راهکار خودکفایی دانه های روغنی در کشور چیست؟

علی رغم آنکه خوداتکایی ۷۰ درصدی تا افق ۱۴۰۴ یکی از سیاست های وزارت جهاد کشاورزی است، اما آمارها نشان می دهد که تولید دانه های روغنی تا تحقق این آرمان اختلاف معناداری دارد.

بنابر آمار اعلامی ۸۶ تا ۹۰ درصد روغن مصرفی مورد نیاز وابسته به خارج است که بعد از اصلاح نظام یارانه، سرانه مصرف روغن‌۲۰ درصد کاهش یافت، اما به سبب اختلاف چشمگیر با متوسط سرانه دنیا فرهنگ سازی در راستای کاهش مصرف یک ضرورت محسوب می شود.

در این ارتباط آقای علیرضا مهاجر معاونت امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی گفت:روغن یکی از محصولات استراتژیک کشور محسوب می شود که کنجاله سویا به عنوان یکی از دانه های روغنی علاوه بر تامین روغن در تامین خوراک دام و طیور و تناوب با کشت گندم هم تاثیر بسزایی دارد.

او کشت کلزا را در کشور یک ضرورت دانست و گفت: کلزا یک محصول صنعتی است که ۲ چرخه دیگر دارد به طوریکه چرخه نخست تولید در کارخانجات روغن کشی و چرخه دیگر تولید کارخانجات روغن نباتی است که با این وجود اشتغالزایی بالایی در بر دارد.

مهاجر ادامه داد: در مقطعی که دانه های روغنی با ارز ترجیحی وارد می شد، کشاورزان قدرت رقابت برای واردات را نداشتند. لذا تا زمانیکه مشکل را حل نکنیم به طوریکه کشاورزان  به کشت متقاعد نشوند، مشکل خودکفایی حل نخواهد شد.

معاون امور زراعت وزارت جهاد گفت: زمانی که کشاورزان را با ابزار و سیاست های تشویقی به کشت ترغیب کنیم، خوداتکایی ۷۰ درصدی محقق خواهد شد.

او درباره تاثیر اصلاح نظام یارانه بر مصرف روغن گفت: بعد از حذف ارز ترجیحی حدود ۲۰ درصد مصرف کاهش یافت، اما پیش بینی می شود که با افزایش تورم و ثبات قیمت، دوباره سرانه مصرف به قبل بازگردد.

معاون وزیر جهاد متوسط سرانه مصرف روغن در دنیا را ۱۲ کیلو اعلام کرد و گفت: این درحالی است که با کاهش حدود ۲۰ درصدی، سرانه مصرف به ۲۰ کیلو رسیده است‌.

خودکفایی دانه های روغنی با فراهم شدن الزامات دست یافتنی است

آقای عطااله هاشمی عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی گفت: برای رسیدن به خوداتکایی و خودکفایی روغن، حمایت همه جانبه از تولید دانه های روغنی باید صورت گیرد تا کشاورز به سراغ کشت دیگر محصولات نرود چراکه تولید باید برای تولیدکننده صرفه اقتصادی داشته باشد.

به گفته او، کشاورز براساس منافع اقتصادی خود اقدام به تولید می کند که در نهایت به سبب درآمد بیشتر یک هکتار کشت محصولات آب بر ممکن است تمایلی به کشت دانه روغنی نداشته باشد، لذا حمایت های بلاعوض، توسعه مکانیزاسیون و اعلام قیمت منطقی خرید تضمینی می تواند کشاورزان را به کشت ترغیب کند.

هاشمی ادامه داد: با فراهم شدن الزامات و حمایت های بلاعوض، امکان رسیدن به خوداتکایی یا خودکفایی در طول ۳ سال وجود دارد، در غیراین صورت نمی توان امیدی به تامین نیاز کشور در داخل داشت.

عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی گفت: اگر الزامات فراهم شود، تولید بصورت جهشی افزایش می یابد به طوریکه با تامین شدن اقتصاد کشاورز می‌توان به خودکفایی رسید.

اعلام قیمت منطقی خرید تضمینی امری مهم در رسیدن به خودکفایی دانه های روغنی

آقای سیدجعفر حسینی مشاور اتاق اصناف کشاورزی گفت: طی سال های اخیر برای تامین روغن به گیاه کلزا تکیه شد، هرچندگیاه خوبی است، اما محدودیت هایی در برخی نقاط کشور دارد که بخشی از عدم موفقیت ناشی از تکیه برکشت یک نوع دانه روغنی بوده و بخش دیگر مربوط به قیمت گذاری است.

به گفته او، علی رغم تنوع محصولات برای دانه های روغنی، اما کمتر به توسعه کشت دانه های روغنی همچون کنجد، آفتابگردان و کاملینا که کم آب هستند، مورد توجه قرار گرفته است.

حسینی ادامه داد: در مقطعی سیاستی برای کشت کلزا تعریف شد که با تغییر مدیریت هم نگاه بر توسعه کشت کلزا بود.

مشاور اتاق اصناف کشاورزی با تاکید بر اعلام قیمت منطقی خرید تضمینی دانه های روغنی گفت: قیمت دانه های روغنی برای کشاورزان باید جذابیت داشته باشد و همواره متناسب با هزینه های تولید باشد که متاسفانه طی سال های اخیر قیمت کلزا جذابیت نداشت و در برخی موانع دیرتر از گندم اصلاح شد که وزارت جهاد برای تحقق سیاست خودکفایی این موانع را باید رفع کند.

۹۰ درصد روغن مورد نیاز از طریق واردات تامین می شود

آقای جلال محمودزاده نایب رئیس کمیسیون کشاورزی گفت: در بحث روغن یا تولید دانه های روغنی، امکان رسیدن به خودکفایی یا خوداتکایی بدلیل اعتبارات محدود وزارت جهاد وجود ندارد.

به گفته او، علی رغم آنکه وزارت جهاد در ۱۵ تا ۲۰ سال اخیر شعار خوداتکایی و خودکفایی دانه های روغنی را می دهد، اما طی این سال ها نه تنها تغییراتی در آمار تولید صورت نگرفته، بلکه در برخی سال ها بیشتر وارد شده است.

محمودزاده با بیان اینکه ۸۵ تا ۹۰ درصد نیاز روغن کشور از طریق واردات تامین می شود، گفت: با سیاست گذاری وزارت جهاد و اعتبارات محدود برای گسترش دانه های روغنی به نتیجه مطلوبی تا ۲۰ سال آینده نمی رسیم؛ بنابراین تغییر سیاست ها و افزایش اعتبار در لایحه بودحه برای توسعه کشت دانه های روغنی امری ضروری است.

نایب رئیس کمیسیون کشاورزی ادامه داد: عرضه ماشین آلات با قیمت مناسب، ارائه تسهیلات ارزان قیمت و پرداخت مشوق های لازم برای تولیدکنندگان دانه های روغنی امری ضروری است تا کشاورزان به سمت و سوی کشت دانه های روغنی روند.

او گفت: دولت در لایحه بودجه باید اعتبارات خاص برای دانه های روغنی بگذارد چراکه با این اعتبارات امکان رسیدن به خودکفایی وجود ندارد.

علی رغم‌کاهش ۲۰ درصدی مصرف روغن بعد از حذف ارز ترجیحی، اما همچنان سرانه مصرف به ازای هرنفر ۸ کیلو بالاتر است که سیاست اصلاح کاهش مصرف در کنار دیگر حمایت های توسعه کشت دانه های روغنی در راستای خودکفایی باید دنبال شود تا نیاز واردات این محصول استراتژیک به صفر یا حداقل برسد.