غنی سازی ۲۰ درصد خلاف برجام است؟

به گزارش خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، ۱۵ دی ماه  بود که علی ربیعی، سخنگوی دولت درباره چگونگی اجرایی شدن آیین نامه قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها گفت که دولت پیش از این هم اعلام کرده که قانون مصوب مجلس را لازم الاجرا می‌داند و به آن پایبند خواهد بود. هرچند دولت از ابتدا این طرح را به مصلحت ندانسته و به دلیل طرف مشورت قرار نگرفتن دولت در تصویب نهایی آن انتقاد‌هایی را وارد می‌دانست، اما این مسائل تاثیری بر تعهد دولت به اجرای این قوانین نداشته است.

سخنگوی دولت همچنین گفت که رئیس‌جمهور در روز‌های گذشته دستور راه اندازی غنی سازی ۲۰ درصد را صادر کرد و از پس از انجام اقدامات اولیه از قبیل اطلاع‌رسانی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و تحویل پرسشنامه طراحی بر مبنای تعهدات پادمانی کشور، فرآیند تزریق گاز شروع شد.

آغاز غنی‌سازی ۲۰ با اجازه آژانس انرژی اتمی

در ادامه کاظم غریب‌آبادی نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین روز دوشنبه از تأیید رسمی آغاز غنی‌سازی ۲۰ درصدی در ایران توسط مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خبر داد و گفت که به دنبال ارائه اصلاحیه پرسشنامه اطلاعات طراحی سایت فردو به آژانس و حضور بازرسان در این سایت در صبح روز جاری برای راستی آزمایی اطلاعات ارائه شده و برداشتن مهر و موم سیلندر حاوی اورانیوم ۴.۱ درصد، مدیرکل آژانس طی گزارشی آغاز تولید اورانیوم تا غنای ۲۰ درصد را تایید کرد. در این گزارش آمده است که بازرسان آژانس مهر و موم یک سیلندر ۱۳۷.۲ کیلوگرمی اورانیوم ۴.۱ درصد را برداشته و این سیلندر به خط تولید وصل و تولید اورانیوم تا غنای ۲۰ درصد از سوی ایران آغاز شد.

آغاز غنی‌سازی ۲۰ درصدی در تأسیسات فردو به دنبال نامه مورخ ۱۱ دی جمهوری اسلامی ایران به آژانس انجام شد؛ در این نامه که طی گزارشی از سوی آژانس به اطلاع کشور‌های عضو نیز رسیده، آمده است که مطابق مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی و به منظور پایبندی به این مصوبه، سازمان انرژی اتمی قصد دارد اورانیوم تا غنای ۲۰ درصد را در کارخانه غنی سازی سوخت فردو تولید کند. پرسش‌نامه اطلاعات طراحی سایت فردو نیز متعاقبا بروز رسانی خواهد شد.

بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی هم در گفت‌وگویی تلویزیونی درباره آغاز غنی سازی ۲۰ درصد در تأسیسات غنی سازی فردو گفت که معمولا این کار ۲۴ ساعت طول می‌کشد، اما با تمهیدات و روش‌های جدیدی که همکاران ما به کار بردند، ظرف ۱۲ ساعت عملی شده است و این در راستای قانون اجرای اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران است.در واقع پنج ماده داریم که به مسائل فنی مرتبط می‌شود که در ارتباط با سازمان انرژی اتمی است. البته این ظرفیت جدیدی نیست و سال ۱۳۸۹ بعد از اینکه سوخت ۲۰ درصد را ندادند، حسب دستور آقای صالحی در آن زمان، سازمان انرژی اتمی وارد تولید شد و توانستیم سوخت ۲۰ درصد را تولید کنیم.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی همچنین گفت که ما توانایی غنی سازی بالاتر از ۲۰ درصد را هم به راحتی داریم و در حال بررسی آن هستیم.

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی کشورمان هم در این باره در توییتر خود نوشت: ما بر اساس مصوبه پارلمانمان، غنی‌سازی ۲۰ درصدی را از سر گرفتیم. به نحو مقتضی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاع‌رسانی شده است. اقدامات جبرانی ما در انطباق کامل با بند ۳۶ برجام است و بعد از سال‌ها عدم پایبندی چند عضو دیگر برجام اجرا شده است. وزیر خارجه کشورمان در تدابیر ما در صورت پایبندی همه به تعهداتشان، کاملا بازگشت‌پذیر است.

پایان آمریکا در برجام؛ آغاز کاهش تعهدات ایران

سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه هم در گفت‌وگوی ویژه خبری ۱۵ دی، با بیان اینکه سوخت ۲۰ درصد مورد نیاز برای استفاده در راکتور تحقیقاتی تهران است، گفت که از مهم‌ترین مباحث مربوط به برنامه هسته‌ای ایران، غنی سازی ۲۰ درصدی اورانیوم است، راکتور تحقیقاتی تهران یکی از راکتور‌های قدیمی است که سوخت آن همواره از خارج از کشور وارد می‌شد و بعد از انقلاب هم سوخت این رآکتور را از خارج وارد می‌کردیم، حدود سال ۸۸ بود که این سوخت به انتها رسید و درخواست ما برای واردات مجدد اجابت نشد و کشور‌هایی که به ما می‌فروختند به فروش شان ادامه ندادند.

معاون وزیر خارجه همچنین تاکید کرد که وقتی آمریکا از برجام خارج شد و در قسمت رفع تحریم‌ها منافع ما در برجام کاهش یافت و حتی به صفر رسید، پنج گام را اتخاذ و تعهدات خود را کاهش دادیم، اما به شکلی که راه دیپلماسی باز باشد. در گام دوم اعلام کردیم دیگر به درصد غنی سازی ۳.۶۷ مقید نیستیم و هر نیازی که لازم بدانیم درصد غنی سازی را بالا خواهیم برد. حدود یک سال پیش بعد از این گام درصد غنی سازی را بالا برده و زیر ۵ درصد نگه داشتیم، مجلس در قانون راهبردی اخیر دولت را مکلف کرد که غنی سازی ۲۰ درصد را سریع‌تر شروع کند فارغ از اینکه اختلاف نظر‌هایی بین مجلس و دولت بود، ولی زمانی که قانون تصویب شد لازم الاجراست و آیین نامه‌های اجرایی آن تهیه و کار انجام شد.

سیدرضا صدرالحسینی کارشناس مسائل بین الملل در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت که غنی سازی ۲۰ درصد بازگشت جمهوری اسلامی ایران به قبل از برجام است، بعد از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای شرایطی برای ایران پدید آمد که به نظر آمد بسیاری از حوزه‌های هسته‌ای کشورمان به نیمه تعطیلی کشیده شد، بر این اساس بخش عمده‌ای از افرادی که در این حوزه مشغول به فعالیت بودند یک نوع دلسردی برایشان به وجود آمد.

کارشناس مسائل بین الملل تصریح کرد: بعد از خروج آمریکا از برجام که بیش از ۲ سال طول کشید، به نظرمی‌آمد که در طول این مدت اقدامی از جانب تروئیکای اروپایی به وجود بیاید، قول‌هایی در این رابطه داده شد، اما ۲ سال صبر ملت ایران برابر به عملی آنها شد، اکنون هم دوران ریاست جمهوری ترامپ به پایان رسید، در این دوران تجربیات قابل توجهی نصیب دولتمردان کشورمان شد، در واقع همکاری اروپا و آمریکا در این مسئله مشهود بود، اینکه جمهوری اسلامی نباید در حوزه‌های «هایتک» به موفقیت برسد و استقلال صنعتی در حوزه هسته‌ای پیدا کند، مقامات اروپایی در این مدت واقعیت چهره خود را بیش از گذشته به ملت ایران نشان دادند.

غنی سازی ۲۰ درصد؛ حق ایران یا مغایر با برجام؟

عراقچی معاون وزیر خارجه گفت که روال قانونی انجام غنی سازی به آژانس اعلام و آژانس راستی آزمایی کرد و غنی سازی ۲۰ درصد با شفافیت انجام شد. طبق موافقتنامه پادمان این کار را صورت دادیم، تمام روال حقوقی این قضیه طی شده است. وقتی که به کاهش گام‌ها شروع کردیم این کار را براساس حقوقمان در برجام اتخاذ کردیم. ضمانت اجرای برجام خود ماست که هر زمان طرف مقابل تعهداتش را انجام ندهد سازوکار حل اختلافات (اسنپ بک) را اجرا کنیم و ماده ۳۶ این اختیار را به ما می‌دهد و زمانی به جمع بندی برسیم ایران می‌تواند تعهداتش را جزیی یا کلی متوقف کند.

عراقچی با اشاره به اینکه شروع مجدد غنی سازی ۲۰ درصد هم براساس NPT و معاهده پادمان و هم براساس برجام قانونی است، گفت: اسنپ بک ایران هم بازگشت به وضعیت قبلی خود و کنار گذاشتن تعهداتش است و این ما هستیم که اسنپ بک را اجرا کردیم. غنی سازی ۲۰ درصد به لحاظ نیاز راکتور است و اینگونه نیست نیاز فوری داشته باشیم ما براساس قانون مجلس مکلف به اجرا هستیم. قانون مجلس می‌گوید اگر طرف مقابل به تعهداتش عمل کرد مجلس می‌تواند تصمیم دیگری بگیرد. اگر طرف‌های مقابل تعهداتشان را اجرا کردند ما هم بازگشت می‌کنیم. غنی سازی ۲۰ درصد خیلی سریع به قبل برمی‌گردد.

عراقچی در خصوص واکنش‌های صورت گرفته به غنی سازی ۲۰ درصد تاکید کرد که اروپایی‌ها در این زمینه حق صحبت کردن ندارند. اگر انحراف در برجام است عدم اجرای تعهداتشان در برجام انحراف کامل از برجام است. اروپایی‌ها اگر خواهان حفظ توافق هسته ای هستند، بهتر است اول مسیر و انحرافات خود را اصلاح کنند و آن موقع خواهند دید ایران به تعهداتش برخواهد گشت. راه حفظ برجام در این است که طرف‌های غربی به اجرای تعهدات خود در برجام شامل رفع تحریم‌ها برگردند.

معاون سیاسی وزیر خارجه اضافه کرد: ما میز مذاکره و برجام را ترک نکرده‌ایم و تعهداتمان را کنار نگذاشته ایم. آمریکا از ابتدای اجرای برجام در اجرای تعهداتش کاستی‌های زیادی داشت و ترامپ خارج شد و آن‌ها برجام را ترک کردند. اگر قرار بر این باشد به برجام برگردند و برجام احیا شود آمریکاست که باید برگردد و باید تحریم‌هایی که در برجام پیش بینی شده و تحریم‌هایی که در چهار سال گذشته وضع شده، رفع کنند. اگر آن‌ها تحریم‌هایشان را برگردند ایران هم تصمیم مقتضی را اتخاذ می‌کند. این گونه نیست که برای برگشت به برجام برای ایران شروطی را تعیین کنند. ایران هیچ شرطی را برای بازگشت آمریکا به برجام نمی‌پذیرد. هیچ مذاکره مجددی نخواهد کرد. برجام پلاس برای ما پذیرفتنی نیست. بحث‌های موشکی را از فکرشان کامل خارج کنند. اگر می‌خواهند به برجام برگردند هیچ شرطی از آن‌ها پذیرفتنی نیست.

صدرالحسینی کارشناس مسائل بین الملل هم در این باره گفت که بعد از مدت‌ها توقف چرخه سوخت کشورمان به دلیل بدعهدی‌هایی که از جانب همه طرفین توافقنامه برجام به جز روسیه و چین انجام شد، تصمیمی در این رابطه اتخاذ کرد که به نظر می‌رسد، تکلیف شرایط آینده ایران در برجام را روشن‌تر از گذشته می‌کند. برخی از مقامات اروپایی نیز با بیان مواضع خصمانه خود نسبت به ملت ایران، ثابت کردند که دیگر آن نقاب چهره‌ای به نام همراه و همکار جمهوری اسلامی ایران در اروپایی‌ها هم دیده نمی‌شود، بر همین اساس کشورمان تصمیم گرفت مسئله غنی سازی ۲۰ درصد اورانیوم را در دستور کار خود قرار دهد. این کار توسط دولتی انجام شد که در مسئله تعهدات برجامی اقداماتی را برای اعتماد بیشتر به طرف های برجامی انجام داد.

این کارشناس مسائل بین الملل در پاسخ به اینکه آیا غنی سازی ۲۰ درصد مغایر برجام است، تصریح کرد: به دلیل عدم تعهد آمریکا و طرف‌های اروپایی، ایران در گام‌های کاهش تعهدات به نقطه قبل از برجام برگشت، این موضوع می‌تواند در چارچوب گفت‌وگو‌های آینده برجامی به شرط بازگشت به توافق هسته ای نیز بسیار موثر واقع شود و  ملت ایران منتظر آن بودند. غنی سازی ۲۰ درصد، اقدامی مناسب در موقعیتی مناسب بود، چراکه بدین شکل امیدی در دست‌اندرکاران انرژی هسته‌ای کشورمان به وجود می آید و یک پیام روشن و شفاف به طرف‌های اروپایی و آمریکایی حاضر در توافقنامه برجام است.

کیومرث یزدان پناه دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت که با توجه به واکنش‌های متعددی که در عرصه جهانی و منطقه‌ای نسبت به غنی سازی ۲۰ درصدی ایران شد و حتی در عرصه داخلی ایران، دو نکته وجود دارد؛ اول اینکه غنی سازی ۲۰ درصدی جزء حقوق قانونی ایران به عنوان عضوی از آژانس بین المللی انرژی اتمی و NPT است، لذا با مقررات آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان مراجع معتبر، قانونی و شناخته شده جهانی نیست و قاعدتا نباید واکنش جهانی نسبت به این موضوع منفی باشد.

یزدان پناه در پاسخ به این سوال که آیا غنی سازی ۲۰ درصد ایران با برجام مغایرت داد، گفت که از نگاه ایران مغایرت ندارد، چراکه برجام یک تعهد چندجانبه بود، سپس تبدیل به یک قطعنامه در سازمان ملل متحد شد، قاعدتا باید همه کشور‌های امضا کننده سند برجام به آن پایبند باشند. در واقع مدت زیادی است که آمریکا یک طرفه از برجام خارج شد و با خروج از برجام فشار‌های بی رحمانه‌ای را در راستای تشدید تحریم‌ها به ایران وارد کرد. از طرف دیگر طرف‌های اروپایی هم متاسفانه فقط شعار دادند و نه تنها به تعهدات خود عمل نکردند، بلکه از ترس آمریکا به طور رسمی و غیر رسمی ایران را تحت فشار می‌گذاشتند.

در چه صورتی ایران به تعهداتش در برجام برمی‌گردد؟

عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه کشورمان تاکید کرد که آن‌ها باید بدانند غنی سازی  ۲۰ درصد برگشت پذیر است و در صورتی خواسته‌های ما در برجام تامین شود توانایی بازگشت به تعهدات را داریم البته نه به این سادگی که بیان کردم.

یزدان پناه دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران هم در این باره تصریح کرد: طبیعی بود که ایران برای استیفای حقوق خود در سطح بین المللی و اغنای افکار عمومی خود یک اقدام راهبردی انجام دهد تا حداقل در درون کشور متهم به انفعال نشود، لذا با پذیرش همه تبعات این موضوع طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی، اقدام به آغاز غنی سازی ۲۰ درصدی اورانیوم در نیروگاه فردو کرده است، به نظر من این گام اول است و اگر غربی‌ها به تعهداتشان برنگردند، پایبند واقعی و راهبردی به برجام نشوند و فشار‌ها را از روی دوش ایران برندارند، ایران تنها در نیروگاه فردو متوقف نخواهد شد و قطعا این موضوع را در دیگر نیروگاه‌های اتمی خودش هم دنبال خواهد کرد.

او افزود: طبیعی است که این اقدام ایران در راستای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران انجام شد تا ابزاری برای فشار بر غربی ها باشد. بسیاری از کشور‌های طرف برجام تصور می‌کردند که با گذشت چند سال از توافق هسته‌ای، بسته بودن نیروگاه‌ها و سیاست غلط سیمان ریختن در برخی از مخازن نیروگاهی در کشور باعث فرسودگی صنعت ایران شده و  و امکان اینکه کشورمان بخواهد برگردد و غنی سازی را شروع کند، وجود ندارد، اما اکنون با این اقدام، ایران نشان داد که چنین چیزی صحت ندارد و می‌تواند در کمترین زمان ممکن نیروگاه‌هایی که توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی پلمپ شده بودند را فک پلمپ کند و تحت نظارت همین آژانس هم کپسول گاز اورانیوم‌ها را تعویض کند و سپس به غنی سازی و افزایش درصد غنی سازی شروع کند.

یزدان پناه ادامه داد: حتی اگر این اقدام ایران خروج از برجام باشد، حق طبیعی ایران است، چراکه طرف‌های مقابل به برجام پایبند نبودند و از این توافق چیزی باقی نمانده بود که ایران بخواهد به طور یک طرفه همچنان پایبند آن باشد، تعهدی که اساسا نفعی برای کشور ایران نداشته است و حداقل با از سرگیری غنی سازی می‌تواند با ابزار هسته‌ای برای چانه زنی قدرتمند و فشار بیشتر به طرف‌های اروپایی از جمله آمریکا باشد که آن‌ها به تعهدات خود برگردند.

او افزود: اگر کشور‌های برجامی به تعهدات خود برگردند و به ویژه بعد از ۲۰ ژانویه که قاعدتا باید تغییر قدرت در آمریکا اتفاق بیفتد، رئیس جمهور جدید آمریکا اگر به برجام و تعهدات خود برگردد، مسلما ایران هم به نقطه قبلی تعهدات خود برمی‌گردد و غنی سازی ۲۰ درصد را متوقف خواهد کرد.

گزارش از فاطمه زهرا نصراللهی

انتهای پیام/