تشخیص بیماری‌های مغزی چگونه انجام می‌شود؟

کوروش کریمی یارندی جراح مغز و اعصاب و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در پاسخ به این سوال که قبل از اختراع دستگاه سی تی اسکن (در سال ۱۹۷۰) و همچنین دستگاه ام آر آی (در سال ۱۹۸۰)، تشخیص بیماری‌های مغزی چگونه انجام می‌گرفت، گفت: تشخیص مشکلات مغزی در آن زمان تنها از طریق معاینات و علائم بالینی امکان پذیر بود.

وی افزود: انجام جراحی مغز و اعصاب به میزان زیادی به امکانات و تجهیزات وابسته است، هر چه تجهیزات قوی‌تری موجود باشد جراحی ایمن‌تری صورت خواهد گرفت، ابزار نوین کمک می‌کنند که جراحی‌ها به شکل نوینی انجام گیرند.

کریمی ادامه داد: شیوه‌های درمانی متفاوت بنا به نوع ضایعه مغزی، متفاوت خواهند بود گرچه شیوه‌های نوین با احتمال عود بیشتری همراه هستند، اما انتخاب نوع درمان، تنها توسط متخصص و جراح مغز و اعصاب تعیین می‌گردد.

وی در خصوص ابزار‌های جراحی‌های کم تهاجمی، گفت: این نوع ابزار با برش‌های کوچک‌تری در مغز و همچنین آسیب‌های بافتی کمتری همراه هستند. از این نمونه‌ها می‌توان به روش‌های آندوسکوپی اشاره کرد که معمولاً با یک لوله وارد مغز می‌شوند، البته خبره شدن در کار با این دستگاه‌ها، نیاز به تجربه کاری زیادی نیز دارد.

کریمی در پاسخ به این سوال که کدام نوع از تومور‌های مغزی از طریق آندوسکوپی خارج می‌شوند، گفت: بیشترین استفاده از این روش در جراحی تومور هیپوفیز است.

وی ادامه داد: استفاده از یک سری پیچ گذاری‌های جدید در ناحیه لگن و ستون فقرات در اصلاح بیماری‌هایی مانند: اسکولیوز، کیفوز و…، نیز از جمله درمان‌های نوین محسوب می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، یکی دیگر از روش‌های جراحی‌های نوین مغزی را ترمیم آنوریسم‌های مغزی دانست که توسط فوق تخصص‌های جراحی مغز و اعصاب انجام می‌گردد.

کریمی ادامه داد: در این روش که در ضایعات شریانی، وریدی و همچنین گرفتگی عروق یا پیچ‌های عروقی انجام می‌شود از بالن استفاده می‌کنند. با قرار دادن وسایل جدیدی در این عروق و پر کردن آن‌ها تا میزان زیادی از پارگی این عروق جلوگیری می‌شود.

این متخصص مغز و اعصاب به تحریک عمقی مغز (deep brain stimulation) که عمده مصرف آن در بیماری‌های حرکتی به خصوص پارکینسون است، اشاره کرد و افزود: در این روش یک باتری زیر پوست بدن کار گذاشته می‌شود که با یک سیم به الکترودی که در مغز کار گذاشته شده است، متصل می‌شود (برای افرادی که با اقدامات معمول درمان نشده اند، این روش قابل انجام است).

وی در پاسخ به این سوال که آیا این روش برای همه بیماران مبتلا به پارکینسون قابل انجام است، گفت: تشخیص انجام این عمل تنها با متخصص مغز و اعصاب بیمار انجام می‌شود.

کریمی همچنین به جراحی‌های نوینی که در درمان صرع‌های مقاوم به درمان انجام می‌شود نیز اشاره کرد و در پاسخ به این سوال که روش‌های رادیو جراحی کدامند، افزود: روش رادیو جراحی ترکیبی از پرتو درمانی و جراحی است که در ۱ الی ۵ جلسه انجام می‌گیرد. خوشبختانه مقاومت تومور‌ها نسبت به این روش کمتر است که در آن، میزان خیلی بالایی از اشعه به یکباره به شکل اشعه گاما از منشأ کبالت بر روی ناحیه تومور یا ضایعه عروقی و یا حتی ضایعه مولد درد، به شکل خاص تابانده می‌شود.

وی ادامه داد: ایران به عنوان تنها کشور پیشتاز در منطقه خاورمیانه، از سال ۱۳۸۰ با استفاده از دستگاه رادیو جراحی (گامانایف) در حال خدمتگزاری به بیماران بود که متأسفانه مدتی به دلیل تحریم‌ها استفاده از آن متوقف شد. در حال حاضر با پیگیری‌های وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی تهران یک دستگاه گامانایف در یک بیمارستان فعال است.

کریمی در پاسخ به این سوال که کدام دسته از مبتلایان به پارکینسون می‌توانند تحت درمان با این دستگاه قرار بگیرند، گفت: این بیماران حتماً باید از طریق پزشک متخصص مغز و اعصاب خود به این مرکز معرفی شوند تا در کمیته علمی مورد بررسی قرار گیرد و در صورت موافقت تحت درمان قرار گیرند.