میزان موفقیت آموزش عالی در جذب دانشجویان خارجی چقدر است؟

بهران صلواتی مدیر رصد خانه مهاجرت ایران در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره میزان رشد ورود دانشجویان خارجی به کشور، گفت: همراه با رشد اقتصادی در کشور‌های توسعه یافته، تقاضا برای جذب مهاجران تحصیل کرده و متخصص بـه نسبت نیروی کار ساده به شدت رو به افزایش است. جا به جایی دانشجویان در سطح بین المللی، یکی از مهمترین انواع مهاجرت‌های قانونمند، منظم و امن است، به همین دلیل در سال‌های اخیر کشور‌های بسیاری سعی در بکارگیری رویکرد چرخش دانشجویان و نخبگان داشته اند.

صلواتی در ادامه بیان کرد: جذب و اعزام دانشجویان خارجی، یکی از شاخص‌های مهم مرتبط با بین المللی شدن آموزش عالی است. افزایش و کاهش رتبه کشور در این شاخص، بیانگر میزان آمادگی یا عدم آمادگی فضای ملی، شامل زیرساخت‌های آموزشی، پژوهشی، رفاهی، اقتصادی، سیاسی، امنیتی و اجتماعی برای این موضوع است.

به گفته‌ این مقام مسئول، طبق هدف و سیاستگذاری صورت گرفته در قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه، تعداد دانشجویان بین المللی در ایران تا سال ۱۴۰۰ باید به ۷۵ هزار نفر افزایش یابد. همچنین طبق این قانون تعداد دانشگاه‌هایی که جزو صد دانشگاه برتر آسیا هستند از ۶ باید به ۱۰ برسد و تعداد شعب خارجی دانشگاه‌ها نیز بایستی از ۶ به ۱۶ شعبه افزایش پیدا کند.

صلواتی در ادامه توضیح داد:  با این وجود، سهم کشور ما از تحرک دانشجویان بین المللی بسیار اندک است. این سهم اندک، با اهداف مندرج در سند چشم انداز یعنی تبدیل شدن به قدرت اول منطقه در عرصه علم و فناوری همخوانی ندارد. به عبارت دیگر، از یک طرف، افزایش تعداد دانشجویان ایرانی در خارج از کشور، از حدود ۱۹ هزار نفر در سال ۲۰۰۳ تا حدود ۵۳ هزار نفر در سال ۲۰۱۷، با کاهش سهم دانشجوفرستی آن از کل بازار دانشجویان بین المللی جهان از حدود ۳/۱ درصد تا حدود ۹/۰ درصد همراه بوده است.

مدیر رصد خانه مهاجرت ایران گفت: تنها اقدامی که برای بازگشت ایرانیان خارج از کشور انجام شده، طرح همکاری با متخصصان و دانشمندان ایرانی غیر مقیم است که به منظور تسهیل شرایط ایرانیان بازگشتی توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و مرکز تعاملات بین المللی علم و فناوری از سال ۱۳۹۴ ایجاد شده است و موجب ارائه تسهیلات به بیش از یک هزار و ۵۶۰ نفر از فارغ التحصیلان  بازگشتی شده است.

۸۶ درصد از جمعیت دانشجویان بین المللی ایران از سه کشور هستند

صلواتی توضیح داد: از طرف دیگر، تعداد دانشجویان بین المللی در ایران طی سال‌های تحصیلی ۹۱-۱۳۹۰ تا ۹۸-۱۳۹۷ با رشدی ۵/۴ برابری همراه بوده است و از ۴ هزار و ۵۱۲ نفر تقریبا در سال تحصیلی ۹۱-۱۳۹۰ به ۲۱ هزار و ۶۰۱ نفر در سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ رسیده است. کشور افغانستان با اعزام حدود ۱۳ هزار و ۸۰۰ دانشجو، عراق با ارسال ۲ هزار و ۸۱۰ دانشجو و لبنان با ارسال حدود هزار و ۳۷۰ دانشجوی بین المللی، مهمترین کشور‌های دانشجو فرست به ایران هستند که در مجموع ۸۶ درصد از جمعیت دانشجویان بین المللی در ایران را تشکیل می‌دهند.

به گفته‌ صلواتی، بر اساس آمار موجود کشور ما در میان کشور‌های جاذب دانشجویان بین المللی، کشور شاخصی به حساب نمی‌آید و کشور‌های منطقه در یک رقابت جدی، برنامه‌های بلند پروازانه‌ای برای جذب دانشجویان خارجی تدارک دیده اند.

او بیان کرد: بررسی وضعیت ایران به لحاظ دو شاخص توسعه منابع انسانی و رقابت پذیری برای استعداد‌ها نشان می دهد که کشور ایران به لحاظ پرورش نیروی انسانی ماهر در وضعیت مناسبی قرار دارد، اما در شاخص رقابت پذیری برای استعداد‌ها از وضعیت مناسبی برخوردار نیست.

صلواتی تشریح کرد: اگرچه کشور ما از توانایی بالایی برای رشد و پرورش نیروی انسانی ماهر برخوردار است، اما مهارت این نیرو‌ها بدون توجه به نیاز‌های داخلی و با تمرکز بیشتر بر مسائل کشورهای غربی و پیشرفته پرورش یافته و عملا امکان بهره مندی از تمام استعداد و توانایی این نیرو‌ها در داخل به دلیل عدم وجود بستر‌های مناسب وجود ندارد. این امر می‌تواند زمینه دلسردی متخصصان ایرانی را نسبت به اثر گذاری و حل مشکالت داخلی فراهم آورده و آن‌ها را روانه کشور‌هایی کند که در جستجوی این استعداد‌ها هستند.

بین المللی شدن آموزش عالی در ایران از بعد عملی پیشرفت چندانی نداشته است

او گفت:  اهتمام به بین المللی شدن آموزش عالی از طریق جذب دانشجویان خارجی و تسهیل بازگشت دانشجویان ایرانی خارج از کشور، در اسناد بالا دستی مورد توجه قرار گرفته است، اما بین المللی شدن آموزش عالی در ایران از بعد عملی پیشرفت چندانی نداشته است. در نتیجه در راستای واسطه‌ اعمال برنامه‌های محدودی که اخیرا جذب دانشجویان خارجی یا بازگرداندن دانشجویان خود از خارج از کشور انجام شده است، بخشی از خسارات ناشی  از خروج سرمایه انسانی ایران جبران شده و بهبود نسبی در خالص جذب دانشجویان بین المللی در این کشور مشاهده می‌شود.

مدیر رصد خانه مهاجرت ایران ادامه داد: با این وجود، اگر پیاده سازی سیاست‌های هدف گذاری شده در کشور به درستی صورت گیرد، امکان گذار ایران به یک کشور برنامه محور وجود دارد و بدیهی  است که توجه به مسائل و مشکلات داخلی در پرورش متخصصان و فارغ التحصیلان دانشگاهی و ایجاد بستر‌های مناسب برای بکارگیری این سرمایه‌های انسانی، علاوه بر حفظ و نگهداشت و برخورداری از منافع آن‌ها در کشور، می‌تواند ایران را در سال‌های آتی به کشوری ممتاز در زمینه‌های علمی و تکنولوژیک در سطح منطقه‌ای و جهانی تبدیل کند.

انتهای پیام/