علائم خشکی چشم چیست و چه درمانی دارد؟

در برنامه ضربان شبکه سلامت سیما حامد قاسمی، فوق تخصص بیماری‌های قرنیه و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در خصوص خشکی چشم به گفت‌وگو پرداخت.

این کارشناس بیماری‌های قرنیه گفت: خشکی چشم یک اصطلاح است که شامل موارد زیادی می‌شود.اشک توسط غدد اشکی تولید و از یک مجرا خارج می‌شود، اشک مانند یک چشمه سطح چشم‌ها را می‌شوید و مواد زائد و اضافه را وارد بینی می‌کند. اگر تولید اشک کم  و یا تبخیر آن زیاد شود، هر دو عامل می‌تواند باعث خشک چشم شود.

وی تاکید کرد: خشکی چشم به علت کاهش تولید اشک نیست؛ بلکه به افزایش تبخیر اشک نیز بستگی دارد. خشکی چشم بیماری نیست، بلکه بیماری‌های مختلفی باعث بروز آن می‌شوند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: خشکی چشم، نسبت به گذشته بیشتر دیده می‌شود که یکی از دلایل مهم آن، آلاینده‌های هوا است به طوری که در روز‌های آلودگی هوا، مراجعین خشکی چشم به شکل چشمگیری افزایش می‌یابند.

وی افزود: علائم خشکی چشم، شامل احساس سوزش در چشم ها، حساسیت به نور، قرمزی چشم ها، زود خسته شدن هنگام کار با کامپیوتر و صفحات دیجیتال و همچنین همراه با چسبندگی پلک ها، هنگام بیدار شدن صبح ها، از خواب است.

این جراح چشم در پاسخ به این سوال که آیا خشکی چشم خطرناک است، گفت: خشکی چشم در بسیاری موارد بی خطر است و تنها آزار دائمی دارد. علی رغم ساده به نظر رسیدن آن، گاهی اوقات، بار روانی زیادی برای فرد ایجاد می‌کند.

وی یادآور شد: انواعی از خشکی چشم که به دنبال بیماری‌های روماتیسمی ایجاد می‌شوند، حتی می‌توانند، باعث سوراخ شدگی قرنیه شوند. همچنین خشکی‌هایی که با خارش و مالش زیاد چشم توأم باشند، می‌توانند باعث ایجاد قوز قرنیه شوند. این گونه خشکی‌ها حتما نیازمند درمان‌های طبی هستند.

او یادآور شد: تاری دید لحظه ای از عوارض خشکی چشم است که در مواقع حساس مانند رانندگی، خطرساز خواهد بود.

قاسمی در پاسخ به این سوال که آیا خشکی چشم، طیف سنی خاصی دارد، گفت: خشکی چشم در خانم‌ها و به خصوص در سن‌های بالا بیشتر دیده می‌شود. این بیماری بسیار شایع است، به‌ طوری‌که سه چهارم بیماران مراجعه کننده به کلینیک‌های چشم پزشکی، از خشکی چشم رنج می‌برند. درمان در افرادی که خشکی چشم ناشی از تبخیر زیاد چشم دارند، به راحتی امکان پذیر است.

این فلوشیپ جراحی قرنیه گفت: زیر پلک بالا و پایین همه افراد، غددی وجود دارند که مانند سرچشمه جوشان چربی مایع، هستند و روی اشک را می‌پوشانند و مانع تبخیر اشک می‌شوند. این غدد به آرامی ترشح می‌شوند، اما با افزایش سن، ترشحات این غدد، غلیظ می شود و باعث التهاب، گل مژه، ریزش مژه و احساس شن ریزه و سنگ ریزه در چشم می شود.

وی افزود: این علائم، راه درمان بسیار ساده‌ای دارد. در یک جفت کیسه پارچه‌ای ضخیم، مقداری برنج خشک خام می ریزیم. سپس بر روی شوفاژ، بخاری و یا داخل ماکروفر قرار می دهیم تا داغ شود. این دو کیسه برنج را به سطح چشم‌ها بچسبانید گرمای آن به غدد زیر پلک‌ها می رسد و باعث ذوب شدن چربی این غدد می شود که به آرامی از پلک ها خارج می‌شوند، سپس با کف شامپو بچه پلک‌ها را بشویید. این کار را روزی دو بار انجام دهید. پس از دو ماه تا ۷۵ درصد خشکی چشم افراد از بین می‌رود. این کار به افزایش رشد مژه‌ها نیز کمک می‌کند.

وی افزود: ۱۰ روز اول، پس از شست و شوی چشم ها، علائم تشدید می‌شوند؛ اما پس از گذشت این مدت، علائم بهبود می‌یابند. این کار را تا دو ماه ادامه دهید و پس از آن، هر دو هفته یک بار توصیه به انجام این نوع شست‌وشو می‌شود. مهم این است که این کار به ترتیب انجام شود: ۱-حرارت ۲-ماساژ ۳-شست و شو. ماساژ باید عمودی و به سمت پلک‌ها انجام شود؛ زیرا این غدد به صورت عمودی در پلک‌ها قرار گرفته اند.

کارشناس برنامه در پاسخ به این سوال که آیا تغذیه بر خشکی چشم اثر گذار است، گفت: تغذیه بر خشکی چشم بسیار تاثیر گذار است. ورودی آب بدن، به هر علت کم شود اشک چشم کمتر می‌شود و به دنبال آن خشکی چشم نیز افزایش می یابد. تغذیه بر میزان التهاب لبه پلک نیز، اثرگذار است. مصرف غذا‌های تند و فلفل دار، شکلات، کافئین و... التهاب لبه پلک‌ها را افزایش می دهد. به صورت اختصاصی مصرف کنجد، ارده و ماهی به شدت در بهبود خشکی چشم، مؤثر است.

قاسمی در پاسخ به این سوال که آیا استفاده از قطره اشک مصنوعی برای همه افراد لازم است، گفت: اشک مصنوعی برای همه انواع خشکی‌ها مفید نیست، بیشترین علت خشکی چشم کاهش میزان اشک نیست؛ بلکه افزایش میزان تبخیر اشک است. بنابراین برای افرادی که التهاب لبه پلک دارند، استفاده از اشک مصنوعی کاربردی ندارد؛ بلکه باید التهاب لبه پلک را درمان کرد. (گرمادهی به چشم‌ها به روش کیسه برنج خشک)

وی در پاسخ به این سوال که کدام نوع اشک مصنوعی خوب است، گفت: کیفیت اشک مصنوعی به قیمت آن مربوط نمی‌شود؛ بلکه باید ابتدا از ارزانترین نوع آن مصرف کرد و اگر مناسب بود تا آخر آن را ادامه داد.

او توصیه کرد: افرادی که با تناوب بیشتری از قطره اشک مصنوعی استفاده می‌کنند، حتماً از نوع بدون نگهدارنده و یا اشک‌های مصنوعی یک بار مصرف استفاده کنند. به اشک مصنوعی به عنوان دارو نگاه کنید و بدون تجویز پزشک مصرف نکنید.

این فوق تخصص قرنیه گفت: وقتی مواد آرایشی به لبه پلک‌ها مالیده می‌شوند، ورودی غدد پلک را مسدود می کنند. بنابراین مواد آرایشی داخل چشم، می‌توانند آسیب رسان چشم‌ها باشند.

وی به شست و شوی با دقت بیشتر چشم ها، بعد از مصرف مواد آرایشی، توصیه کرد.