

«ولى در این میان هنگامى که بعضى از آنها به صورت اسیران نزد شما بیایند فدیه مى‏دهید و آنها را آزاد مى‏سازید» (وَ إِنْ یَأْتُوکُمْ أُسارى‏ تُفادُوهُمْ)

در حالى که بیرون ساختن آنها از خانه و کاشانه‏شان از آغاز بر شما حرام بود» (وَ هُوَ مُحَرَّمٌ عَلَیْکُمْ إِخْراجُهُمْ)
و عجب این که شما در دادن فدا و آزاد ساختن اسیران به حکم تورات و پیمان الهى استناد مى‏کنید «آیا به بعضى از دستورات کتاب الهى ایمان مى‏آورید و نسبت به بعضى کافر مى‏شوید»؟! (أَ فَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْکِتابِ وَ تَکْفُرُونَ بِبَعْضٍ)
«جزاى کسى از شما که چنین تبعیضى را در مورد احکام الهى روا دارد چیزى جز رسوایى در زندگى این دنیا نخواهد بود» (فَما جَزاءُ مَنْ یَفْعَلُ ذلِکَ مِنْکُمْ إِلَّا خِزْیٌ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا)

«و در روز رستاخیز به اشدّ عذاب باز مى‏گردند» (وَ یَوْمَ الْقِیامَةِ یُرَدُّونَ إِلى‏ أَشَدِّ الْعَذابِ)

«و خداوند از اعمال شما غافل نیست» (وَ مَا اللَّهُ بِغافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ»

و همه آن را دقیقا احصا کرده و بر طبق آن شما را در دادگاه عدل خود محاکمه مى‏کند.

«آیه 86»این آیه در حقیقت انگیزه اصلى این اعمال ضدّ و نقیض را بیان کرده مى‏گوید: «آنها کسانى هستند که زندگى دنیا را به قیمت از دست دادن آخرت خریدارى کردند» (أُولئِکَ الَّذِینَ اشْتَرَوُا الْحَیاةَ الدُّنْیا بِالْآخِرَةِ)

و به همین دلیل «عذاب آنها تخفیف داده نمى‏شود و کسى آنها را یارى نخواهد کرد» (فَلا یُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذابُ وَ لا هُمْ یُنْصَرُونَ)

«آیه 87»دلهایى که در غلاف است! باز روى سخن در این آیه و آیه بعد به بنى اسرائیل است، هر چند مفاهیم و معیارهاى آن عمومیّت دارد و همگان را در بر مى‏گیرد.
نخست مى‏گوید «ما به موسى کتاب آسمانى (تورات) دادیم» (وَ لَقَدْ آتَیْنا مُوسَى الْکِتابَ)

«و بعد از او پیامبرانى پشت سر یکدیگر فرستادیم» (وَ قَفَّیْنا مِنْ بَعْدِهِ بِالرُّسُلِ)

پیامبرانى همچون داود و سلیمان و یوشع و زکریّا و یحیى و ....
«و به عیسى بن مریم دلایل روشن دادیم، و او را به وسیله روح القدس تأیید نمودیم» (وَ آتَیْنا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّناتِ وَ أَیَّدْناهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ)
«ولى آیا این پیامبران بزرگ با این برنامه‏هاى سازنده، هر کدام مطلبى بر خلاف هواى نفس شما آورد، در برابر او استکبار نمودید و زیر بار فرمانش نرفتید»؟! (أَ فَکُلَّما جاءَکُمْ رَسُولٌ بِما لا تَهْوى‏ أَنْفُسُکُمُ اسْتَکْبَرْتُمْ).

این حاکمیّت هوى و هوس بر شما آن چنان شدید بود که: «گروهى از آنها را تکذیب کردید و گروهى را به قتل رساندید» (فَفَرِیقاً کَذَّبْتُمْ وَ فَرِیقاً تَقْتُلُونَ)

اگر تکذیب شما مؤثّر مى‏افتاد و منظورتان عملى مى‏شد شاید به همان اکتفا مى‏کردید و اگر نه دست به خون پیامبران الهى آغشته مى‏ساختید!

روح القدس چیست؟
مفسران در باره روح القدس، تفسیرهاى گوناگونى دارند:

1- برخى گفته‏اند منظور جبرئیل است، بنابراین معنى آیه فوق چنین خواهد بود «خداوند عیسى را به وسیله جبرئیل کمک و تأیید کرد».
اما جبرئیل را روح القدس مى‏گویند به خاطر این که جنبه روحانیّت در فرشتگان مسأله روشنى است و اطلاق کلمه «روح» بر آنها کاملا صحیح است، و اضافه کردن آن به «القدس» اشاره به پاکى و قداست فوق العاده این فرشته است.

2- بعضى دیگر معتقدند «روح القدس» همان نیروى غیبى است که عیسى علیه السّلام را تأیید مى‏کرد، و با همان نیروى مرموز الهى مردگان را به فرمان خدا زنده مى‏نمود.

«آیه 88» این آیه مى‏گوید: «آنها در برابر دعوت انبیاء- یا دعوت تو- از روى استهزاء گفتند: دلهاى ما در غلاف است» و ما از این سخنان چیزى درک نمى‏کنیم (وَ قالُوا قُلُوبُنا غُلْفٌ)

آرى! همین طور است، «خداوند آنها را به خاطر کفرشان لعنت کرده و از رحمت خویش دور ساخته است (به همین دلیل چیزى درک نمى‏کنند) و کمتر ایمان مى‏آورند» (بَلْ لَعَنَهُمُ اللَّهُ بِکُفْرِهِمْ فَقَلِیلًا ما یُؤْمِنُونَ)

آیه فوق بیانگر این واقعیّت است که انسان بر اثر پیروى از هوسهاى سرکش آن چنان از درگاه خدا رانده مى‏شود و بر قلب او پرده‏ها مى‏افتد که حقیقت کمتر به آن راه مى‏یابد.
دلهاى بى‏خبر و مستور!

یهود در مدینه در برابر تبلیغات رسول اکرم صلّى اللّه علیه و اله ایستادگى به خرج مى‏دادند، و از پذیرفتن دعوت او امتناع مى‏ورزیدند، هر زمانى بهانه‏اى براى شانه خالى کردن از زیر بار دعوت پیامبر صلّى اللّه علیه و اله مى‏تراشیدند که در آیه فوق به یکى از سخنان آنها اشاره شده است .

آنها مى‏گفتند دلهاى ما در حجاب و غلاف است و آنچه بر ما مى‏خوانى ما نمى‏فهمیم! مسلّما آنها این گفته را از روى استهزاء و سخریه مى‏گفتند، اما قرآن مى‏فرماید: مطلب همان است که آنها مى‏گویند، زیرا به واسطه کفر و نفاق دلهاى آنها در حجابهایى از ظلمت و گناه و کفر قرار گرفته و خداوند آنها را از رحمت خود دور داشته است، و به همین دلیل بسیار کم ایمان مى ‏آورند.

انتهای پیام/

تفسیر المیزان آیات84الی88سوره بقره