به گزارش گروه بین‌الملل باشگاه خبرنگاران جوان، موضوع استیضاح ترامپ و حواشی آن به یکی از داغ‌ترین مسائل روز سیاسی جهان تبدیل شده، در این میان پروسه استیضاح رئیس جمهور در آمریکا، سرانجامِ استیضاح ترامپ و تحلیل‌هایی که پیرامون آن مطرح شده، خواندنی است.

در ابتدا باید خاطرنشان کرد که در تاریخ سیاسی آمریکا تا به حال هیچ رئیس جمهوری مستقیما از طریق استیضاح از سمت خود برکنار نشده است، البته حافظه آمریکایی‌ها، آغاز پروسه استیضاح دو رئیس جمهور را به یاد می‌آورد، اما هیچگاه این استیضاح‌ها مستقیما منجر به برکناری آن‌ها نشده است. مجلس نمایندگان طی ادوار گذشته، یک بار «ریچارد نیکسون» را استیضاح کرد که البته قبل از رای‌گیری در سنا و مشخص شدن تکلیف استیضاح، خود به صورت داوطلبانه از سمت ریاست جمهوری استعفا داد. تجربه دیگر مربوط به «بیل کلینتون» است، پرونده وی اگر چه پس از تحقیق در کمیته قضایی مجلس نمایندگان و رای مثبت آن‌ها به سنا داده شد، اما رای برای برکناری وی در سنا به حد نصاب خود نرسید و وی در سمت خود ابقاء شد.

فرآیند استیضاح رئیس جمهور در آمریکا

بنابراین باید اذعان کرد که پروسه استیضاح امری معمول در آمریکا نیست و بیش از آنکه روال قانونی آن جلب توجه کند، سیاسی بودن آن به چشم می‌خورد. اما فرآیند استیضاح در قانون اساسی آمریکا به چه صورت است؟ روال قانونی برکناری رئیس جمهور آمریکا از صفر تا صد چگونه است؟

هر یک از اعضای مجلس نمایندگان آمریکا، می‌تواند در صورت برملا شدن هرگونه تخلف از سوی رئیس جمهور آمریکا در زمینه‌های مختلفی همچون رشوه، ارتباط نامتعارف با اتباع خارجی و مواردی دیگر، تقاضای آغاز پروسه تحقیق و بررسی را در کمیته‌های ذی‌ربط تقدیم هیئت رئیسه کند. آغاز استعلام‌های رسمی یکی از اولین اقدامات کمیته‌های تخصصی در فرآیند استیضاح است. کمیته‌های مرتبط در همین راستا، مدارک را جمع آوری کرده، شاهدان را احضار و اطلاعات مربوط به رئیس جمهور را بررسی می‌کنند.

پس از اعلام نظر کمیته‌های تخصصی که در صدر آن‌ها کمیته‌های اطلاعاتی و قضایی حضور دارند، وضعیت استیضاح در مجلس نمایندگان به رای گذارده می‌شود. در این مرحله تعیین می‌شود که آیا مجلس تصمیم دارد تا رئیس جمهور را متهم کند یا خیر؟ در این مرحله حد نصاب رای، ۵۰ درصد آراء به علاوه یک رای است. در صورتی که مجلس نمایندگان رای موافق به استیضاح بدهد، سنا وارد عمل شده و در رابطه با آینده رئیس جمهور تصمیم می‌گیرد. به منظور ادامه یافتن پروسه استیضاح، ۶۷ سناتور از اعضای ۱۰۰ نفری سنا باید به استیضاح رئیس جمهور رای مثبت دهند. آخرین مرحله مربوط به دادگاه قانون اساسی است، در صورتی که این دادگاه رئیس جمهور را ناقض قانون اساسی کشور تشخیص دهد، وی از مقام ریاست جمهوری کنار گذاشته می‌شود. گفتنی است که تاکنون سابقه نداشته که ۶۷ سناتور نظر مثبتی نسبت به استیضاح رئیس جمهور داشته باشند.

رسوایی اوکراین‌گیت و آغاز استیضاح

در حالی که چند ماهی از فروکش شدن پرونده دخالت ادعایی روسیه در انتخابات ۲۰۱۶ ریاست جمهوری آمریکا نگذشته است، رسوایی اوکراین گیت دامن ترامپ را گرفت. اوکراین گیت، در واقع اشاره به سوء‌استفاده ترامپ از اختیارات ریاست جمهوری آمریکا دارد. سوء استفاده‌های وی جهت مقاصد سیاسی خود و تاثیر منفی بر رقیب انتخاباتی یعنی «جو بایدن» ارزیابی شده است. روز ۱۳ سپتامبر مصادف با ۲۲ شهریور، «آدام شِف» رئیس کمیته اطلاعاتی مجلس نمایندگان آمریکا، برای اولین بار مطالبی را پیرامون پرونده «اوکراین گیت» فاش کرد. وی طی گزاره‌ای خطاب به خبرنگاران تاکید کرد: «افشاگری از داخل دولت ترامپ شکایتی را تسلیم دفتر بازرسی کل جامعه اطلاعاتی آمریکا کرده است». وی در ادامه فاش کرد که: «دولت، اجازه نمی‌دهد این شکایت‌نامه در اختیار کنگره قرار گیرد».

پس از اعلام رسمی شف، «نانسی پلوسی» رئیس مجلس نمایندگان، ۱۱ روز بعد و در تاریخ ۲۴ سپتامبر مصادف با ۲ مهر، در جلسه نمایندگان اعلام کرد که هم‌حزبی هایش بنا دارند تا استیضاح علیه ترامپ را آغاز کنند. تنها یک هفته بعد، آغاز روند استیضاح در مجلس نمایندگان به رای گذاشته شد. برگزاری جلسات استماع در کمیته‌های ذی‌ربط، با ۲۳۲ رای مثبت در برابر ۱۹۶ رای منفی تصویب شد. به گفته پلوسی، روند جمع‌آوری اطلاعات در فرآیند استیضاح در ۶ کمیته، اطلاعاتی، خارجی، قضایی، نظارت و اصلاح، امور اقتصادی و امور مالیاتی بررسی می‌شود. از جمله جدی‌ترین اتهاماتی که از جلسات استماع تاکنون منتج شده، احتمال پرداخت رشوه از سوی ترامپ بوده است.

فرد افشاگر از رابطه مخفی ترامپ با رئیس جمهور اوکراین پرده برداشته، در این افشاگری آمده که ترامپ در تاریخ ۲۵ ژوئیه مصادف با سه شهریور، تلاش کرده تا «زلنسکی»، رئیس‌جمهور اوکراین، را متقاعد به شروع تحقیقاتی درباره پسر «جو بایدن» کند، تا از این طریق و شاید فساد‌های برملا شده از پسر بایدن، شانس انتخاب مجدد خود در انتخابات و شکست بایدن را افزایش دهد.

اما جو بایدن و پسرش در اوکراین چه می‌کنند و چطور مسبب فرم‌گیری رسوایی اوکراین گیت شدند؟  «هانتر بایدن»، در سال ۲۰۱۴ درست  زمانی که جو بایدن در مقام معاونت رئیس جمهور بود، عضو هیئت مدیره شرکت اوکراینی «بوریسما» شد که در حوزه حفاری گاز طبیعی فعالیت دارد. آنطور که از گزارش‌ها استنباط شده بوریسما در سال ۲۰۱۴ متهم به تخلفاتی در حوزه مالی می‌شود. این شرکت خیلی زود تحت تحقیق و تفحص یکی از دادستان‌های ارشد اوکراینی قرار می‌گیرد. در این نقطه بود که ظاهرا جو بایدن مرتکب تخلف و در حمایت از پسرش و شرکتی که وی در آن کار می‌کرده وارد عمل شده. جو بایدن برای توقف تحقیق و تفحص درباره این پرونده وارد عمل شده و درخواست برکناری این دادستان را از سران اوکراینی داشته، تا به نحوی پرونده فساد را به حاشیه کشاند. به گزارش نیویورک تایمز، هانتر بایدن  ماهیانه ۵۰ هزار دلار از این شرکت حقوق دریافت می‌کرده است. آن طور که گمانه‌زنی می‌شود، ترامپ از ولودیمیر زلنسکی خواسته تا پرونده قضایی علیه شرکت بوریسما را مجددا به راه بیاندازد. گفته می‌شود که حتی ترامپ کمک‌های نظامی آمریکا به اوکراین را سر همین موضوع تعلیق کرده و تنها زمانی با پرداخت مجدد این کمک‌ها موافقت می‌کند که زلنسکی پرونده بوریسما را از حالت راکد خارج کند.

نظرسنجی سی‌ان‌ان

در نظرسنجی‌ای که سی‌ان‌ان طی روزهای گذشته از مردم آمریکا گرفته، مشخص شده که ۵۰ درصد از آن‌ها نه تنها با استیضاح ترامپ در مجلس نمایندگان موافق‌اند بلکه باور دارند سنا هم باید به استیضاح رای مثبت دهد تا وی از سِمت خود برکنار شود. ۷ درصد هم نسبت به این موضوع رای مشخصی نداشتند. گفتنی است که نظر مثبت آمریکایی‌ها نسبت به برکناری ترامپ طی دو ماه گذشته، ۳ درصد افزایش یافته است. در این میان، اما آماری که جلب توجه می‌کند، موافقت ۱۰ درصدی هواداران جمهوری‌خواه با برکناری ترامپ است.

«برای ترامپ، استیضاح یک نمایش است»

«چارلز بلو» ستون نویس «نیویورک تایمز»، طی یادداشتی که چند روز پیش منتشر شد، حقایق تلخی را در رابطه با نظام سیاسی آمریکا فاش می‌کند و به زشتی مسلک ترامپ در کشورداری تاکید می‌کند. در این یادداشت آمده: «موضوع برای همه روشن شده و فسادی که رخ داده قطعی است. ترامپ از قدرت خود سوء استفاده کرده است. واضح است که ترامپ مرتکب اشتباهی شده که مستحق استیضاح است». وی در ادامه تاکید می‌کند: «موضوع اصلی این است که آیا برخی از نمایندگان جمهوری‌خواه حاضرند به همکاران دموکرات خود بپیوندند و به خاطر این تخلف آشکار مقدمات استیضاح ترامپ را فراهم آورند». چارلز بلو در ادامه یادداشت خود خاطرنشان می‌کند: «استیضاح ترامپ حتی اگر منجر به حمایت جمهوری‌خواهان هم نشود، مهم است. استیضاح آزمونِ دموکراسی در آمریکا است. اگر استیضاح عملی نشود، در حقیقت آمریکا به سوء استفاده از قدرت احترام گذاشته است». وی همچنین از حمایت کورکورانه هواداران ترامپ از وی، انتقاد کرده است. چارلز از اینکه هواداران جمهوری‌خواه در دانشگاهی، بدون در‌نظر گرفتن شواهد، ترامپ را بی‌گناه می‌دانند، شدیدا انتقاد می‌کند. تنها ۱۶ درصد از جمهوری‌خواهان دانشگاه «مانموث» ایالت نیوجرسی، اتهامات علیه ترامپ را پذیرفته و او را مقصر می‌دانستند.

تضعیف ترامپ در آستانه انتخابات

ظاهرا دموکرات‌ها عزم خود را جزم کرده‌اند تا مانع از پیروزی ترامپ در انتخابات آتی ریاست جمهوری شوند. هرچند که فرآیند استیضاح ترامپ آغاز شده، اما برکناری ترامپ از ریاست جمهوری، آن هم به دستِ سنا، کمی خوشبینانه به نظر می‌رسد. در حالی که رای مورد نیاز در سنا، جهت برکناری ترامپ ۶۷ رای است، تنها ۴۷ نفر سناتور‌ها دموکراتند. این وضعیت بدین معنا است که ۲۰ جمهوری‌خواه باید علیه هم‌حزبی خود رای دهند و این کمی دور از انتظار است. با این وجود دموکرات‌ها به خوبی می‌دانند که کلید‌واژه اوکراین‌گیت و نمایش استیضاح آن‌ هم در آستانه انتخابات، جایگاه ترامپ را متزلزل خواهد کرد. در حالی که ترامپ این روز‌ها دردسر‌های فراوانی در عرصه خارجی پیدا کرده و سیاست‌های او درقبال موضوعات متنوعی همچون «خلع سلاح کره شمالی» و «فشار حداکثری» علیه ایران تقریبا به هیچ نتیجه محسوسی نرسیده، رسوایی «اوکراین گیت» جایگاه سست او را نسبت به گذشته ضعیف‌تر هم خواهد کرد.

محمدحسن نیک‌بین

منابع:

U.S. Constitution. Article I
moderndiplomacy.eu/۲۰۱۹/۱۱/۲۴/ukraine-trump-biden-the-real-story-behind-ukrainegate-part-۱
www.nytimes.com/۲۰۱۹/۱۱/۱۰/us/politics/joe-biden-ukraine.html
edition.cnn.com/۲۰۱۹/۱۱/۲۶/politics/trump-cnn-impeachment-poll/index.html
www.nytimes.com/۲۰۱۹/۱۱/۲۴/opinion/trump-impeachment.html
www.senate.gov/reference